Καλά, το ξέρω εγώ ότι στο τέλος θα με ...διαολοστείλετε, αλλά παίρνω όρκο μανάμ ότι είναι όλα τυχαία!
Πέσανε πολλές συμπτώσεις μαζεμένες, κι' εγώ κοντεύω τώρα να παρεξηγηθώ.
Ασχολήθηκα πρώτα με τον Κώστα τον Σημίτη, που τον είπε "κατσαπλιά" ο Βασίλης Κεδίκογλου.
Ασχολήθηκε λίγο μετά με τον ψηλέα Κώστα Μπακογιάννη, τον καλοπληρωμένο ειδικό σύμβουλο της μάμης του, και σήμερα τόφερε η ...κακιά στιγμή λόγω ...γκαντεμιάς να ασχοληθώ με άλλον Κώστα.
Τον επίτιμο καλέ, που όλοι τον λέτε "γκαντέμη", αλλά μακάρι να είχα κι' εγώ το 1% της "γκαντεμιάς" του.
Ο Επίτιμος - λέει - δεν πρόκειται να το βάλει κάτω, μέχρι να ρίξει τον άλλο Κώστα, από το θρόνο του πρωθυπουργού.
Τα βλέπεις μαντάμ;
Κι' άλλος Κώστας στο ...ποντίκι μου.!
Και που λές, Το Αμερικανικό Κολλέγιο της Ελλάδας διοργάνωσε προχθές το βράδυ μια συζήτηση γύρω από "στρογγυλό τραπέζι".
Όχι για να παίζουν "Θανάση" μωρή ξανθιά, αλλά για να κουβεντιάσουν.
Και κάλεσαν - λέει - και τον επίτιμο, όχι για να τους ρίξει τα χαρτιά, αλλά για να τους ρίξει μια "θεωρία" για το που είμασταν και για το που πάμε σαν Χώρα.
Λες ρε παιδί μου και οι ίδιοι δεν το ξέρανε, και φωνάξανε τον επίτιμο για ...επιβεβαίωση, ή και για συμπληρωματικές ...πληροφορίες.
Ευκαιρία βρήκε ο παππούς Κώστας αλλά και επίτιμος, να κάνει διάλεξη, αλλά να ρίξει και τα ...καρφιά του κατά του σημερινού Κωστάκη.
Λοιπόν αν εσείς μπερδευτείτε με τους Κωστάκηδες, δικό σας πρόβλημα.
Εγώ πάντως τους ...ξεχωρίζω.
"...Είμαστε - λέει - (ο επίτιμος καλέ), απροετοίμαστοι και ανέτοιμοι για να αντιμετωπίσουμε τα πραγματικά προβλήματα του τόπου, κι' αυτό οφείλεται σε "κυβερνητική άγνοια και ανικανότητα...".
Μη μου πείτε τώρα, ότι αυτό δεν ήταν ...νταβανόπροκα για τον Κωστάκη, αλλά και ...πόντος για την Ντορούλα;
Και συνέχισε ο υπερήλιξ... Ο Θεός να του δίνει χρόνια!!!
"...Ζήσαμε δανειζόμενοι, γιατί αρνηθήκαμε πεισματικά τις μεταρρυθμίσεις..."
Κι' άλλος ...πόντος!!!
"...Για να πάει καλά η χώρα - λέει -, πρέπει να γίνει εσωτερική "απογραφή, να τα βάλουμε όλα κάτω, να δούμε που βρισκόμαστε, τι μας συμβαίνει και τι έφταιξε και φτάσαμε σ' αυτή την κατάσταση..."
Τόπιασες το υπονοούμενο Ντορίτσα;
Για σένα δουλεύει ο Ντάντυ.!!!
Αχ, και πως τον βολεύει τον επίτιμο αυτή η ανακατωσούρα!!!
Σαν τον λύκο, που χαίρεται στην ...αναμπομπούλα!
Σου λέει τώρα ο επίτιμος...
Αμερικανικό κολλέγιο είναι αυτό, κάτσε να ...υποτιμήσω τον πρωθυπουργό, και να ...ανεβάσω λίγο την Νττττόρα!!!
Τι με κοιτάς μωρή;
Η πολιτική είναι σαν τη ζυγαριά. 'Οταν βάζεις ...βαρίδια από τη μιά, ...σηκώνεται από την άλλη.
Η ζυγαριά ....μωρή...
Κύριε επίτιμε!!!
Please... Αφήστε τα παιδία - καλά το γράφω - να παίζουν.
Κάθε τρεις και λίγο, τσουφ και οι πεπονόφλουδες.
Να ...σε κάνω όμως μια ερώτηση κ. Επίτιμε;
Αν τα τεκνά σου, σόρυ τέκνα ήθελα να πω, ήταν εκτός πολιτικής και ήταν ας πούμε ...γιατροί, θα άφηνες ποτέ ...συνέδριο να πάει χαμένο;
Χαλάρωσε ή λάρωσε - αν προτιμάς - λίγο κ. Επίτιμε.
Περισσότερο πόλεμο κάνεις στον Κωστάκη, παρά στην ...Αλεξνάνδρα.
Την Παπαρήγα καλέ!!!
Για ποιά κόρη σου, μου μιλάς πάλι;
Τι μου' φτεξε η κοπέλα εμένα;
Ναταλία
Αναρτήθηκε από gianniotis.gr
http://gianniotis.blogspot.com/2009/03/blog-post_9544.html
22/3/09
Ο αγώνας του ΠΑΚ στα χρόνια 1968 -1974, ο ρόλος του στη συγκρότηση ενός μαζικού σοσιαλιστικού πολιτικού χώρου και η σημασία του σήμερα.
Του Δαμιανού Βασιλειάδη
(ομιλία στην εκδήλωση για τα 41 χρόνια του ΠΑΚ στην αίθουσα του δήμου Καισαριανής το Σάββατο 21 Μαρτίου).
Η διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη είναι το αποτέλεσμα επίπονων και μακροχρόνιων θεωρητικών διεργασιών του ΠΑΚ στα χρόνια από την ίδρυσή του ως τη μέρα της δημοσιοποίησης της την 3η του Σεπτέμβρη. Ξεκίνησε από το πρώτο κείμενο του Ανδρέα Παπανδρέου μετά την έξοδό του από την Ελλάδα, στις 26 Φεβρουαρίου του 1968 και μετά από βασανιστική επεξεργασία σε σεμινάρια, συνέδρια και ειδικές συνεδριάσεις, διαμορφώθηκε ως διακηρυκτικό κείμενο ενός πολιτικού φορέα.
Οι διακηρυγμένες αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία,. Κοινωνική Απελευθέρωση, Δημοκρατικές Διαδικασίες, είναι ακόμη ζητούμενα. Παραμένουν ένα όραμα.
Πολλοί θέλησαν να τις διαβάλουν ή να ακυρώσουν τη σημασία τους, χαρακτηρίζοντάς τες λαϊκίστικες ή τριτοκοσμικές. Παραβλέπουν ότι γι’ αυτές τις αρχές αγωνίστηκαν λίγο ή πολύ όλες οι προοδευτικές και ριζοσπαστικές δυνάμεις της Ελλάδας από την εποχή του ΕΑΜ και της ΕΔΑ έως σήμερα, για να μην ανατρέξουμε και στο απώτερο παρελθόν.
Η αλλαγή που διακήρυττε το Κίνημα παλιά είχε σαν βάση και περιεχόμενο αυτές τις τέσσερις αρχές. Αυτή ήταν, όταν πρωτοξεκινήσαμε, η πεμπτουσία του ΠΑΣΟΚ. Ένα Κίνημα αρχών με αυτά τα τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά.
Ας τα ξαναθυμηθούμε αναφέροντας ορισμένα αποσπάσματα, γιατί πολλά πράγματα θεωρούνται αυτονόητα, ενώ δεν είναι.
Στην συνέντευξη τύπου στις 3 του Σεπτέμβρη, ανακοινώνοντας ο Α. Παπανδρέου την διακήρυξη, είπε μεταξύ άλλων και τα εξής σημαντικά1, που προσδιορίζουν επακριβώς την έννοια αυτών των αρχών: « Ανακοινώνουμε σήμερα την εκκίνηση ενός νέου πολιτικού Κινήματος που πιστεύουμε ότι εκφράζει τους πόθους και τις ανάγκες του απλού Έλληνα, ενός Κινήματος που να ανήκει στον αγρότη, τον εργάτη, τον βιοτέχνη, τον μισθωτό, τον υπάλληλο, στη θαρραλέα και φωτισμένη νεολαία μας».
Σε άλλο σημείο προσθέτει: «Η ρίζα της συμφοράς βρίσκεται στην εξάρτηση της Πατρίδας μας. Τα επτά μεσαιωνικά χρόνια που πέρασαν με τη στυγνή στρατιωτική δικτατορία και η τραγωδία της Κύπρου δεν αποτελούν παρά μια ιδιαίτερα σκληρή έκφραση της εξάρτησης της Ελλάδας από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των Η.Π.Α. και του ΝΑΤΟ». Και συνεχίζει πιο πέρα με την δεύτερη αρχή: «Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σ’ όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν. Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του λαού άλλα της οικονομικής ολιγαρχίας».
Σε άλλο σημείο αναφέρεται στην τρίτη αρχή της κοινωνικής απελευθέρωσης ή κοινωνικής δικαιοσύνης: «Γι’ αυτό η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του Κινήματος. Για να απολαμβάνει ο αγρότης το προϊόν του ιδρώτα του και της γης του, για να απολαμβάνει ο εργάτης, ο βιοτέχνης, ο μισθωτός, ο υπάλληλος, ο απλός Έλληνας το προϊόν του μόχθου του. Για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η εντυπωσιακή εισοδηματική ανισότητα ανάμεσα σε γεωγραφικές περιφέρειες και κοινωνικά στρώματα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα. Για να πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για να συμμετέχει ενεργά ο λαός στον προγραμματισμό της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πορείας της Χώρας.».
Πάλι σε άλλο σημείο της εισαγωγικής του ομιλίας τονίζει την τέταρτη αρχή: «Θεμελιακή αρχή του Κινήματός μας είναι η απόλυτα κατοχυρωμένη δημοκρατική διαδικασία – από τη βάση μέχρι την ηγεσία – με απόλυτη ισοτιμία όλων των μελών που θα το στελεχώσουν» και συμπλήρωνε: «Καθολικό είναι το αίτημα για πολιτικούς οργανισμούς αρχών, που τους διακρίνει η ελεύθερη δημοκρατική έκφραση της βάσης, για να δεσμεύεται η ηγεσία στις πολιτικές αποφάσεις, για να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια».
Για την στελέχωση προκρίθηκε τελικά η επαναστατική πρόταση για αυτοοργάνωση, ως αμεσοδημοκρατική αρχή, ένα πρωτοφανές γεγονός για τα ελληνικά δεδομένα, με βάση τις αρχές που είχαμε διαμορφώσει και εφαρμόσει αποτελεσματικά μετά από πολλούς αγώνες στο ΠΑΚ:
Εσωκομματική δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα, συμμετοχή στο διάλογο και στις αποφάσεις, ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση σε συλλογικά πλαίσια και τέλος ανάδειξη της ηγεσίας με γνήσιες δημοκρατικές διαδικασίες και αξιοκρατία.
Η εφαρμογή των αρχών του Κινήματος θα αποτελούσαν τη βάση, ώστε η αυτοοργάνωση να μεταπλαστεί σε θεσμοθετημένη και συγκροτημένη πολιτική δύναμη, χωρίς να παρουσιαστούν εκφυλιστικά φαινόμενα.
Μ’ αυτές τις ευοίωνες και ελπιδοφόρες προοπτικές ξεκινήσαμε για την μεγάλη αλλαγή. Η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη συνόψιζε το ιδεολογικό μας πιστεύω.
Πως προέκυψε όμως η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη και ποιες ήταν οι θεωρητικές, πολιτικές και οργανωτικές διεργασίες που οδήγησαν σ’ αυτήν;
Είναι ένα ερώτημα που περιληπτικά και με αφαίρεση για πολλά θέματα, θα προσπαθήσω να προσεγγίσω. Θα επικεντρωθώ κυρίως στις θεωρητικές διεργασίες.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 60 υπήρχε στην Ευρώπη και ανά τον κόσμο γενικότερα μια διάχυτη ριζοσπαστικοποίηση σε όλα τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα. Δημιουργήθηκε ένα ανανεωτικό ρεύμα ενάντια στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Υπήρχε αναζήτηση εναλλακτικών πολιτικών προτάσεων, που είχαν την τάση να ξεφύγουν από τα καθιερωμένα καπιταλιστικά πλαίσια, που θεωρούνταν αντιδραστικά και πεπερασμένα. Η νεολαία, ιδιαίτερα η φοιτητική και όχι μόνο, αναζητούσε διεξόδους προς μια απελευθερωτική, ριζοσπαστική κατεύθυνση. Βιώναμε διάχυτη μια -θα την αποκαλούσα - επαναστατική ευφορία και μια έξαρση των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και η Ελλάδα δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Θα περιοριστώ μονάχα στην ανάδειξη της ΄Ενωσης Κέντρου ως κυρίαρχης πολιτικής δύναμης, για να συνειδητοποιήσουμε την κατοπινή εξέλιξη. Την ηγεσία του δημοκρατικού χώρου ανέλαβε μετά από πολλές παλινδρομήσεις η Ένωση Κέντρου, μια εύθραυστη συμμαχία παραγόντων της αστικής τάξης, με αρχηγό τον Γεώργιο Παπανδρέου. ΄Ηταν περισσότερο ένωση προσωπικοτήτων του κεντρώου χώρου, χωρίς εσωτερική συνοχή και δημοκρατικότητα και με πολλές αντιθέσεις και αντιπαλότητες, που οφείλονταν σε προσωπικές φιλοδοξίες και σκοπιμότητες, χωρίς να πρυτανεύουν βασικές δημοκρατικές αξίες και αρχές.
Παρ’ όλα αυτά δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τον θετικό ρόλο που έπαιξε η ΕΚ για την κατάκτηση και εδραίωση μιας ουσιαστικότερης λαϊκής συμμετοχής, μιας φιλολαϊκής οικονομικής πολιτικής και για έναν αγώνα με στόχο την εθνική ανεξαρτησία. Αυτή η προσπάθεια στα πλαίσια φυσικά των συνθηκών εκείνης της εποχής δεν ήταν ασήμαντη.
Για τη λεγόμενη εθνική αναγέννηση, όπως την προσδιόριζε η ΕΚ, έπρεπε ο Γεώργιος Παπανδρέου να παλέψει ενάντια στην αντίδραση, η οποία εκπορεύονταν από τα βασικά στηρίγματα της άρχουσας τάξης και των Αμερικανών, που ήταν το παλάτι, οι μυστικές υπηρεσίες, το παρακράτος, τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και όλος ο μηχανισμός, που παρασιτικά εξυπηρετούνταν από αυτήν την κατάσταση.
Η Ένωση Κέντρου έκανε μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού των αναχρονιστικών θεσμών, που αποτελούσαν φραγμό για την πρόοδο της ελληνικής κοινωνίας μέσα στα αστικά πλαίσια εκείνης της εποχής. Επρόκειτο για έναν αστικοδημοκρατικό ριζοσπαστισμό που είχε σκοπό πέρα από τον απαραίτητο εκδημοκρατισμό και τη σχετική ανεξαρτησία από τα εξωθεσμικά και εξωελλαδικά κέντρα να πετύχει και στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα έναν εξορθολογισμό και μια σχετική ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη για τα κατώτερα και μεσαία στρώματα του ελληνικού λαού, που έφερναν το βάρος της οικονομικής ανάπτυξης του τόπου, αλλά αποκλείονταν από μια δίκαιη κατανομή του εθνικού εισοδήματος. Γι’ αυτό και τα συνθήματα της Ένωσης Κέντρου επικεντρώνονταν όχι μόνο στην πολιτική δημοκρατία, αλλά και στην κοινωνική και οικονομική δημοκρατία, μέσα στα διεθνή πλαίσια, όπου η Ελλάδα θα ήταν σύμμαχος αλλά όχι δορυφόρος.
«Αυτό το ρεύμα», γράφει ο Μ. Ν. Ράπτης (Πάμπλο) «του πιο ριζοσπαστικού αστικού φιλελευθερισμού, το εκπροσώπησε αφενός ο Γ. Παπανδρέου και σε συνέχεια, αλλά και με κάποια σοβαρή υπέρβαση ο Α. Παπανδρέου».1
Δε θα αναλύσουμε πάρα πέρα τη σημασία αυτών των συνθημάτων. Επειδή όμως αποτελούν δείγματα της εξελικτικής πορείας και στα πλαίσια της ΕΔΗΝ- ΄Ενωσης Κέντρου στο εξωτερικό και κατόπιν στο ΠΑΚ παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα:
«Πιστεύουμε όμως ότι η καταξίωση του περιεχομένου της πολιτικής δημοκρατίας πραγματώνεται με την άσκηση της πολιτικής εξουσίας από το λαό, ειδικότερα όταν η πολιτική ισχύς περνά στη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων ανθρώπων... Δεν είναι νοητή πολιτική δημοκρατία, όταν η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των ολίγων...Πρέπει οι λαϊκές τάξεις να πάρουν την πολιτική ισχύ στα χέρια τους».2
Σ’ αυτή την πολιτική συγκυρία συνέπεσε να αναμειχθεί έντονα ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Θα αναφερθούμε στις πιο ενδιαφέρουσες ομιλίες του για να δούμε σε ποια θέματα Ποιο ήταν αυτό το όραμα του Ανδρέα Παπανδρέου εκείνη την εποχή, μπορούμε να το ανιχνεύσουμε ως προς τα κεντρικά του σημεία, στα άρθρα και τις ομιλίες του εκείνης της περιόδου, που εκφράζουν τις πολιτικές του θέσεις. Και το πράττουμε αυτό για λόγους σύγκρισης των σταδίων και των μορφών εξέλιξης της ιστορικής του πορείας.
Ουσιαστικά οι ιδεολογικές και πολιτικές θέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου δεν διέφεραν από τις βασικές αρχές της Ένωσης Κέντρου, έτσι όπως τις αναφέρω πιο πάνω. ΄Ηταν απλώς πιο ρηξικέλευθες και ριζοσπαστικές, αλλά σαφώς μέσα στα πλαίσια της αστικής, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ο λόγος του βέβαια ήταν λόγος ενός επιστήμονα, ενώ του πατέρα του λόγος ενός ρήτορα. Σημαντικές είναι ορισμένες του τοποθετήσεις που δείχνουν πού έδινε από τότε μεγαλύτερο βάρος. Το θέμα της δημοκρατίας τον απασχολούσε πάντοτε, γιατί είχε επιπλέον να κάνει με την κρίση που περνούσε ο τόπος εκείνη την περίοδο, δηλαδή μετά το Ιουλιανό πραξικόπημα του παλατιού. Γράφει σχετικά με το θέμα αυτό:
«Γι’ αυτό ο εκδημοκρατισμός μιας χώρας προϋποθέτει τον εκδημοκρατισμό των κομμάτων. Προϋποθέτει ότι η λαϊκή θέληση, που εκφράζεται συλλογικά από τις εργατικές ενώσεις, τα συνδικάτα, τους συνεταιρισμούς, τα σωματεία, κ.ο.κ., θα συμμετέχει ενεργά, έμμεσα ή άμεσα, στη διαμόρφωση και στη διοίκηση των κομμάτων. Κι αυτό προϋποθέτει και την εκτεταμένη οργάνωση του λαού και κατά διαμερίσματα και κατά παραγωγικούς κλάδους και την συμμετοχή των οργανώσεων αυτών σε μια διαδικασία επιρροής και έλεγχου των κομμάτων.3 Και σε ένα άλλο σημείο προσθέτει: «Χωρίς την ενεργό, υπεύθυνη συμμετοχή και επαγρύπνηση του απλού πολίτη, σ’ όλες τις φάσεις της κοινωνικής ζωής, η δημοκρατία θα μείνει γράμμα κενό, χωρίς περιεχόμενο».4 Σε άλλο άρθρο του στην εφημερίδα «Έθνος», 17.10.1966, συμπληρώνει: «Η ενεργός συμμετοχή - άμεση και έμμεση - του Λαού σε όλες τις αποφάσεις, αποτελεί την πεμπτουσία της λαϊκής κυριαρχίας». Αυτά τα δείγματα της πολιτικής του ωρίμανσης έχουν σ’ αυτή την περίοδο ακόμη συνθηματικό χαρακτήρα. Δεν κατοχυρώνονται δηλαδή, με βάση μια συγκροτημένη θεωρία. Αυτό θα γίνει σταδιακά, όπως θα δείξω παρακάτω.
Εκτός από το ζήτημα της δημοκρατίας, με την έννοια της αυξημένης και ουσιαστικής παρουσίας και συμμετοχής του λαϊκού παράγοντα στη διακυβέρνηση της χώρας, προστίθενται και δύο άλλοι βασικοί παράγοντες, που συνδέονται με τη δημοκρατία.
Είναι το θέμα της κοινωνικής δικαιοσύνης και το θέμα τοποθέτησης της χώρας στον διεθνή χώρο. Τοποθετείται λοιπόν ο Παπανδρέου με μεγαλύτερη σαφήνεια στους τρεις αυτούς τομείς, που ούτως ή άλλως αποτελούσαν στρατηγικούς στόχους της Ένωσης Κέντρου.
Γράφει σ’ ένα άρθρο του γύρω από τα θέματα αυτά:
«Λέγεται ότι οι τάσεις της Ενώσεως Κέντρου, μετά την αποστασία, είναι "ακραίες". Και ότι επομένως η Ένωση Κέντρου, εάν επιμείνει στις ανένδοτες ιδεολογικές της τοποθετήσεις, δεν θα γίνει ποτέ κόμμα εξουσίας. Για ποιες ακριβώς τάσεις πρόκειται; Πρόκειται, πρώτον, για την σαφή τοποθέτηση της Ενώσεως Κέντρου στο θέμα της δομής της εξουσίας: Ο λαός κυβερνά και ο Βασιλεύς βασιλεύει. Αυτή είναι η βασική, ανένδοτη, ασυμβίβαστη τοποθέτηση της Ενώσεως Κέντρου και εκφράζει γνησιότατα την απόφαση του ελληνικού λαού, να είναι κύριος στο σπίτι του. Πρόκειται δεύτερον, για την απόφαση της Ενώσεως Κέντρου να καταργήσει τα προνόμια της οικονομικής ολιγαρχίας, να σαρώσει τα εμπόδια που στέκονται στο δρόμο της οικονομικής αναπτύξεως της χώρας και να έχει γνώμονα της οικονομικής της πολιτικής τα συμφέροντα των μεγάλων λαϊκών στρωμάτων. Αυτή η τοποθέτηση είναι συμφέρουσα όχι μόνον για το έθνος, αλλά και για όλες τις παραγωγικές τάξεις της χώρας. Το δίκτυον δυνάμεως των ευνοουμένων ολίγων, βλάπτει συγχρόνως τα συμφέροντα όλων των παραγωγικών τάξεων. Και πρόκειται, τέλος, για την αξιοπρεπή θέση της Ενώσεως Κέντρου στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Είμαστε σύμμαχοι της Δύσεως και επιθυμούμε να είμαστε φίλοι με την Ανατολή. Τηρούμε τις συμμαχικές μας υποχρεώσεις, αλλά διεκδικούμε τα δικαιώματά μας εις το ακέραιο. Είμεθα σύμμαχοι και όχι υποτελείς, όχι δορυφόροι. Τα εσωτερικά μας θέματα, η πολιτική μας ζωή, είναι αποκλειστικά δικό μας θέμα, είναι θέμα αποκλειστικά ελληνικό. Και δεν επιθυμούμε οποιαδήποτε ανάμειξη».5
Έτσι περιγράφει ο Ανδρέας Παπανδρέου τη μεγάλη ειρηνική επανάσταση που θα οδηγήσει σε «μια νέα Ελλάδα, μια Ελλάδα δημοκρατική, προοδευτική και υπερήφανη».
Σε άλλες ομιλίες του ανάμεσα στα Ιουλιανά και την 21 Απριλίου μιλάει πολύ συχνά για την «αναμόρφωση των θεσμών, για να γίνει η Ελλάδα ένα «σύγχρονο δημοκρατικό» κράτος, για την οικονομική ανάπτυξη, που προϋποθέτει τον υγιή «προγραμματισμό» και σειρά ακόμη προτάσεων στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού της πολιτείας με βάση τη λαϊκή κυριαρχία και εθνική ανεξαρτησία.
Γι’ αυτό και τα συνθήματα περιστρέφονται γύρω από τα βασικά αυτά θέματα.
«Ο λαός κυρίαρχος, η Ελλάδα στους Έλληνες, ο στρατός στο έθνος».
Βασικό σύνθημα για τον ίδιο ήταν το σύνθημα «εθνική αναγέννηση», που σήμαινε τελικά τον εκσυγχρονισμό σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, μέσα στα πλαίσια ενός προοδευτικού, αν θέλουμε και ριζοσπαστικού, φιλελευθερισμού.
Δεν υπήρχε τίποτε στο πρόγραμμα της Ένωσης Κέντρου, αλλά και σ’ αυτά τα «ριζοσπαστικά» που διακήρυττε ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου, που να ξεφεύγει από τα αστικά πλαίσια, τα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τα οποία απλώς έτειναν προς μια σοσιαλδημοκρατική κατεύθυνση, όχι όμως και σοσιαλιστική. Έννοιες και συνθήματα που αλλάζουν αργότερα περιεχόμενο. Αρκεί να αναφέρω προκαταβολικά ότι ο ίδιος και μετά την αποφυλάκισή του και την έξοδό από την Ελλάδα στις 16 Ιανουαρίου 1968 σε μια συνέντευξή που έδωσε προς το Εθνικό Πρόγραμμα της τηλεόρασης των ΗΠΑ στις 10 Μαρτίου 1968 ότι είναι «φανατικός δημοκράτης» και «Νιου Ντήλερ» (οπαδός της προοδευτικής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής).
Ο Ανδρέας Παπανδρέου από αστός πολιτικός σε ριζοσπάστη σοσιαλιστή
Η αλλαγή του από αστό σε σοσιαλιστή πολιτικό συντελέστηκε σταδιακά ή απότομα, θα το δούμε αυτό, μετά την ίδρυση του ΠΑΚ και στη συνέχεια.
Πριν προχωρήσουμε στο θέμα αυτό, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ορισμένα κρίσιμα περιστατικά, που δείχνουν το πολιτικό κλίμα λίγο πριν από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών.
Χαρακτηριστικός είναι ο λόγος του Ανδρέα Παπανδρέου στα εγκαίνια των γραφείων των Δημοκρατικών Συνδέσμων το βράδυ της 20ης Απριλίου, λίγο χρόνο δηλαδή πριν από το πραξικόπημα, ο οποίος ήταν κατ’ ουσία λόγος προεκλογικός.
Αναφέρω μόνο μία περικοπή, για να δείξω ότι στην πραγματικότητα οι συνταγματάρχες έπιασαν τους πολιτικούς κυριολεκτικά στον ύπνο, πέρα από όσα αργότερα λέχτηκαν για να δικαιολογήσουν τη στάση τους.
Περιττό βέβαια να αναφέρουμε τα έωλα επιχειρήματα, ότι ο λαός θα κατέβει στους δρόμους, το παλάτι δεν θα αποτολμήσει δικτατορία, ο στρατός, δηλαδή τα παιδιά του λαού, δεν θα προχωρήσουν σ’ ένα τέτοιο έγκλημα κατά της πατρίδος κτλ.
Λέει λοιπόν ο Ανδρέας Παπανδρέου στην αποστροφή του λόγου του τα εξής:
«Γι’ αυτό στην Ελλάδα η Δημοκρατία και θα νικήσει και θα εδραιωθεί. Γι’ αυτό η εξουσία θα περάσει στο λαό, για να ανήκει η Ελλάδα στους Έλληνες και να θέσουμε όλοι μαζί τα θεμέλια μιας Νέας Ελλάδας που θα ανήκει στη Νέα Γενιά».
Βέβαια, γνωρίζουμε πως δυστυχώς η Δημοκρατία και δεν νίκησε και δεν εδραιώθηκε, παρά μόνο μετά τα δραματικά γεγονότα της Κύπρου και φυσικά με τη μορφή που εδραιώθηκε.
Κατά τον ίδιο τρόπο μιλούσαν και πολιτικοί από άλλους χώρους. Ο Λεωνίδας Κύρκος π.χ., βουλευτής τότε της ΕΔΑ, ανέλυε σε μια κομματική συγκέντρωση, γιατί δεν μπορεί να γίνει δικτατορία. Η ευθύνη των πολιτικών και των κομμάτων ήταν τεράστια και κανένας δεν μπορεί ειλικρινά να την αποποιηθεί. Έχει φυσικά βαθύτερα αίτια, που δεν είναι του παρόντος να αναλυθούν.
Δεν αποτελεί όμως τώρα αντικείμενο της δικής μου ανάλυσης. Τελικά η δικτατορία έγινε.
I. Οι μαζικές αντιδράσεις των Ελλήνων του εξωτερικού μετά το πραξικόπημα
Αμέσως μόλις μαθεύτηκε στο θλιβερό γεγονός του πραξικοπήματος του 1967 ξεσηκώθηκε αυθόρμητα σύμπας ο ελληνισμός του εξωτερικού εναντίον της δικτατορίας. Δεν υπήρχε ημέρα χωρίς διαδηλώσεις εναντίον του καθεστώτος. Κάπου θίχτηκε το φιλότιμο και η δημοκρατική ευαισθησία των Ελλήνων. Ελάχιστες ακροδεξιές εστίες υπήρχαν, οι οποίες μετεξελίχτηκαν σε χουντικές. Στην πρώτη φάση αδράνησαν, γιατί δεν είχαν ακόμη στήριξη από τους συνταγματάρχες. Η συμπαράσταση των ξένων στην κινητοποίηση των Ελλήνων εναντίον της δικτατορίας ήταν πραγματικά συγκινητική. Ιδιαίτερα στην Ιταλία και τις σκανδιναβικές χώρες.
Μετά τις αυθόρμητες εκδηλώσεις, δημιουργήθηκαν οι αντιδικτατορικές επιτροπές, στις οποίες μετείχαν όλες οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις και οι ανένταχτοι που μπήκαν στον αγώνα. Τα κόμματα ανασυντάχτηκαν και ξεκίνησαν οργανωμένα να αντιπαρατάσσονται στη χούντα.
Αυτός ο σχεδόν καθολικός χαρακτήρας, που εκδηλώθηκε στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας, είχε και την ερμηνεία του, που ήταν, εκτός από το αντιχουντικό μένος, μια ψευδαίσθηση ότι η χούντα δεν θα έμενε μεγάλο χρονικό διάστημα στην εξουσία.
Έτσι ο κάθε πολιτικός φορέας ήθελε να δρέψει όσο περισσότερες αντιχουντικές δάφνες μπορούσε, για να τις επενδύσει μετά την πτώση της χούντας στην πολιτική σκηνή.
Υπήρξε μια κατηγορία Ελλήνων η οποία παρέμεινε σταθερή στην αντιδικτατορική της στάση, χωρίς να υπολογίζει σε σκοπιμότητες. Υπήρχε ωστόσο και μια άλλη κατηγορία Ελλήνων, η οποία δραστηριοποιήθηκε με μεγάλη ενεργητικότητα, γιατί προσέβλεπε σε κατοπινά ατομικά οφέλη. Αυτό το χατίρι φυσικά δεν τους το έκανε η δικτατορία.
Όταν πια άρχισε να σκληραίνει η στάση της και να στέλνει στρατιές τραμπούκων και πρακτόρων στο εξωτερικό, για να τρομοκρατήσει τους αντιτιθέμενους στο καθεστώς, ατόνησε και εξανεμίστηκε η «επαναστατική» τους διάθεση και απότομα ή σταδιακά αποχώρησαν από την αντιδικτατορική δράση, ασχολούμενοι αποκλειστικά με τις προσωπικές τους υποθέσεις. Προσχήματα βέβαια για μια τέτοια στάση υπάρχουν πάντοτε.
Στην αρχή λοιπόν ενεργοποιήθηκαν κατά της δικτατορίας άτομα και μάλιστα και με αντιστασιακή δράση, που αν γνώριζαν την μετέπειτα εξέλιξη, δεν επρόκειτο να εκτεθούν.
Στους πολιτικούς φορείς και στις άλλες οργανώσεις παρέμειναν τελικά άνθρωποι που διατήρησαν την αγωνιστική τους διάθεση και την αντιδικτατορική τους δράση, γιατί πίστευαν στον αντιδικτατορικό αγώνα κάτω από μια συγκεκριμένη ιδεολογία και πολιτική. Ασφαλώς δεν διέτρεχαν κίνδυνο να συλληφθούν και να κακοποιηθούν.
Όμως η συμμετοχή τους στον αντιδικτατορικό αγώνα δεν ήταν άμοιρη συνεπειών, τόσο για τους ίδιους όσο και για τους δικούς τους στην Ελλάδα, συνέπειες που λίγο ως πολύ όλοι μπορούμε να φανταστούμε. Η προσφορά τους ήταν εθελούσια και η δυνατότητα αποστασιοποίησης μεγάλη. Θα μπορούσαν να έχουν την ησυχία τους και να κοιτούν τη δουλειά τους, το ατομικό τους συμφέρον. Ζούσαν ελεύθεροι σε ελεύθερα καθεστώτα και δεν ένιωθαν αυτό το ασφυκτικό πλέγμα της ανελευθερίας και της καταπίεσης, όπως συνέβαινε στην πατρίδα τους.
Η στάση της χούντας σκλήρυνε αφάνταστα γύρω στο 1970 - 71.
Παρ’ όλα αυτά πολλοί παρέμειναν στα κόμματα που ήταν και από πριν οργανωμένοι και άλλοι προσχώρησαν ή δημιούργησαν καινούργιες οργανώσεις εναντίον των συνταγματαρχών.
Οι δραστηριότητες στο πρώτο στάδιο ήταν ποικίλες: Διαδηλώσεις, ομιλίες, συλλαλητήρια, προκηρύξεις, έκδοση αντιχουντικών εντύπων, ενημερωτική εκστρατεία εναντίον της χούντας, συλλογή χρημάτων για τους φυλακισμένους κ.τλ.
Μετά, και παράλληλα προς τις αντιδικτατορικές επιτροπές, την πρωτοβουλία ανέλαβαν οι οργανωμένοι πολιτικοί φορείς, Ένωση Κέντρου, ΕΔΑ, ΚΚΕ, ΕΚΚΕ και πάμπολλες άλλες αντιχουντικές οργανώσεις. Για παράδειγμα αναφέρω την έκδοση μιας εφημερίδας στο Μόναχο «Η Φωνή της Δημοκρατίας», με πρωτοβουλία της Ένωσης Κέντρου και μιας ομάδας ανεξάρτητων που συνεργάστηκαν μαζί της και αργότερα αποτέλεσαν την ομάδα πρωτοβουλίας των Φίλων του ΠΑΚ Μονάχου. Τέτοιες εφημερίδες και περιοδικά ξεφύτρωσαν σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της Δυτικής Ευρώπης.
Οι σχέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου με την Ένωση Κέντρου, όταν βγήκε στο εξωτερικό, πέρασαν πολλές φάσεις, που αφήνουν σημάδια της γενικότερης ιδεολογικής και πολιτικής του σταδιοδρομίας, αλλά και της προσωπικής του στάσης απέναντι σε γεγονότα και πρόσωπα.
Η Ένωση Κέντρου και η νεολαία της στο εξωτερικό, παρόλο που ήταν επηρεασμένη και την διαπερνούσε η παλαιοκομματική νοοτροπία που προερχόταν από το εσωτερικό, και είναι φυσικό ότι δεν μπορούσε από την μια μέρα στην άλλη να αποβληθεί, ανέπτυξε ορισμένα προοδευτικά και ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά, που άρχισαν να αποκλίνουν σε μεγάλο βαθμό από τα πρότυπα στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ελλάδας.
Κυρίως μετά το σοκ της δικτατορίας και την ανυπαρξία επηρεασμού και ελέγχου από την κεντρική καθοδήγηση, ανέπτυξε πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα και προώθησε ορισμένους στόχους, ένας από τους οποίους ήταν ο ιδεολογικός και πολιτικός και ο άλλος η εσωκομματική δημοκρατία. Είχε διατυπώσει μάλιστα και τον όρο σοσιαλιστική δημοκρατία.
Ο Μάης του 68 αποτέλεσε το αποκορύφωμα αυτών των διεργασιών, κυριάρχησε στα Πανεπιστήμια και αγκάλιασε όχι μόνο τον κόσμο της επιστήμης αλλά και ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις.
Μια ανανεωτική, για να μην πω «επαναστατική» διάθεση και ευφορία διαπερνούσε την κοινωνία και κινητοποιούσε τα πιο προοδευτικά τμήματά της.
Ριζοσπαστικά κινήματα δρούσαν σ’ όλα τα ελεύθερα κράτη της Δύσης.
Η φοιτητική νεολαία αποτελούσε την πρωτοπορία, αλλά και οι προοδευτικές δυνάμεις των κομμάτων καθώς και τα συνδικάτα μπήκαν σε μια διεκδικητική κατεύθυνση για νέες λαϊκές κατακτήσεις σ’ όλα τα επίπεδα, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά.
Η οικονομική άνθηση και η ψυχροπολεμική ύφεση εκείνης της περιόδου διευκόλυναν την προοδευτική πορεία. Οι πιο προωθημένες δυνάμεις της κοινωνίας αναζητούσαν μορφές διεξόδου από τα καθιερωμένα αστικά πλαίσια προς δομικές και όχι μόνο ριζοσπαστικές αλλαγές, που θα ξεπερνούσαν τα αδιέξοδα αυτού του συστήματος. Η σύγκρουση ανάμεσα σε ό,τι σήμαινε παλιό, αναχρονιστικό, συντηρητικό και αντιδραστικό από τη μια και ό,τι σηματοδοτούσε το νέο, προοδευτικό, ριζοσπαστικό και επαναστατικό από την άλλη, καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τα πολιτικά δρώμενα εκείνης της περιόδου.
Μετά τον Μάη του 68 και τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας, υπήρξε έντονη αναζήτηση για κάτι καινούργιο και ελπιδοφόρο, που να έθετε σε αμφισβήτηση τα παλιά ιδεολογικά σχήματα ως χρεοκοπημένα και αναποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της καπιταλιστικής επέλασης από τη μια και της σοβιετικής αυταρχικότητας από την άλλη.
Η επέμβαση των στρατευμάτων του συμφώνου της Βαρσοβίας δημιούργησε τρομακτικό σοκ σε όσους προσέβλεπαν στο σοβιετικό καθεστώς ως το αντίπαλο δέος στην ιμπεριαλιστική πολιτική των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, οι οποίοι ανέχονταν, ευνοούσαν ή και εγκαθίδρυαν σε πολλές χώρες του κόσμου δικτατορικά ή φασιστικά καθεστώτα, όπως αυτό των συνταγματαρχών στην Ελλάδα.
Ένα τέτοιο κλίμα δεν μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη και την Ένωση Κέντρου στο εξωτερικό και πολύ περισσότερο της Νεολαία της.
Συνδεδεμένη με τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και τα άλλα κινήματα, δέχτηκε την επίδρασή τους τόσο στον ιδεολογικό όσο και στον πολιτικό και οργανωτικό τομέα. Μόλις αποδεσμεύτηκε μάλιστα από τον έλεγχο του κέντρου στην Ελλάδα, ανέπτυξε πρωτοβουλίες που πριν δεν μπορούσε να αναπτύξει.
Ο γενικός ριζοσπαστισμός που προέκυψε ως αποτέλεσμα του πραξικοπήματος στην Ελλάδα, την συμπαρέσυρε να συνειδητοποιήσει ότι χρειάζονταν πιο προωθημένα πολιτικά και οργανωτικά πλαίσια, για να ανταποκριθεί στις καινούργιες συνθήκες.
Αξίζει να αναφέρουμε τα χαρακτηριστικά αυτής της διαδικασίας, όπως αυτά αποτυπώθηκαν στις ιδεολογικές αρχές και πολιτικές θέσεις της ΄Ένωσης Κέντρου και της νεολαίας της αμέσως μετά το πραξικόπημα και μέχρι την έξοδο από την Ελλάδα του Ανδρέα Παπανδρέου.
I. Η ίδρυση της Πανελλήνιας Απελευθερωτικής Κίνησης (ΠΑΚ)6
Αξίζει να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις μετά την έξοδο του Ανδρέα Παπανδρέου στο εξωτερικό, στις 16 Ιανουαρίου 1968, και να συγκρίνουμε τις δικές του διακηρύξεις με αφορμή την ίδρυση και ανακοίνωση του ΠΑΚ στις 26 Φεβρουαρίου 1968 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας με αυτές της Ένωσης Κέντρου.
Στις πρώτες του δηλώσεις στα μέσα μαζικής επικοινωνίας εκφράζει, αμέσως μετά την άφιξή του στο Παρίσι, ανάμεσα στα άλλα και τα εξής: «Θα δώσω όλες τις δυνάμεις μου στον αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας στην πατρίδα μου και για την λευτεριά των σκλαβωμένων αδελφών μας».7
Στη δήλωση αυτή ομιλεί ο Ανδρέας Παπανδρέου για «επαναφορά της δημοκρατίας». Επαναφορά της δημοκρατίας δεν σημαίνει όμως τίποτε άλλο παρά επαναφορά του συντάγματος του 1952, δηλαδή επάνοδο και του βασιλιά.
Η φράση «επαναφορά της δημοκρατίας» και το σύνταγμα του 1952 θα αποτελέσουν σημεία τριβής, τόσο ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και τα στελέχη του ΠΑΚ, όσο και τις οργανώσεις του ΠΑΜ και της Δημοκρατικής Άμυνας αργότερα.
Το θέμα της μοναρχίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτική αντιπαράθεση των αντιδικτατορικών δυνάμεων εντός και εκτός του Κινήματος και στην προσπάθεια σχηματισμού του Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου.
Έχει σημασία να παρακολουθήσουμε την πορεία που καθόρισε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο εξωτερικό, καθώς και τις αλλαγές που συντελούνταν σταδιακά ή απότομα στο ξεκαθάρισμα των ιδεολογικών και πολιτικών θέσεων.
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, όταν βγήκε ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Ιανουάριο του 1968 από την Ελλάδα, ήταν στο θεωρητικό επίπεδο ένας προοδευτικός αστός πολιτικός και όταν γύρισε κατά τη μεταπολίτευση είχε εξελιχθεί σε «σοσιαλιστή».
Αυτό θα το διαπιστώσουμε σε ένα άλλο κείμενό του, όπου ομολογεί ο ίδιος ξεκάθαρα ότι είναι φ α ν α τ ι κ ό ς δ η μ ο κ ρ ά τ η ς και ένας Ν ι ο υ Ν τ ή λ ε ρ (οπαδός της προοδευτικής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής).
Οι επισημάνσεις αυτές έχουν σημασία, γιατί δείχνουν από ποιες αρχές ξεκίνησε ο Ανδρέας Παπανδρέου αμέσως μετά την έξοδό του από την Ελλάδα και ποιους στόχους εξήγγειλε αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Μια εξέλιξη που θέλει την ερμηνεία της.
Οι πρώτες αναζητήσεις και θεωρητικές μελέτες του Ανδρέα Παπανδρέου για τον
σύγχρονο κόσμο. Η νεομαρξιστική προσέγγιση
΄Ενα κύριο θέμα που τον απασχολούσε, πέρα από το θέμα της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας, ήταν η καπιταλιστική οικονομία και η οικονομία της αγοράς.
Γράφει λοιπόν για τον σύγχρονο καπιταλισμό: «Το άλλο θέμα είναι ότι η καπιταλιστική οικονομία δεν είναι οικονομία της αγοράς, τουλάχιστο όχι με την έννοια που συνήθως δίνουμε στον όρο ‘αγορά’. Αν όμως δεν είναι οικονομία της αγοράς, αν δεν είναι καπιταλισμός της αγοράς, τότε τι είναι; Στο κεφάλαιο ‘Μια νεομαρξιστική θεώρηση της καπιταλιστικής μητρόπολης’ εξετάζω μια δυνατή ερμηνεία, ειδικά εκείνη που επεξεργάστηκαν οι Μπάραν και Σουήζυ, σύμφωνα με την οποία ο σύγχρονος καπιταλισμός μπορεί να οριστεί σαν μονοπωλιακός καπιταλισμός. Πολλά από τα νεομαρξιστικά επιχειρήματα μου φαίνονται σωστά, στο δεύτερο κεφάλαιο όμως πραγματεύομαι ένα σημείο θεμελιακής διαφοράς, ανάμεσα σε μένα και τους νεομαρξιστές: οι τελευταίοι αυτοί, αντίθετα με μένα, δέχονται την παραδοσιακή άποψη, σύμφωνα με την οποία η σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία εξακολουθεί βασικά να είναι οικονομία αγοράς. Αυτό λοιπόν είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου».8 Πρόκειται για το βιβλίο του «Πατερναλιστικός Καπιταλισμός», όπου αναλύονται βασικά οικονομικά, πολιτικά και γενικότερα θεωρητικά θέματα.
Βλέπουμε στην πιο πάνω παράθεση, ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει μια βασική διαφορά με τους νεομαρξιστές, στους οποίους ανήκουν οι Πολ Μπαράν και Πολ Σουήζυ. Έτσι θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι καταρρίπτεται ο μύθος ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν νεομαρξιστής.
Ξεκίνησε ως νεομαρξιστής, αλλά τους ξεπέρασε στην πορεία.
Η δική του άποψη, την οποία διαμορφώνει και εκφράζει με τον πατερναλιστικό καπιταλισμό, είναι ότι ο μοντέρνος διεθνοποιημένος μονοπωλιακός καπιταλισμός δεν εκφράζει το σύστημα της αγοράς.
Η ερμηνεία των Μπαράν και Σουήζυ περιστρέφεται γύρω από το θέμα της δημιουργίας και της απορρόφησης του περισσεύματος της μονοπωλιακής, καπιταλιστικής παραγωγής, που αντιστοιχεί στην υπεραξία του Μαρξ.
Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός κατά την άποψή τους, παρ’ όλους τους περιορισμούς που θέτει στη λειτουργία της αγοράς, εντούτοις δεν την αποκλείει τελικά. Μ’ αυτή την άποψη δεν συμφωνεί ο Ανδρέας Παπανδρέου. Διαφωνεί επιπλέον και με την άποψη του Τζ. Κ. Γκάλμπρεϊθ, ο οποίος εισάγει το ερμηνευτικό σχήμα της τεχνοδομής στη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος και την οποία περιγράφει στο βιβλίο του Το Νέο Βιομηχανικό Κράτος.9 Η ερμηνεία του, παρ’ όλες τις ομοιότητές της με τις ερμηνείες των Μπαράν και Σουήζυ, παρουσιάζει διαφορές με τη νεομαρξιστική θέση.
Σύμφωνα με το δικό του ερμηνευτικό σχήμα, «ο μηχανισμός αγοράς μετασχηματίζεται σε όργανο ιδιωτικοποιημένης και αποκεντρωποιημένης σχεδιοποίησης προς όφελος της διευθυντικής ελίτ της κοινωνίας..Τα αγαθά διανέμονται, όχι από την αγορά, αλλά μέσω της αγοράς. Έτσι ο προγραμματισμός αποτελεί το τυπικό στοιχείο του σύγχρονου καπιταλισμού, χωρίς όμως να πρόκειται για κοινωνικό προγραμματισμό: Αντίθετα πρόκειται για προγραμματισμό, που γίνεται από την ιδιωτική διευθυντική ελίτ, με σκοπό το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος».10 Ο προγραμματισμός αυτός καθαυτός δεν είναι αρνητικός. Αρνητικός είναι μόνο όταν τίθεται στην υπηρεσία του κατεστημένου (της διευθυντικής ελίτ) και όχι του κοινωνικού συνόλου. Υπάρχει σχέση της δομής της εξουσίας με τον προγραμματισμό. Μια περιγραφή της μας δίνει στον Πατερναλιστικό καπιταλισμό ο Ανδρέας Παπανδρέου: «Στη σύγχρονη μαζικοποιημένη κοινωνία η δομή της εξουσίας είναι τέτοια, ώστε η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αν και προσφέρει νομιμότητα στις ενέργειες του Κράτους, έχει γίνει ένας μανδύας για την σχεδόν αδέσμευτη άσκηση εξουσίας από το κατεστημένο.
Το θέμα της εξουσίας γίνεται κεντρικό για τον Ανδρέα Παπανδρέου από τα τέλη του 1969 κεντρικό πρόβλημα θεωρητικών ερευνών και πρακτικών εφαρμογών στα πλαίσια του ΠΑΚ. Ο Μαρξ είχε πει ότι για να αλλάξεις τις σχέσεις παραγωγής πρέπει το προλεταριάτο να κατακτήσει την πολιτική εξουσία. Αυτό υποστήριζε και ο ΄Ενγκελς, αυτό και ο Λένιν. Αυτό ασπάστηκε τελικά και ο Ανδρέας Παπανδρέου έχοντας ως πρότυπο την Κομμούνα του Παρισιού του 1871.
Η νεομαρξιστική προσέγγιση και η Κομμούνα του Παρισιού του 1871
Από τα τέλη του 1968 μπορούμε να χρονολογήσουμε τη σταδιακή ενασχόληση του Ανδρέα Παπανδρέου με τη σχολή του ‘νεομαρξισμού’ του Σουήζυ, του Μπαράν και άλλων. Στις ομιλίες του, στα κείμενά του και σε βιβλία του, κάνει συχνές αναφορές στα έργα του Σουήζυ και ιδιαίτερα στο γνωστό βιβλίο των εκδοτών του Manthly Review (Μηνιαία Επιθεώρηση) Μπαράν και Σουήζυ, Monopoly Capital (Μονοπωλιακό κεφάλαιο). Άλλωστε το βιβλίο του Πατερναλιστικός καπιταλισμός τον κατατάσσει καθαρά πλέον στη σχολή των νεομαρξιστών, όπου ανήκουν οι Σουήζυ και Μπαράν». Αλλά και με άλλους είχε ο Ανδρέας Παπανδρέου συγγενείς σκέψεις, όπως π.χ. με τους Γκάλμπρεϊθ, Σαμίρ Αμίν, Μάγντοφ.
Το κοινό όλων ήταν η βασική ανάλυση της ουσίας και της φύσης του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου στη φάση της ιμπεριαλιστικής του εξάπλωσης.
Στα πλαίσια αυτά αναπτύχθηκε η θεωρία της μητρόπολης - περιφέρειας που προσπαθούσε να ερμηνεύσει την πλανητική συμπεριφορά του μονοπωλιακού κεφαλαίου και τις σχέσεις των μητροπολιτικών κέντρων του καπιταλισμού με τις χώρες που βρίσκονται στην περιφέρειά του, στην ενδοχώρα του.
Πώς όμως διασφαλίζεται η πορεία προς τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της περιφερειακής χώρας; Γιατί ως τώρα μιλάμε μόνο για την εθνική ανεξαρτησία και τους τρόπους που αυτή θα επιτευχθεί. Μόνο με την εθνική ανεξαρτησία δεν υπάρχει κατοχύρωση της κοινωνικής αλλαγής. Υπάρχουν κι άλλες προϋποθέσεις και όροι που πρέπει να εκπληρωθούν. Ποιοι είναι αυτοί, μας τους παραθέτει σε άλλα άρθρα του ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ένα άλλο βασικό δομικό στοιχείο του σοσιαλισμού, εκτός από την εθνική ανεξαρτησία, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση, είναι η λαϊκή κυριαρχία, η οποία βασίζεται στον αποκεντρωμένο δημοκρατικό προγραμματισμό της οικονομίας και την αυτοδιαχείριση. «Γιατί θα πρέπει να είναι σαφές πως η διαδικασία ολοκλήρωσης της εθνικής ανεξαρτησίας, σε ιστορικά πλαίσια, βρίσκεται σε δυναμική αλληλεξάρτηση με την διαδικασία ολοκλήρωσης τόσο της λαϊκής κυριαρχίας, όσο και του κοινωνικού μετασχηματισμού».11 Ισχυρίζεται ο Ανδρέας Παπανδρέου ότι «η περιφερειακή αποκέντρωση και η αυτοδιαχείριση καθώς και η ανεξάρτητη συνδικαλιστική οργάνωση και δράση του εργαζόμενου λαού, αποτελούν προϋποθέσεις για την εδραίωση και ανάπτυξη της λαϊκής κυριαρχίας, που είναι βασικό δομικό στοιχείο του σοσιαλισμού».12
Όλα αυτά βέβαια κατοχυρώνονται στα πλαίσια μιας σοσιαλιστικής πολιτείας, ποτέ στα πλαίσια μιας καπιταλιστικής πολιτείας.
Αν θέλουμε να εντοπίσουμε από που ξεκινάει η ολοκληρωμένη σοσιαλιστική πρόταση του Ανδρέα Παπανδρέου, θα πρέπει να ανατρέξουμε στην Κομμούνα του Παρισιού του 1871. Εκεί βρίσκει ο Ανδρέας Παπανδρέου τελικά τα στοιχεία σύνθεσης της πολιτικής δημοκρατίας με την κοινωνική απελευθέρωση, την οποία αναζητούσε στις επιστημονικές του έρευνες, σε συνδυασμό με τις πολιτικές του επιδιώξεις.
Θεωρούσε αναγκαίο να διαμορφώσει το δικό του όραμα και τη δική του πολιτική εναλλακτική πρόταση ανάμεσα στις συμπληγάδες του πατερναλιστικού καπιταλισμού με αιχμή το πολυεθνικό μονοπωλιακό κεφάλαιο των ΗΠΑ, και του γραφειοκρατικού συγκεντρωτικού μοντέλου του υπαρκτού σοσιαλισμού με αιχμή το αυταρχικό, γραφειοκρατικό, μονοκομματικό κράτος της Σοβιετικής Ένωσης. Η ιδέα της Κομμούνας συγκεκριμενοποίησε το όραμά του, γιατί έδινε διέξοδο ανάμεσα στα δύο συστήματα, που με βάση τη δική του διαμορφωμένη θεωρία και ανάλυση δεν ήταν ικανά να δώσουν μια απελευθερωτική προοπτική για το μέλλον της ανθρωπότητας. Απελευθέρωση του ανθρώπου από την καταπίεση και την εκμετάλλευση, που ήταν και στα δύο πολιτικά συστήματα, παρά τις διαφορές τους, ενδογενές στοιχείο της σύστασής τους. Η απελευθέρωση ήταν το ιδανικό του και η Κομμούνα ως μοντέλο έδειχνε τους τρόπους και τα μέσα γι’ αυτή την προοπτική. Το διατυπώνει ήδη για πρώτη φορά, όχι και τόσο καθαρά στο βιβλίο του Η ελευθερία του ανθρώπου:
«Αυτό το όραμα του Μαρξ», γράφει ο Ανδρέας Παπανδρέου, επεξηγώντας τις θέσεις του Μαρξ, «που ξεπήδησε από την Κομμούνα των Παρισίων, προσδίδει στην μετεπαναστατική δομή τα χαρακτηριστικά της περιφερειακής αποκέντρωσης, κοινωνικοποίησης και αυτοδιαχείρισης. Το κράτος που διαδέχεται το συγκεντρωτικό αστικό κράτος δομείται με θεμέλιο την περιφερειακή (τοπική) αποκέντρωση στα πλαίσια συμβουλιακής δημοκρατίας, δηλαδή δημοκρατικής συμμετοχής του απελευθερωμένου λαού σ’ όλες τις αποφάσεις ανάμεσα στην εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία. Και είναι ιδιαίτερα παράξενο, που ο Λένιν στο ‘Κράτος και επανάσταση΄, αφού αναφέρεται στις σκέψεις του Μαρξ πάνω στην Κομμούνα, καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο Μαρξ είναι ‘συγκεντρωτικός’, πως είναι ο θεωρητικός του ‘δημοκρατικού συγκεντρωτισμού’ - συμπέρασμα απόλυτα αθεμελίωτο και απαράδεκτο»13. Η συμβουλιακή δημοκρατία (τα σοβιέτ) δεν μπορεί να χαρακτηριστεί συγκεντρωτική.
Για την ιστορία έχει ενδιαφέρον και μια άλλη τοποθέτηση του Ανδρέα Παπανδρέου στο ίδιο πνεύμα που εξέφρασε στο τετραήμερο κεντρικό σεμινάριο του ΠΑΚ, που έλαβε χώρα στις 23 - 26.5.1974 στο Ντάρμστατ της Γερμανίας. Τονίζει στο θέμα του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού: «Αλλά εμείς δεν πιστεύουμε στον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Δεν πιστεύουμε. Πιστεύουμε στην άμεση συμμετοχή του λαού στις αποφάσεις. Η βασική δημοκρατική αρχή της συμμετοχής του λαού στις αποφάσεις που τον αφορούν, επαναλαμβάνεται σε κάθε ευκαιρία. Αποτελεί ωστόσο κατάκτηση των βασανιστικών διεργασιών όλου του Κινήματος και όχι μόνο του Ανδρέα Παπανδρέου. Στα αρχικά μάλιστα στάδια του Κινήματος και εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου και της τότε ηγεσίας, τουλάχιστον όσον αφορά την εφαρμογή της στην πράξη. Η αλήθεια πρέπει να λέγεται.
Η ίδρυση της Πανελλήνιας Απελευθερωτικής Κίνησης (ΠΑΚ)14
Αξίζει να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις μετά την έξοδο του Ανδρέα Παπανδρέου στο εξωτερικό, στις 16 Ιανουαρίου 1968, και να συγκρίνουμε τις δικές του διακηρύξεις με αφορμή την ίδρυση και ανακοίνωση του ΠΑΚ στις 26 Φεβρουαρίου 1968 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας με αυτές της Ένωσης Κέντρου.
Στις πρώτες του δηλώσεις στα μέσα μαζικής επικοινωνίας εκφράζει, αμέσως μετά την άφιξή του στο Παρίσι, ανάμεσα στα άλλα και τα εξής: «Θα δώσω όλες τις δυνάμεις μου στον αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας στην πατρίδα μου και για την λευτεριά των σκλαβωμένων αδελφών μας».15 Στη δήλωση αυτή ομιλεί ο Ανδρέας Παπανδρέου για «επαναφορά της δημοκρατίας». Επαναφορά της δημοκρατίας δεν σημαίνει όμως τίποτε άλλο παρά επαναφορά του συντάγματος του 1952, δηλαδή επάνοδο και του βασιλιά. Η φράση «επαναφορά της δημοκρατίας» και το σύνταγμα του 1952 θα αποτελέσουν σημεία τριβής, τόσο ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και τα στελέχη του ΠΑΚ, όσο και τις οργανώσεις του ΠΑΜ και της Δημοκρατικής Άμυνας αργότερα, όπως θα δούμε. Το θέμα της μοναρχίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτική αντιπαράθεση των αντιδικτατορικών δυνάμεων εντός και εκτός του Κινήματος και στην προσπάθεια σχηματισμού του Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου. Έχει σημασία να παρακολουθήσουμε την πορεία που καθόρισε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο εξωτερικό, καθώς και τις αλλαγές που συντελούνταν σταδιακά ή απότομα στο ξεκαθάρισμα των ιδεολογικών και πολιτικών θέσεων.
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, όταν βγήκε ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Ιανουάριο του 1968 από την Ελλάδα, ήταν στο θεωρητικό επίπεδο ένας προοδευτικός αστός πολιτικός και όταν γύρισε κατά τη μεταπολίτευση είχε εξελιχθεί σε «σοσιαλιστή». Αυτή την αλλαγή θα προσπαθήσω να περιγράψω βήμα - βήμα σε όλο της το βάθος και σε όλη της την έκταση, για να καταλάβει ο κάθε ενδιαφερόμενος πού αυτή οφείλεται και τι θεωρητική και πρακτική σημασία είχε. Για να συλλάβει τελικά, σε όλες του τις φάσεις, το φαινόμενο «Ανδρέας Παπανδρέου».
Οι πρώτες αναζητήσεις και θεωρητικές μελέτες του Ανδρέα Παπανδρέου για τον σύγχρονο κόσμο. Η νεομαρξιστική προσέγγιση
΄Ενα κύριο θέμα που τον απασχολούσε , εκτός από τα προβλήματα της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας ήταν και το θέμα της οικονομίας στην μονοπωλιακή της φάση.
Γράφει για τον σύγχρονο καπιταλισμό: «Το άλλο θέμα είναι ότι η καπιταλιστική οικονομία δεν είναι οικονομία της αγοράς, τουλάχιστο όχι με την έννοια που συνήθως δίνουμε στον όρο ‘αγορά’. Αν όμως δεν είναι οικονομία της αγοράς, αν δεν είναι καπιταλισμός της αγοράς, τότε τι είναι; Στο κεφάλαιο ‘Μια νεομαρξιστική θεώρηση της καπιταλιστικής μητρόπολης’ εξετάζω μια δυνατή ερμηνεία, ειδικά εκείνη που επεξεργάστηκαν οι Μπάραν και Σουήζυ, σύμφωνα με την οποία ο σύγχρονος καπιταλισμός μπορεί να οριστεί σαν μονοπωλιακός καπιταλισμός. Πολλά από τα νεομαρξιστικά επιχειρήματα μου φαίνονται σωστά, στο δεύτερο κεφάλαιο όμως πραγματεύομαι ένα σημείο θεμελιακής διαφοράς, ανάμεσα σε μένα και τους νεομαρξιστές: οι τελευταίοι αυτοί, αντίθετα με μένα, δέχονται την παραδοσιακή άποψη, σύμφωνα με την οποία η σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία εξακολουθεί βασικά να είναι οικονομία αγοράς. Αυτό λοιπόν είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου».16 Πρόκειται για το βιβλίο του «Πατερναλιστικός Καπιταλισμός».
Βλέπουμε στην πιο πάνω παράθεση, ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει μια βασική διαφορά με τους νεομαρξιστές, στους οποίους ανήκουν οι Πολ Μπαράν και Πολ Σουήζυ. Έτσι θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι καταρρίπτεται ο μύθος ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν νεομαρξιστής. Ξεκίνησε ως νεομαρξιστής, αλλά τους ξεπέρασε στην πορεία. Η δική του άποψη, την οποία διαμορφώνει και εκφράζει με τον πατερναλιστικό καπιταλισμό, είναι ότι ο μοντέρνος διεθνοποιημένος μονοπωλιακός καπιταλισμός δεν εκφράζει το σύστημα της αγοράς. Η ερμηνεία των Μπαράν και Σουήζυ περιστρέφεται γύρω από το θέμα της δημιουργίας και της απορρόφησης του περισσεύματος της μονοπωλιακής, καπιταλιστικής παραγωγής, που αντιστοιχεί στην υπεραξία του Μαρξ. Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός κατά την άποψή τους, παρ’ όλους τους περιορισμούς που θέτει στη λειτουργία της αγοράς, εντούτοις δεν την αποκλείει τελικά. Μ’ αυτή την άποψη δεν συμφωνεί ο Ανδρέας Παπανδρέου. Διαφωνεί επιπλέον και με την άποψη του Τζ. Κ. Γκάλμπρεϊθ, ο οποίος εισάγει το ερμηνευτικό σχήμα της τεχνοδομής στη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος και την οποία περιγράφει στο βιβλίο του Το Νέο Βιομηχανικό Κράτος.17 Η ερμηνεία του, παρ’ όλες τις ομοιότητές της με τις ερμηνείες των Μπαράν και Σουήζυ, παρουσιάζει διαφορές με τη νεομαρξιστική θέση. Σύμφωνα με το δικό του ερμηνευτικό σχήμα, «ο μηχανισμός αγοράς μετασχηματίζεται σε όργανο ιδιωτικοποιημένης και αποκεντρωποιημένης σχεδιοποίησης προς όφελος της διευθυντικής ελίτ της κοινωνίας...Τα αγαθά διανέμονται, όχι από την αγορά, αλλά μέσω της αγοράς. Έτσι ο προγραμματισμός αποτελεί το τυπικό στοιχείο του σύγχρονου καπιταλισμού, χωρίς όμως να πρόκειται για κοινωνικό προγραμματισμό: Αντίθετα πρόκειται για προγραμματισμό, που γίνεται από την ιδιωτική διευθυντική ελίτ, με σκοπό το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος».18 Ο προγραμματισμός αυτός καθαυτός δεν είναι αρνητικός. Αρνητικός είναι μόνο όταν τίθεται στην υπηρεσία του κατεστημένου (της διευθυντικής ελίτ) και όχι του κοινωνικού συνόλου. Υπάρχει σχέση της δομής της εξουσίας με τον προγραμματισμό. Μια περιγραφή της μας δίνει στον Πατερναλιστικό καπιταλισμό ο Ανδρέας Παπανδρέου: «Στη σύγχρονη μαζικοποιημένη κοινωνία η δομή της εξουσίας είναι τέτοια, ώστε η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αν και προσφέρει νομιμότητα στις ενέργειες του Κράτους, έχει γίνει ένας μανδύας για την σχεδόν αδέσμευτη άσκηση εξουσίας από το κατεστημένο. Το θέμα της εξουσίας γίνεται κεντρικό για τον Ανδρέα Παπανδρέου από τα τέλη του 1969 κεντρικό πρόβλημα θεωρητικών ερευνών και πρακτικών εφαρμογών στα πλαίσια του ΠΑΚ. Ο Μαρξ είχε πει ότι για να αλλάξεις τις σχέσεις παραγωγής πρέπει το προλεταριάτο να κατακτήσει την πολιτική εξουσία. Αυτό υποστήριζε και ο ΄Ενγκελς, αυτό και ο Λένιν. Αυτό ασπάστηκε τελικά και ο Ανδρέας Παπανδρέου έχοντας ως πρότυπο την Κομμούνα του Παρισιού του 1871.
Η αντανάκλαση των θεωρητικών προβληματισμών στο ΠΑΚ και τους Φίλους ΠΑΚ
Οι επανειλημμένες διακηρύξεις του ΠΑΚ αντανακλούσαν αυτούς τους θεωρητικούς προβληματισμούς. Γι’ αυτό έμπαιναν πάντα σαν στόχοι προς συζήτηση. Η οργάνωση του ΠΑΚ στο σύνολό της (ΠΑΚ και Φίλοι του ΠΑΚ) έπαιζε κι αυτή έναν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του προγράμματος του Κινήματος. Αυτά που πρότεινε ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν πρωτόγνωρα και «επαναστατικά» και χρειάζονταν και τη ζύμωση στην πράξη, για περαιτέρω επεξεργασία, εμπέδωση και σιγουριά. Αποτελούσαν όλα μια πρωτόφαντη προσπάθεια και γόνιμο πειραματισμό, που επέβαλε ευρύ διάλογο, για να διαμορφωθούν σε μια θεωρία που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών, για μια ριζική αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας. Η προτάσεις για συζήτηση των στόχων δεν αποτελούσαν εργασιοθεραπεία για τα στελέχη του Κινήματος. Ασφαλώς το όλο θέμα είχε και αυτή την διάσταση, γιατί οι οργανώσεις, ιδίως στη Γερμανία, βγήκαν δυναμικά και με απαιτήσεις στο προσκήνιο και δεν αποδέχονταν τις εντολές της ηγεσίας ασυζητητί και χωρίς αξιώσεις, όπως θα δείξω πιο κάτω. Το ίδιος έπραξαν αργότερα και οι άλλες οργανώσεις ανά τον κόσμο.
Παράλληλα με τις θεωρητικές διεργασίες του Ανδρέα Παπανδρέου υπήρχαν και στην οργάνωση θεωρητικές προσεγγίσεις, που ζητούσαν λύσεις στον ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό τομέα. Όσο οι εναλλακτικές αυτές λύσεις δεν υπήρχαν στο πολιτικό προσκήνιο, επικρατούσαν οι αντιμαχόμενες απόψεις στα παραδοσιακά πλαίσια της αστικής και μαρξιστικής λενινιστικής σκέψης. Η ιδεολογική ομοιογένεια ήταν ακόμη ζητούμενο. Για τον λόγο αυτό ήταν πραγματικά αναγκαία η πλατιά συζήτηση. Κάτι καινούργιο γεννιόταν. Τουλάχιστον αυτή ήταν η αίσθηση.
Αναπτύχθηκαν τέσσερις κατευθύνσεις στον θεωρητικό τομέα. Η μία παρέμενε ακόμη στα παλιά γνώριμα πλαίσια της Ένωσης Κέντρου, με σαφή ριζοσπαστικότητα, η οποία όμως δεν ξεπερνούσε κάποια όρια ανασκευής, υπέρβασης ή αποκήρυξης των σοσιαλδημοκρατικών διακηρύξεων. Η άλλη βασιζόταν στις μαρξιστικές μεθόδους και, γενικότερα, ό,τι μπορούσε να σημαίνει επιστημονικός σοσιαλισμός. Η τρίτη κατεύθυνση, ασπαζόμενη αβασάνιστα τον μαρξισμό - λενινισμό, ακολουθούσε την παραδοσιακή «επαναστατική πορεία». Αυτός ο προσανατολισμός αναπτύχθηκε κυρίως στον φοιτητόκοσμο του ΠΑΚ και των Φίλων του ΠΑΚ της Ιταλίας. Τέλος, η τέταρτη κατεύθυνση εξέφραζε τους προβληματισμούς και τις αμφισβητήσεις της κατεστημένης ιδεολογίας, μαρξιστικής, λενινιστικής, τροτσκιστικής, μαοϊκής και οποιασδήποτε άλλης κατεύθυνσης και απόχρωσης, με κύριο στόχο την αναζήτηση της θεωρίας εκείνης που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στα προβλήματα της νέας φάσης του καπιταλισμού και του υπαρκτού σοσιαλισμού και να δώσει εναλλακτικές βιώσιμες λύσεις.
Η πασιφανής κρίση της Αριστεράς απαιτούσε τη διερεύνηση και τον επαναστοχασμό των θεωρητικών εργαλείων, που από την πράξη φαίνονταν ή θεωρούνταν ανεπαρκή και συνεπώς αναποτελεσματικά, να ερμηνεύσουν την σύνθετη μοντέρνα πραγματικότητα. Σ’ αυτά τα πλαίσια προσέφερε ο Ανδρέας Παπανδρέου τη δική του καθοριστική συμβολή, τουλάχιστον στο Κίνημα του ΠΑΚ και του ΠΑΣΟΚ.
Δεν ήταν όμως μόνο ο Ανδρέας Παπανδρέου αλλά και όλα τα στελέχη του Κινήματος, που με άρθρα και εισηγήσεις και συζητήσεις στα περιβόητα σεμινάρια του ΠΑΚ συνέβαλαν σ’ έναν γόνιμο προβληματισμό, που ανέβασε σε σύντομο χρονικό διάστημα την ποιότητα των στελεχών και των μελών. Τα πυκνά, οργανωμένα αυτά σεμινάρια και συνέδρια, που ελάμβαναν χώρα κυρίως στη Γερμανία, αποτελούσαν ένα είδος ταχύρυθμης σχολής στελεχών, ένα πολιτικό σχολείο, ένα θεωρητικό φυτώριο, όπου έπαιρναν μέρος όλα τα μέλη του Κινήματος, από την ηγεσία μέχρι το τελευταίο μέλος της οργάνωσης. Στην πλειοψηφία τους ήσαν εργάτες. Ήταν ένα πρωτοφανές φαινόμενο, που αναπτύχθηκε κατά το 1972, 1973 και 1974 και καθόρισε την πραγματικά νέα ποιότητα ενός Κινήματος, που σε όλα τα επίπεδα ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά επέδρασε απελευθερωτικά και ανέπτυξε στο έπακρο τη δημιουργική πρωτοβουλία και τη δυναμική παρουσία των στελεχών και μελών του ΠΑΚ και ανέδειξε ότι πολυτιμότερο δυναμικό και ποιότητα έκρυβε η βάση του Κινήματος. Το αξιοσημείωτο σ’ αυτή την περίπτωση είναι ότι δεν υπήρχε ίχνος δογματισμού, που να ναρκοθετεί τον πραγματικό ανοιχτό διάλογο. Δεν υπήρχε ακόμη ο διαχωρισμός σε εργάτες, αγρότες, διανοούμενους. Όλοι ήταν ισότιμοι στον διάλογο και τις αποφάσεις. Στους παραδοσιακούς αριστερούς και αριστερίστικους κύκλους, αντίθετα, υπήρχε ανέκαθεν η τάση της καθοδήγησης και της κηδεμόνευσης.
Η πεποίθησή μας ήταν πως μια τέτοια τάση δεν επενεργούσε απελευθερωτικά. Ο γόνιμος και ακηδεμόνευτος προβληματισμός προσανατολίζονταν και σε νέες θεωρητικές προσεγγίσεις των κοινωνικών φαινομένων. Τα πάντα έμπαιναν κάτω από τη βάσανο της έρευνας.
Σ’ αυτή την πορεία υπήρξε, στα πρώτα στάδια, ένας μεγάλος ανασχετικός παράγοντας, ο οποίος μετά από σκληρούς αγώνες που κράτησαν μερικά χρόνια τελικά ξεπεράστηκε στο περίφημο σεμινάριο - συνέδριο του Ντάρτμστατ τον Μάιο του 1974 με την εφαρμογή του δημοκρατικού οργανωτικού σχήματος της οργάνωσης του ΠΑΚ.
Υπήρχε από τη μια το ΠΑΚ με τους διορισμούς και τα στεγανά, κι από την άλλη οι Φίλοι του ΠΑΚ με τις αιρετές ηγεσίες και τη δημοκρατική δομή της οργάνωσής τους. Από τη μια το ΠΑΚ, που αποτελούσε την καθοδήγηση και καθόριζε ανεξέλεγκτα την πολιτική γραμμή ερήμην της βάσης, που για τον Ανδρέα Παπανδρέου αποτελούσε τον μαζικό χώρο του ΠΑΚ, και από την άλλη οι Φίλοι του ΠΑΚ, που αποτελούσαν τη βάση του Κινήματος και δεν είχαν καμιά δυνατότητα συμμετοχής στις πολιτικές αποφάσεις, αλλά κηδεμονεύονταν από την αυτοδιορισμένη και κλεισμένη ερμητικά στον εαυτό της ηγεσία. Ανάμεσα στην ηγεσία και τη βάση, ανάμεσα στους διορισμένους και τη δημοκρατικά οργανωμένη βάση ξέσπασε ευθύς εξαρχής ένας αδυσώπητος και ανυποχώρητος αγώνας για την κατάργηση της ανώμαλης οργανωτικής δομής του Κινήματος και για τη δημιουργία στη θέση των δύο οργανώσεων μιας ενιαίας, με εκλογή όλης της ιεραρχίας, όλων των οργάνων από τη βάση. Φυσικά οι διαδικασίες θα ήταν τέτοιες, ώστε να υπάρχει η απαιτούμενη ασφάλεια. Αυτή η απαίτηση για συμμετοχή απέρρεε από την αρχή ότι: Κ α ν ε ί ς δεν ω ρ ι μ ά ζ ε ι, α ν δ ε ν συ μ μ ε τ έ χ ε ι κ α ι δ ε ν σ υ ν α π ο φ α σ ί - ζε ι. Και κανείς δεν απελευθερώνεται αν δεν ωριμάσει. Κανείς δε γίνεται από αστός ή μικροαστός επαναστάτης χωρίς συμμετοχή.
Όλα αυτά που ανάφερα για το ΠΑΚ δείχνουν το πνεύμα, τη δυναμική και τον παλμό που επικρατούσε τότε και τη βαθιά και εντατική ζύμωση που ελάμβανε χώρα, καθώς και τα αντίστοιχα αποτελέσματά της. Το ΠΑΚ συγκροτήθηκε τελικά πάνω σε στέρεες ιδεολογικές, πολιτικές και οργανωτικές βάσεις και είχε έναν εξαίρετο παιδαγωγικό χαρακτήρα, για τη διαμόρφωση αγωνιστών με όραμα, ήθος, συντροφικότητα, αγωνιστικότητα και αποτελεσματικότητα, όταν στο περίφημο Σεμινάριο - Συνέδριο του Ντάρμστατ της Γερμανίας το Μάιο του 1974 καθιερώθηκε πανηγυρικά η δημοκρατική λειτουργία της οργάνωσης.
Ο συλλογικός προβληματισμός, η συλλογική ευθύνη και οι συλλογικές αποφάσεις, μετά από εξονυχιστική έρευνα και εξέταση των θεμάτων προς απόφαση, ανέπτυσσε με ταχύ ρυθμό το συλλογική πνεύμα και τη δημοκρατική συνείδηση.
΄Ετσι ήμασταν ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά έτοιμοι για το μεγάλο άλμα στη μεταπολίτευση με τη διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη.
(ομιλία στην εκδήλωση για τα 41 χρόνια του ΠΑΚ στην αίθουσα του δήμου Καισαριανής το Σάββατο 21 Μαρτίου).
Η διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη είναι το αποτέλεσμα επίπονων και μακροχρόνιων θεωρητικών διεργασιών του ΠΑΚ στα χρόνια από την ίδρυσή του ως τη μέρα της δημοσιοποίησης της την 3η του Σεπτέμβρη. Ξεκίνησε από το πρώτο κείμενο του Ανδρέα Παπανδρέου μετά την έξοδό του από την Ελλάδα, στις 26 Φεβρουαρίου του 1968 και μετά από βασανιστική επεξεργασία σε σεμινάρια, συνέδρια και ειδικές συνεδριάσεις, διαμορφώθηκε ως διακηρυκτικό κείμενο ενός πολιτικού φορέα.
Οι διακηρυγμένες αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία,. Κοινωνική Απελευθέρωση, Δημοκρατικές Διαδικασίες, είναι ακόμη ζητούμενα. Παραμένουν ένα όραμα.
Πολλοί θέλησαν να τις διαβάλουν ή να ακυρώσουν τη σημασία τους, χαρακτηρίζοντάς τες λαϊκίστικες ή τριτοκοσμικές. Παραβλέπουν ότι γι’ αυτές τις αρχές αγωνίστηκαν λίγο ή πολύ όλες οι προοδευτικές και ριζοσπαστικές δυνάμεις της Ελλάδας από την εποχή του ΕΑΜ και της ΕΔΑ έως σήμερα, για να μην ανατρέξουμε και στο απώτερο παρελθόν.
Η αλλαγή που διακήρυττε το Κίνημα παλιά είχε σαν βάση και περιεχόμενο αυτές τις τέσσερις αρχές. Αυτή ήταν, όταν πρωτοξεκινήσαμε, η πεμπτουσία του ΠΑΣΟΚ. Ένα Κίνημα αρχών με αυτά τα τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά.
Ας τα ξαναθυμηθούμε αναφέροντας ορισμένα αποσπάσματα, γιατί πολλά πράγματα θεωρούνται αυτονόητα, ενώ δεν είναι.
Στην συνέντευξη τύπου στις 3 του Σεπτέμβρη, ανακοινώνοντας ο Α. Παπανδρέου την διακήρυξη, είπε μεταξύ άλλων και τα εξής σημαντικά1, που προσδιορίζουν επακριβώς την έννοια αυτών των αρχών: « Ανακοινώνουμε σήμερα την εκκίνηση ενός νέου πολιτικού Κινήματος που πιστεύουμε ότι εκφράζει τους πόθους και τις ανάγκες του απλού Έλληνα, ενός Κινήματος που να ανήκει στον αγρότη, τον εργάτη, τον βιοτέχνη, τον μισθωτό, τον υπάλληλο, στη θαρραλέα και φωτισμένη νεολαία μας».
Σε άλλο σημείο προσθέτει: «Η ρίζα της συμφοράς βρίσκεται στην εξάρτηση της Πατρίδας μας. Τα επτά μεσαιωνικά χρόνια που πέρασαν με τη στυγνή στρατιωτική δικτατορία και η τραγωδία της Κύπρου δεν αποτελούν παρά μια ιδιαίτερα σκληρή έκφραση της εξάρτησης της Ελλάδας από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των Η.Π.Α. και του ΝΑΤΟ». Και συνεχίζει πιο πέρα με την δεύτερη αρχή: «Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σ’ όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν. Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του λαού άλλα της οικονομικής ολιγαρχίας».
Σε άλλο σημείο αναφέρεται στην τρίτη αρχή της κοινωνικής απελευθέρωσης ή κοινωνικής δικαιοσύνης: «Γι’ αυτό η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του Κινήματος. Για να απολαμβάνει ο αγρότης το προϊόν του ιδρώτα του και της γης του, για να απολαμβάνει ο εργάτης, ο βιοτέχνης, ο μισθωτός, ο υπάλληλος, ο απλός Έλληνας το προϊόν του μόχθου του. Για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η εντυπωσιακή εισοδηματική ανισότητα ανάμεσα σε γεωγραφικές περιφέρειες και κοινωνικά στρώματα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα. Για να πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για να συμμετέχει ενεργά ο λαός στον προγραμματισμό της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πορείας της Χώρας.».
Πάλι σε άλλο σημείο της εισαγωγικής του ομιλίας τονίζει την τέταρτη αρχή: «Θεμελιακή αρχή του Κινήματός μας είναι η απόλυτα κατοχυρωμένη δημοκρατική διαδικασία – από τη βάση μέχρι την ηγεσία – με απόλυτη ισοτιμία όλων των μελών που θα το στελεχώσουν» και συμπλήρωνε: «Καθολικό είναι το αίτημα για πολιτικούς οργανισμούς αρχών, που τους διακρίνει η ελεύθερη δημοκρατική έκφραση της βάσης, για να δεσμεύεται η ηγεσία στις πολιτικές αποφάσεις, για να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια».
Για την στελέχωση προκρίθηκε τελικά η επαναστατική πρόταση για αυτοοργάνωση, ως αμεσοδημοκρατική αρχή, ένα πρωτοφανές γεγονός για τα ελληνικά δεδομένα, με βάση τις αρχές που είχαμε διαμορφώσει και εφαρμόσει αποτελεσματικά μετά από πολλούς αγώνες στο ΠΑΚ:
Εσωκομματική δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα, συμμετοχή στο διάλογο και στις αποφάσεις, ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση σε συλλογικά πλαίσια και τέλος ανάδειξη της ηγεσίας με γνήσιες δημοκρατικές διαδικασίες και αξιοκρατία.
Η εφαρμογή των αρχών του Κινήματος θα αποτελούσαν τη βάση, ώστε η αυτοοργάνωση να μεταπλαστεί σε θεσμοθετημένη και συγκροτημένη πολιτική δύναμη, χωρίς να παρουσιαστούν εκφυλιστικά φαινόμενα.
Μ’ αυτές τις ευοίωνες και ελπιδοφόρες προοπτικές ξεκινήσαμε για την μεγάλη αλλαγή. Η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη συνόψιζε το ιδεολογικό μας πιστεύω.
Πως προέκυψε όμως η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη και ποιες ήταν οι θεωρητικές, πολιτικές και οργανωτικές διεργασίες που οδήγησαν σ’ αυτήν;
Είναι ένα ερώτημα που περιληπτικά και με αφαίρεση για πολλά θέματα, θα προσπαθήσω να προσεγγίσω. Θα επικεντρωθώ κυρίως στις θεωρητικές διεργασίες.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 60 υπήρχε στην Ευρώπη και ανά τον κόσμο γενικότερα μια διάχυτη ριζοσπαστικοποίηση σε όλα τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα. Δημιουργήθηκε ένα ανανεωτικό ρεύμα ενάντια στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Υπήρχε αναζήτηση εναλλακτικών πολιτικών προτάσεων, που είχαν την τάση να ξεφύγουν από τα καθιερωμένα καπιταλιστικά πλαίσια, που θεωρούνταν αντιδραστικά και πεπερασμένα. Η νεολαία, ιδιαίτερα η φοιτητική και όχι μόνο, αναζητούσε διεξόδους προς μια απελευθερωτική, ριζοσπαστική κατεύθυνση. Βιώναμε διάχυτη μια -θα την αποκαλούσα - επαναστατική ευφορία και μια έξαρση των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και η Ελλάδα δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Θα περιοριστώ μονάχα στην ανάδειξη της ΄Ενωσης Κέντρου ως κυρίαρχης πολιτικής δύναμης, για να συνειδητοποιήσουμε την κατοπινή εξέλιξη. Την ηγεσία του δημοκρατικού χώρου ανέλαβε μετά από πολλές παλινδρομήσεις η Ένωση Κέντρου, μια εύθραυστη συμμαχία παραγόντων της αστικής τάξης, με αρχηγό τον Γεώργιο Παπανδρέου. ΄Ηταν περισσότερο ένωση προσωπικοτήτων του κεντρώου χώρου, χωρίς εσωτερική συνοχή και δημοκρατικότητα και με πολλές αντιθέσεις και αντιπαλότητες, που οφείλονταν σε προσωπικές φιλοδοξίες και σκοπιμότητες, χωρίς να πρυτανεύουν βασικές δημοκρατικές αξίες και αρχές.
Παρ’ όλα αυτά δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τον θετικό ρόλο που έπαιξε η ΕΚ για την κατάκτηση και εδραίωση μιας ουσιαστικότερης λαϊκής συμμετοχής, μιας φιλολαϊκής οικονομικής πολιτικής και για έναν αγώνα με στόχο την εθνική ανεξαρτησία. Αυτή η προσπάθεια στα πλαίσια φυσικά των συνθηκών εκείνης της εποχής δεν ήταν ασήμαντη.
Για τη λεγόμενη εθνική αναγέννηση, όπως την προσδιόριζε η ΕΚ, έπρεπε ο Γεώργιος Παπανδρέου να παλέψει ενάντια στην αντίδραση, η οποία εκπορεύονταν από τα βασικά στηρίγματα της άρχουσας τάξης και των Αμερικανών, που ήταν το παλάτι, οι μυστικές υπηρεσίες, το παρακράτος, τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και όλος ο μηχανισμός, που παρασιτικά εξυπηρετούνταν από αυτήν την κατάσταση.
Η Ένωση Κέντρου έκανε μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού των αναχρονιστικών θεσμών, που αποτελούσαν φραγμό για την πρόοδο της ελληνικής κοινωνίας μέσα στα αστικά πλαίσια εκείνης της εποχής. Επρόκειτο για έναν αστικοδημοκρατικό ριζοσπαστισμό που είχε σκοπό πέρα από τον απαραίτητο εκδημοκρατισμό και τη σχετική ανεξαρτησία από τα εξωθεσμικά και εξωελλαδικά κέντρα να πετύχει και στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα έναν εξορθολογισμό και μια σχετική ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη για τα κατώτερα και μεσαία στρώματα του ελληνικού λαού, που έφερναν το βάρος της οικονομικής ανάπτυξης του τόπου, αλλά αποκλείονταν από μια δίκαιη κατανομή του εθνικού εισοδήματος. Γι’ αυτό και τα συνθήματα της Ένωσης Κέντρου επικεντρώνονταν όχι μόνο στην πολιτική δημοκρατία, αλλά και στην κοινωνική και οικονομική δημοκρατία, μέσα στα διεθνή πλαίσια, όπου η Ελλάδα θα ήταν σύμμαχος αλλά όχι δορυφόρος.
«Αυτό το ρεύμα», γράφει ο Μ. Ν. Ράπτης (Πάμπλο) «του πιο ριζοσπαστικού αστικού φιλελευθερισμού, το εκπροσώπησε αφενός ο Γ. Παπανδρέου και σε συνέχεια, αλλά και με κάποια σοβαρή υπέρβαση ο Α. Παπανδρέου».1
Δε θα αναλύσουμε πάρα πέρα τη σημασία αυτών των συνθημάτων. Επειδή όμως αποτελούν δείγματα της εξελικτικής πορείας και στα πλαίσια της ΕΔΗΝ- ΄Ενωσης Κέντρου στο εξωτερικό και κατόπιν στο ΠΑΚ παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα:
«Πιστεύουμε όμως ότι η καταξίωση του περιεχομένου της πολιτικής δημοκρατίας πραγματώνεται με την άσκηση της πολιτικής εξουσίας από το λαό, ειδικότερα όταν η πολιτική ισχύς περνά στη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων ανθρώπων... Δεν είναι νοητή πολιτική δημοκρατία, όταν η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των ολίγων...Πρέπει οι λαϊκές τάξεις να πάρουν την πολιτική ισχύ στα χέρια τους».2
Σ’ αυτή την πολιτική συγκυρία συνέπεσε να αναμειχθεί έντονα ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Θα αναφερθούμε στις πιο ενδιαφέρουσες ομιλίες του για να δούμε σε ποια θέματα Ποιο ήταν αυτό το όραμα του Ανδρέα Παπανδρέου εκείνη την εποχή, μπορούμε να το ανιχνεύσουμε ως προς τα κεντρικά του σημεία, στα άρθρα και τις ομιλίες του εκείνης της περιόδου, που εκφράζουν τις πολιτικές του θέσεις. Και το πράττουμε αυτό για λόγους σύγκρισης των σταδίων και των μορφών εξέλιξης της ιστορικής του πορείας.
Ουσιαστικά οι ιδεολογικές και πολιτικές θέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου δεν διέφεραν από τις βασικές αρχές της Ένωσης Κέντρου, έτσι όπως τις αναφέρω πιο πάνω. ΄Ηταν απλώς πιο ρηξικέλευθες και ριζοσπαστικές, αλλά σαφώς μέσα στα πλαίσια της αστικής, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ο λόγος του βέβαια ήταν λόγος ενός επιστήμονα, ενώ του πατέρα του λόγος ενός ρήτορα. Σημαντικές είναι ορισμένες του τοποθετήσεις που δείχνουν πού έδινε από τότε μεγαλύτερο βάρος. Το θέμα της δημοκρατίας τον απασχολούσε πάντοτε, γιατί είχε επιπλέον να κάνει με την κρίση που περνούσε ο τόπος εκείνη την περίοδο, δηλαδή μετά το Ιουλιανό πραξικόπημα του παλατιού. Γράφει σχετικά με το θέμα αυτό:
«Γι’ αυτό ο εκδημοκρατισμός μιας χώρας προϋποθέτει τον εκδημοκρατισμό των κομμάτων. Προϋποθέτει ότι η λαϊκή θέληση, που εκφράζεται συλλογικά από τις εργατικές ενώσεις, τα συνδικάτα, τους συνεταιρισμούς, τα σωματεία, κ.ο.κ., θα συμμετέχει ενεργά, έμμεσα ή άμεσα, στη διαμόρφωση και στη διοίκηση των κομμάτων. Κι αυτό προϋποθέτει και την εκτεταμένη οργάνωση του λαού και κατά διαμερίσματα και κατά παραγωγικούς κλάδους και την συμμετοχή των οργανώσεων αυτών σε μια διαδικασία επιρροής και έλεγχου των κομμάτων.3 Και σε ένα άλλο σημείο προσθέτει: «Χωρίς την ενεργό, υπεύθυνη συμμετοχή και επαγρύπνηση του απλού πολίτη, σ’ όλες τις φάσεις της κοινωνικής ζωής, η δημοκρατία θα μείνει γράμμα κενό, χωρίς περιεχόμενο».4 Σε άλλο άρθρο του στην εφημερίδα «Έθνος», 17.10.1966, συμπληρώνει: «Η ενεργός συμμετοχή - άμεση και έμμεση - του Λαού σε όλες τις αποφάσεις, αποτελεί την πεμπτουσία της λαϊκής κυριαρχίας». Αυτά τα δείγματα της πολιτικής του ωρίμανσης έχουν σ’ αυτή την περίοδο ακόμη συνθηματικό χαρακτήρα. Δεν κατοχυρώνονται δηλαδή, με βάση μια συγκροτημένη θεωρία. Αυτό θα γίνει σταδιακά, όπως θα δείξω παρακάτω.
Εκτός από το ζήτημα της δημοκρατίας, με την έννοια της αυξημένης και ουσιαστικής παρουσίας και συμμετοχής του λαϊκού παράγοντα στη διακυβέρνηση της χώρας, προστίθενται και δύο άλλοι βασικοί παράγοντες, που συνδέονται με τη δημοκρατία.
Είναι το θέμα της κοινωνικής δικαιοσύνης και το θέμα τοποθέτησης της χώρας στον διεθνή χώρο. Τοποθετείται λοιπόν ο Παπανδρέου με μεγαλύτερη σαφήνεια στους τρεις αυτούς τομείς, που ούτως ή άλλως αποτελούσαν στρατηγικούς στόχους της Ένωσης Κέντρου.
Γράφει σ’ ένα άρθρο του γύρω από τα θέματα αυτά:
«Λέγεται ότι οι τάσεις της Ενώσεως Κέντρου, μετά την αποστασία, είναι "ακραίες". Και ότι επομένως η Ένωση Κέντρου, εάν επιμείνει στις ανένδοτες ιδεολογικές της τοποθετήσεις, δεν θα γίνει ποτέ κόμμα εξουσίας. Για ποιες ακριβώς τάσεις πρόκειται; Πρόκειται, πρώτον, για την σαφή τοποθέτηση της Ενώσεως Κέντρου στο θέμα της δομής της εξουσίας: Ο λαός κυβερνά και ο Βασιλεύς βασιλεύει. Αυτή είναι η βασική, ανένδοτη, ασυμβίβαστη τοποθέτηση της Ενώσεως Κέντρου και εκφράζει γνησιότατα την απόφαση του ελληνικού λαού, να είναι κύριος στο σπίτι του. Πρόκειται δεύτερον, για την απόφαση της Ενώσεως Κέντρου να καταργήσει τα προνόμια της οικονομικής ολιγαρχίας, να σαρώσει τα εμπόδια που στέκονται στο δρόμο της οικονομικής αναπτύξεως της χώρας και να έχει γνώμονα της οικονομικής της πολιτικής τα συμφέροντα των μεγάλων λαϊκών στρωμάτων. Αυτή η τοποθέτηση είναι συμφέρουσα όχι μόνον για το έθνος, αλλά και για όλες τις παραγωγικές τάξεις της χώρας. Το δίκτυον δυνάμεως των ευνοουμένων ολίγων, βλάπτει συγχρόνως τα συμφέροντα όλων των παραγωγικών τάξεων. Και πρόκειται, τέλος, για την αξιοπρεπή θέση της Ενώσεως Κέντρου στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Είμαστε σύμμαχοι της Δύσεως και επιθυμούμε να είμαστε φίλοι με την Ανατολή. Τηρούμε τις συμμαχικές μας υποχρεώσεις, αλλά διεκδικούμε τα δικαιώματά μας εις το ακέραιο. Είμεθα σύμμαχοι και όχι υποτελείς, όχι δορυφόροι. Τα εσωτερικά μας θέματα, η πολιτική μας ζωή, είναι αποκλειστικά δικό μας θέμα, είναι θέμα αποκλειστικά ελληνικό. Και δεν επιθυμούμε οποιαδήποτε ανάμειξη».5
Έτσι περιγράφει ο Ανδρέας Παπανδρέου τη μεγάλη ειρηνική επανάσταση που θα οδηγήσει σε «μια νέα Ελλάδα, μια Ελλάδα δημοκρατική, προοδευτική και υπερήφανη».
Σε άλλες ομιλίες του ανάμεσα στα Ιουλιανά και την 21 Απριλίου μιλάει πολύ συχνά για την «αναμόρφωση των θεσμών, για να γίνει η Ελλάδα ένα «σύγχρονο δημοκρατικό» κράτος, για την οικονομική ανάπτυξη, που προϋποθέτει τον υγιή «προγραμματισμό» και σειρά ακόμη προτάσεων στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού της πολιτείας με βάση τη λαϊκή κυριαρχία και εθνική ανεξαρτησία.
Γι’ αυτό και τα συνθήματα περιστρέφονται γύρω από τα βασικά αυτά θέματα.
«Ο λαός κυρίαρχος, η Ελλάδα στους Έλληνες, ο στρατός στο έθνος».
Βασικό σύνθημα για τον ίδιο ήταν το σύνθημα «εθνική αναγέννηση», που σήμαινε τελικά τον εκσυγχρονισμό σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, μέσα στα πλαίσια ενός προοδευτικού, αν θέλουμε και ριζοσπαστικού, φιλελευθερισμού.
Δεν υπήρχε τίποτε στο πρόγραμμα της Ένωσης Κέντρου, αλλά και σ’ αυτά τα «ριζοσπαστικά» που διακήρυττε ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου, που να ξεφεύγει από τα αστικά πλαίσια, τα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τα οποία απλώς έτειναν προς μια σοσιαλδημοκρατική κατεύθυνση, όχι όμως και σοσιαλιστική. Έννοιες και συνθήματα που αλλάζουν αργότερα περιεχόμενο. Αρκεί να αναφέρω προκαταβολικά ότι ο ίδιος και μετά την αποφυλάκισή του και την έξοδό από την Ελλάδα στις 16 Ιανουαρίου 1968 σε μια συνέντευξή που έδωσε προς το Εθνικό Πρόγραμμα της τηλεόρασης των ΗΠΑ στις 10 Μαρτίου 1968 ότι είναι «φανατικός δημοκράτης» και «Νιου Ντήλερ» (οπαδός της προοδευτικής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής).
Ο Ανδρέας Παπανδρέου από αστός πολιτικός σε ριζοσπάστη σοσιαλιστή
Η αλλαγή του από αστό σε σοσιαλιστή πολιτικό συντελέστηκε σταδιακά ή απότομα, θα το δούμε αυτό, μετά την ίδρυση του ΠΑΚ και στη συνέχεια.
Πριν προχωρήσουμε στο θέμα αυτό, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ορισμένα κρίσιμα περιστατικά, που δείχνουν το πολιτικό κλίμα λίγο πριν από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών.
Χαρακτηριστικός είναι ο λόγος του Ανδρέα Παπανδρέου στα εγκαίνια των γραφείων των Δημοκρατικών Συνδέσμων το βράδυ της 20ης Απριλίου, λίγο χρόνο δηλαδή πριν από το πραξικόπημα, ο οποίος ήταν κατ’ ουσία λόγος προεκλογικός.
Αναφέρω μόνο μία περικοπή, για να δείξω ότι στην πραγματικότητα οι συνταγματάρχες έπιασαν τους πολιτικούς κυριολεκτικά στον ύπνο, πέρα από όσα αργότερα λέχτηκαν για να δικαιολογήσουν τη στάση τους.
Περιττό βέβαια να αναφέρουμε τα έωλα επιχειρήματα, ότι ο λαός θα κατέβει στους δρόμους, το παλάτι δεν θα αποτολμήσει δικτατορία, ο στρατός, δηλαδή τα παιδιά του λαού, δεν θα προχωρήσουν σ’ ένα τέτοιο έγκλημα κατά της πατρίδος κτλ.
Λέει λοιπόν ο Ανδρέας Παπανδρέου στην αποστροφή του λόγου του τα εξής:
«Γι’ αυτό στην Ελλάδα η Δημοκρατία και θα νικήσει και θα εδραιωθεί. Γι’ αυτό η εξουσία θα περάσει στο λαό, για να ανήκει η Ελλάδα στους Έλληνες και να θέσουμε όλοι μαζί τα θεμέλια μιας Νέας Ελλάδας που θα ανήκει στη Νέα Γενιά».
Βέβαια, γνωρίζουμε πως δυστυχώς η Δημοκρατία και δεν νίκησε και δεν εδραιώθηκε, παρά μόνο μετά τα δραματικά γεγονότα της Κύπρου και φυσικά με τη μορφή που εδραιώθηκε.
Κατά τον ίδιο τρόπο μιλούσαν και πολιτικοί από άλλους χώρους. Ο Λεωνίδας Κύρκος π.χ., βουλευτής τότε της ΕΔΑ, ανέλυε σε μια κομματική συγκέντρωση, γιατί δεν μπορεί να γίνει δικτατορία. Η ευθύνη των πολιτικών και των κομμάτων ήταν τεράστια και κανένας δεν μπορεί ειλικρινά να την αποποιηθεί. Έχει φυσικά βαθύτερα αίτια, που δεν είναι του παρόντος να αναλυθούν.
Δεν αποτελεί όμως τώρα αντικείμενο της δικής μου ανάλυσης. Τελικά η δικτατορία έγινε.
I. Οι μαζικές αντιδράσεις των Ελλήνων του εξωτερικού μετά το πραξικόπημα
Αμέσως μόλις μαθεύτηκε στο θλιβερό γεγονός του πραξικοπήματος του 1967 ξεσηκώθηκε αυθόρμητα σύμπας ο ελληνισμός του εξωτερικού εναντίον της δικτατορίας. Δεν υπήρχε ημέρα χωρίς διαδηλώσεις εναντίον του καθεστώτος. Κάπου θίχτηκε το φιλότιμο και η δημοκρατική ευαισθησία των Ελλήνων. Ελάχιστες ακροδεξιές εστίες υπήρχαν, οι οποίες μετεξελίχτηκαν σε χουντικές. Στην πρώτη φάση αδράνησαν, γιατί δεν είχαν ακόμη στήριξη από τους συνταγματάρχες. Η συμπαράσταση των ξένων στην κινητοποίηση των Ελλήνων εναντίον της δικτατορίας ήταν πραγματικά συγκινητική. Ιδιαίτερα στην Ιταλία και τις σκανδιναβικές χώρες.
Μετά τις αυθόρμητες εκδηλώσεις, δημιουργήθηκαν οι αντιδικτατορικές επιτροπές, στις οποίες μετείχαν όλες οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις και οι ανένταχτοι που μπήκαν στον αγώνα. Τα κόμματα ανασυντάχτηκαν και ξεκίνησαν οργανωμένα να αντιπαρατάσσονται στη χούντα.
Αυτός ο σχεδόν καθολικός χαρακτήρας, που εκδηλώθηκε στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας, είχε και την ερμηνεία του, που ήταν, εκτός από το αντιχουντικό μένος, μια ψευδαίσθηση ότι η χούντα δεν θα έμενε μεγάλο χρονικό διάστημα στην εξουσία.
Έτσι ο κάθε πολιτικός φορέας ήθελε να δρέψει όσο περισσότερες αντιχουντικές δάφνες μπορούσε, για να τις επενδύσει μετά την πτώση της χούντας στην πολιτική σκηνή.
Υπήρξε μια κατηγορία Ελλήνων η οποία παρέμεινε σταθερή στην αντιδικτατορική της στάση, χωρίς να υπολογίζει σε σκοπιμότητες. Υπήρχε ωστόσο και μια άλλη κατηγορία Ελλήνων, η οποία δραστηριοποιήθηκε με μεγάλη ενεργητικότητα, γιατί προσέβλεπε σε κατοπινά ατομικά οφέλη. Αυτό το χατίρι φυσικά δεν τους το έκανε η δικτατορία.
Όταν πια άρχισε να σκληραίνει η στάση της και να στέλνει στρατιές τραμπούκων και πρακτόρων στο εξωτερικό, για να τρομοκρατήσει τους αντιτιθέμενους στο καθεστώς, ατόνησε και εξανεμίστηκε η «επαναστατική» τους διάθεση και απότομα ή σταδιακά αποχώρησαν από την αντιδικτατορική δράση, ασχολούμενοι αποκλειστικά με τις προσωπικές τους υποθέσεις. Προσχήματα βέβαια για μια τέτοια στάση υπάρχουν πάντοτε.
Στην αρχή λοιπόν ενεργοποιήθηκαν κατά της δικτατορίας άτομα και μάλιστα και με αντιστασιακή δράση, που αν γνώριζαν την μετέπειτα εξέλιξη, δεν επρόκειτο να εκτεθούν.
Στους πολιτικούς φορείς και στις άλλες οργανώσεις παρέμειναν τελικά άνθρωποι που διατήρησαν την αγωνιστική τους διάθεση και την αντιδικτατορική τους δράση, γιατί πίστευαν στον αντιδικτατορικό αγώνα κάτω από μια συγκεκριμένη ιδεολογία και πολιτική. Ασφαλώς δεν διέτρεχαν κίνδυνο να συλληφθούν και να κακοποιηθούν.
Όμως η συμμετοχή τους στον αντιδικτατορικό αγώνα δεν ήταν άμοιρη συνεπειών, τόσο για τους ίδιους όσο και για τους δικούς τους στην Ελλάδα, συνέπειες που λίγο ως πολύ όλοι μπορούμε να φανταστούμε. Η προσφορά τους ήταν εθελούσια και η δυνατότητα αποστασιοποίησης μεγάλη. Θα μπορούσαν να έχουν την ησυχία τους και να κοιτούν τη δουλειά τους, το ατομικό τους συμφέρον. Ζούσαν ελεύθεροι σε ελεύθερα καθεστώτα και δεν ένιωθαν αυτό το ασφυκτικό πλέγμα της ανελευθερίας και της καταπίεσης, όπως συνέβαινε στην πατρίδα τους.
Η στάση της χούντας σκλήρυνε αφάνταστα γύρω στο 1970 - 71.
Παρ’ όλα αυτά πολλοί παρέμειναν στα κόμματα που ήταν και από πριν οργανωμένοι και άλλοι προσχώρησαν ή δημιούργησαν καινούργιες οργανώσεις εναντίον των συνταγματαρχών.
Οι δραστηριότητες στο πρώτο στάδιο ήταν ποικίλες: Διαδηλώσεις, ομιλίες, συλλαλητήρια, προκηρύξεις, έκδοση αντιχουντικών εντύπων, ενημερωτική εκστρατεία εναντίον της χούντας, συλλογή χρημάτων για τους φυλακισμένους κ.τλ.
Μετά, και παράλληλα προς τις αντιδικτατορικές επιτροπές, την πρωτοβουλία ανέλαβαν οι οργανωμένοι πολιτικοί φορείς, Ένωση Κέντρου, ΕΔΑ, ΚΚΕ, ΕΚΚΕ και πάμπολλες άλλες αντιχουντικές οργανώσεις. Για παράδειγμα αναφέρω την έκδοση μιας εφημερίδας στο Μόναχο «Η Φωνή της Δημοκρατίας», με πρωτοβουλία της Ένωσης Κέντρου και μιας ομάδας ανεξάρτητων που συνεργάστηκαν μαζί της και αργότερα αποτέλεσαν την ομάδα πρωτοβουλίας των Φίλων του ΠΑΚ Μονάχου. Τέτοιες εφημερίδες και περιοδικά ξεφύτρωσαν σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της Δυτικής Ευρώπης.
Οι σχέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου με την Ένωση Κέντρου, όταν βγήκε στο εξωτερικό, πέρασαν πολλές φάσεις, που αφήνουν σημάδια της γενικότερης ιδεολογικής και πολιτικής του σταδιοδρομίας, αλλά και της προσωπικής του στάσης απέναντι σε γεγονότα και πρόσωπα.
Η Ένωση Κέντρου και η νεολαία της στο εξωτερικό, παρόλο που ήταν επηρεασμένη και την διαπερνούσε η παλαιοκομματική νοοτροπία που προερχόταν από το εσωτερικό, και είναι φυσικό ότι δεν μπορούσε από την μια μέρα στην άλλη να αποβληθεί, ανέπτυξε ορισμένα προοδευτικά και ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά, που άρχισαν να αποκλίνουν σε μεγάλο βαθμό από τα πρότυπα στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ελλάδας.
Κυρίως μετά το σοκ της δικτατορίας και την ανυπαρξία επηρεασμού και ελέγχου από την κεντρική καθοδήγηση, ανέπτυξε πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα και προώθησε ορισμένους στόχους, ένας από τους οποίους ήταν ο ιδεολογικός και πολιτικός και ο άλλος η εσωκομματική δημοκρατία. Είχε διατυπώσει μάλιστα και τον όρο σοσιαλιστική δημοκρατία.
Ο Μάης του 68 αποτέλεσε το αποκορύφωμα αυτών των διεργασιών, κυριάρχησε στα Πανεπιστήμια και αγκάλιασε όχι μόνο τον κόσμο της επιστήμης αλλά και ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις.
Μια ανανεωτική, για να μην πω «επαναστατική» διάθεση και ευφορία διαπερνούσε την κοινωνία και κινητοποιούσε τα πιο προοδευτικά τμήματά της.
Ριζοσπαστικά κινήματα δρούσαν σ’ όλα τα ελεύθερα κράτη της Δύσης.
Η φοιτητική νεολαία αποτελούσε την πρωτοπορία, αλλά και οι προοδευτικές δυνάμεις των κομμάτων καθώς και τα συνδικάτα μπήκαν σε μια διεκδικητική κατεύθυνση για νέες λαϊκές κατακτήσεις σ’ όλα τα επίπεδα, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά.
Η οικονομική άνθηση και η ψυχροπολεμική ύφεση εκείνης της περιόδου διευκόλυναν την προοδευτική πορεία. Οι πιο προωθημένες δυνάμεις της κοινωνίας αναζητούσαν μορφές διεξόδου από τα καθιερωμένα αστικά πλαίσια προς δομικές και όχι μόνο ριζοσπαστικές αλλαγές, που θα ξεπερνούσαν τα αδιέξοδα αυτού του συστήματος. Η σύγκρουση ανάμεσα σε ό,τι σήμαινε παλιό, αναχρονιστικό, συντηρητικό και αντιδραστικό από τη μια και ό,τι σηματοδοτούσε το νέο, προοδευτικό, ριζοσπαστικό και επαναστατικό από την άλλη, καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τα πολιτικά δρώμενα εκείνης της περιόδου.
Μετά τον Μάη του 68 και τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας, υπήρξε έντονη αναζήτηση για κάτι καινούργιο και ελπιδοφόρο, που να έθετε σε αμφισβήτηση τα παλιά ιδεολογικά σχήματα ως χρεοκοπημένα και αναποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της καπιταλιστικής επέλασης από τη μια και της σοβιετικής αυταρχικότητας από την άλλη.
Η επέμβαση των στρατευμάτων του συμφώνου της Βαρσοβίας δημιούργησε τρομακτικό σοκ σε όσους προσέβλεπαν στο σοβιετικό καθεστώς ως το αντίπαλο δέος στην ιμπεριαλιστική πολιτική των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, οι οποίοι ανέχονταν, ευνοούσαν ή και εγκαθίδρυαν σε πολλές χώρες του κόσμου δικτατορικά ή φασιστικά καθεστώτα, όπως αυτό των συνταγματαρχών στην Ελλάδα.
Ένα τέτοιο κλίμα δεν μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη και την Ένωση Κέντρου στο εξωτερικό και πολύ περισσότερο της Νεολαία της.
Συνδεδεμένη με τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και τα άλλα κινήματα, δέχτηκε την επίδρασή τους τόσο στον ιδεολογικό όσο και στον πολιτικό και οργανωτικό τομέα. Μόλις αποδεσμεύτηκε μάλιστα από τον έλεγχο του κέντρου στην Ελλάδα, ανέπτυξε πρωτοβουλίες που πριν δεν μπορούσε να αναπτύξει.
Ο γενικός ριζοσπαστισμός που προέκυψε ως αποτέλεσμα του πραξικοπήματος στην Ελλάδα, την συμπαρέσυρε να συνειδητοποιήσει ότι χρειάζονταν πιο προωθημένα πολιτικά και οργανωτικά πλαίσια, για να ανταποκριθεί στις καινούργιες συνθήκες.
Αξίζει να αναφέρουμε τα χαρακτηριστικά αυτής της διαδικασίας, όπως αυτά αποτυπώθηκαν στις ιδεολογικές αρχές και πολιτικές θέσεις της ΄Ένωσης Κέντρου και της νεολαίας της αμέσως μετά το πραξικόπημα και μέχρι την έξοδο από την Ελλάδα του Ανδρέα Παπανδρέου.
I. Η ίδρυση της Πανελλήνιας Απελευθερωτικής Κίνησης (ΠΑΚ)6
Αξίζει να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις μετά την έξοδο του Ανδρέα Παπανδρέου στο εξωτερικό, στις 16 Ιανουαρίου 1968, και να συγκρίνουμε τις δικές του διακηρύξεις με αφορμή την ίδρυση και ανακοίνωση του ΠΑΚ στις 26 Φεβρουαρίου 1968 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας με αυτές της Ένωσης Κέντρου.
Στις πρώτες του δηλώσεις στα μέσα μαζικής επικοινωνίας εκφράζει, αμέσως μετά την άφιξή του στο Παρίσι, ανάμεσα στα άλλα και τα εξής: «Θα δώσω όλες τις δυνάμεις μου στον αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας στην πατρίδα μου και για την λευτεριά των σκλαβωμένων αδελφών μας».7
Στη δήλωση αυτή ομιλεί ο Ανδρέας Παπανδρέου για «επαναφορά της δημοκρατίας». Επαναφορά της δημοκρατίας δεν σημαίνει όμως τίποτε άλλο παρά επαναφορά του συντάγματος του 1952, δηλαδή επάνοδο και του βασιλιά.
Η φράση «επαναφορά της δημοκρατίας» και το σύνταγμα του 1952 θα αποτελέσουν σημεία τριβής, τόσο ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και τα στελέχη του ΠΑΚ, όσο και τις οργανώσεις του ΠΑΜ και της Δημοκρατικής Άμυνας αργότερα.
Το θέμα της μοναρχίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτική αντιπαράθεση των αντιδικτατορικών δυνάμεων εντός και εκτός του Κινήματος και στην προσπάθεια σχηματισμού του Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου.
Έχει σημασία να παρακολουθήσουμε την πορεία που καθόρισε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο εξωτερικό, καθώς και τις αλλαγές που συντελούνταν σταδιακά ή απότομα στο ξεκαθάρισμα των ιδεολογικών και πολιτικών θέσεων.
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, όταν βγήκε ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Ιανουάριο του 1968 από την Ελλάδα, ήταν στο θεωρητικό επίπεδο ένας προοδευτικός αστός πολιτικός και όταν γύρισε κατά τη μεταπολίτευση είχε εξελιχθεί σε «σοσιαλιστή».
Αυτό θα το διαπιστώσουμε σε ένα άλλο κείμενό του, όπου ομολογεί ο ίδιος ξεκάθαρα ότι είναι φ α ν α τ ι κ ό ς δ η μ ο κ ρ ά τ η ς και ένας Ν ι ο υ Ν τ ή λ ε ρ (οπαδός της προοδευτικής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής).
Οι επισημάνσεις αυτές έχουν σημασία, γιατί δείχνουν από ποιες αρχές ξεκίνησε ο Ανδρέας Παπανδρέου αμέσως μετά την έξοδό του από την Ελλάδα και ποιους στόχους εξήγγειλε αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Μια εξέλιξη που θέλει την ερμηνεία της.
Οι πρώτες αναζητήσεις και θεωρητικές μελέτες του Ανδρέα Παπανδρέου για τον
σύγχρονο κόσμο. Η νεομαρξιστική προσέγγιση
΄Ενα κύριο θέμα που τον απασχολούσε, πέρα από το θέμα της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας, ήταν η καπιταλιστική οικονομία και η οικονομία της αγοράς.
Γράφει λοιπόν για τον σύγχρονο καπιταλισμό: «Το άλλο θέμα είναι ότι η καπιταλιστική οικονομία δεν είναι οικονομία της αγοράς, τουλάχιστο όχι με την έννοια που συνήθως δίνουμε στον όρο ‘αγορά’. Αν όμως δεν είναι οικονομία της αγοράς, αν δεν είναι καπιταλισμός της αγοράς, τότε τι είναι; Στο κεφάλαιο ‘Μια νεομαρξιστική θεώρηση της καπιταλιστικής μητρόπολης’ εξετάζω μια δυνατή ερμηνεία, ειδικά εκείνη που επεξεργάστηκαν οι Μπάραν και Σουήζυ, σύμφωνα με την οποία ο σύγχρονος καπιταλισμός μπορεί να οριστεί σαν μονοπωλιακός καπιταλισμός. Πολλά από τα νεομαρξιστικά επιχειρήματα μου φαίνονται σωστά, στο δεύτερο κεφάλαιο όμως πραγματεύομαι ένα σημείο θεμελιακής διαφοράς, ανάμεσα σε μένα και τους νεομαρξιστές: οι τελευταίοι αυτοί, αντίθετα με μένα, δέχονται την παραδοσιακή άποψη, σύμφωνα με την οποία η σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία εξακολουθεί βασικά να είναι οικονομία αγοράς. Αυτό λοιπόν είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου».8 Πρόκειται για το βιβλίο του «Πατερναλιστικός Καπιταλισμός», όπου αναλύονται βασικά οικονομικά, πολιτικά και γενικότερα θεωρητικά θέματα.
Βλέπουμε στην πιο πάνω παράθεση, ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει μια βασική διαφορά με τους νεομαρξιστές, στους οποίους ανήκουν οι Πολ Μπαράν και Πολ Σουήζυ. Έτσι θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι καταρρίπτεται ο μύθος ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν νεομαρξιστής.
Ξεκίνησε ως νεομαρξιστής, αλλά τους ξεπέρασε στην πορεία.
Η δική του άποψη, την οποία διαμορφώνει και εκφράζει με τον πατερναλιστικό καπιταλισμό, είναι ότι ο μοντέρνος διεθνοποιημένος μονοπωλιακός καπιταλισμός δεν εκφράζει το σύστημα της αγοράς.
Η ερμηνεία των Μπαράν και Σουήζυ περιστρέφεται γύρω από το θέμα της δημιουργίας και της απορρόφησης του περισσεύματος της μονοπωλιακής, καπιταλιστικής παραγωγής, που αντιστοιχεί στην υπεραξία του Μαρξ.
Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός κατά την άποψή τους, παρ’ όλους τους περιορισμούς που θέτει στη λειτουργία της αγοράς, εντούτοις δεν την αποκλείει τελικά. Μ’ αυτή την άποψη δεν συμφωνεί ο Ανδρέας Παπανδρέου. Διαφωνεί επιπλέον και με την άποψη του Τζ. Κ. Γκάλμπρεϊθ, ο οποίος εισάγει το ερμηνευτικό σχήμα της τεχνοδομής στη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος και την οποία περιγράφει στο βιβλίο του Το Νέο Βιομηχανικό Κράτος.9 Η ερμηνεία του, παρ’ όλες τις ομοιότητές της με τις ερμηνείες των Μπαράν και Σουήζυ, παρουσιάζει διαφορές με τη νεομαρξιστική θέση.
Σύμφωνα με το δικό του ερμηνευτικό σχήμα, «ο μηχανισμός αγοράς μετασχηματίζεται σε όργανο ιδιωτικοποιημένης και αποκεντρωποιημένης σχεδιοποίησης προς όφελος της διευθυντικής ελίτ της κοινωνίας..Τα αγαθά διανέμονται, όχι από την αγορά, αλλά μέσω της αγοράς. Έτσι ο προγραμματισμός αποτελεί το τυπικό στοιχείο του σύγχρονου καπιταλισμού, χωρίς όμως να πρόκειται για κοινωνικό προγραμματισμό: Αντίθετα πρόκειται για προγραμματισμό, που γίνεται από την ιδιωτική διευθυντική ελίτ, με σκοπό το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος».10 Ο προγραμματισμός αυτός καθαυτός δεν είναι αρνητικός. Αρνητικός είναι μόνο όταν τίθεται στην υπηρεσία του κατεστημένου (της διευθυντικής ελίτ) και όχι του κοινωνικού συνόλου. Υπάρχει σχέση της δομής της εξουσίας με τον προγραμματισμό. Μια περιγραφή της μας δίνει στον Πατερναλιστικό καπιταλισμό ο Ανδρέας Παπανδρέου: «Στη σύγχρονη μαζικοποιημένη κοινωνία η δομή της εξουσίας είναι τέτοια, ώστε η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αν και προσφέρει νομιμότητα στις ενέργειες του Κράτους, έχει γίνει ένας μανδύας για την σχεδόν αδέσμευτη άσκηση εξουσίας από το κατεστημένο.
Το θέμα της εξουσίας γίνεται κεντρικό για τον Ανδρέα Παπανδρέου από τα τέλη του 1969 κεντρικό πρόβλημα θεωρητικών ερευνών και πρακτικών εφαρμογών στα πλαίσια του ΠΑΚ. Ο Μαρξ είχε πει ότι για να αλλάξεις τις σχέσεις παραγωγής πρέπει το προλεταριάτο να κατακτήσει την πολιτική εξουσία. Αυτό υποστήριζε και ο ΄Ενγκελς, αυτό και ο Λένιν. Αυτό ασπάστηκε τελικά και ο Ανδρέας Παπανδρέου έχοντας ως πρότυπο την Κομμούνα του Παρισιού του 1871.
Η νεομαρξιστική προσέγγιση και η Κομμούνα του Παρισιού του 1871
Από τα τέλη του 1968 μπορούμε να χρονολογήσουμε τη σταδιακή ενασχόληση του Ανδρέα Παπανδρέου με τη σχολή του ‘νεομαρξισμού’ του Σουήζυ, του Μπαράν και άλλων. Στις ομιλίες του, στα κείμενά του και σε βιβλία του, κάνει συχνές αναφορές στα έργα του Σουήζυ και ιδιαίτερα στο γνωστό βιβλίο των εκδοτών του Manthly Review (Μηνιαία Επιθεώρηση) Μπαράν και Σουήζυ, Monopoly Capital (Μονοπωλιακό κεφάλαιο). Άλλωστε το βιβλίο του Πατερναλιστικός καπιταλισμός τον κατατάσσει καθαρά πλέον στη σχολή των νεομαρξιστών, όπου ανήκουν οι Σουήζυ και Μπαράν». Αλλά και με άλλους είχε ο Ανδρέας Παπανδρέου συγγενείς σκέψεις, όπως π.χ. με τους Γκάλμπρεϊθ, Σαμίρ Αμίν, Μάγντοφ.
Το κοινό όλων ήταν η βασική ανάλυση της ουσίας και της φύσης του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου στη φάση της ιμπεριαλιστικής του εξάπλωσης.
Στα πλαίσια αυτά αναπτύχθηκε η θεωρία της μητρόπολης - περιφέρειας που προσπαθούσε να ερμηνεύσει την πλανητική συμπεριφορά του μονοπωλιακού κεφαλαίου και τις σχέσεις των μητροπολιτικών κέντρων του καπιταλισμού με τις χώρες που βρίσκονται στην περιφέρειά του, στην ενδοχώρα του.
Πώς όμως διασφαλίζεται η πορεία προς τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της περιφερειακής χώρας; Γιατί ως τώρα μιλάμε μόνο για την εθνική ανεξαρτησία και τους τρόπους που αυτή θα επιτευχθεί. Μόνο με την εθνική ανεξαρτησία δεν υπάρχει κατοχύρωση της κοινωνικής αλλαγής. Υπάρχουν κι άλλες προϋποθέσεις και όροι που πρέπει να εκπληρωθούν. Ποιοι είναι αυτοί, μας τους παραθέτει σε άλλα άρθρα του ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ένα άλλο βασικό δομικό στοιχείο του σοσιαλισμού, εκτός από την εθνική ανεξαρτησία, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση, είναι η λαϊκή κυριαρχία, η οποία βασίζεται στον αποκεντρωμένο δημοκρατικό προγραμματισμό της οικονομίας και την αυτοδιαχείριση. «Γιατί θα πρέπει να είναι σαφές πως η διαδικασία ολοκλήρωσης της εθνικής ανεξαρτησίας, σε ιστορικά πλαίσια, βρίσκεται σε δυναμική αλληλεξάρτηση με την διαδικασία ολοκλήρωσης τόσο της λαϊκής κυριαρχίας, όσο και του κοινωνικού μετασχηματισμού».11 Ισχυρίζεται ο Ανδρέας Παπανδρέου ότι «η περιφερειακή αποκέντρωση και η αυτοδιαχείριση καθώς και η ανεξάρτητη συνδικαλιστική οργάνωση και δράση του εργαζόμενου λαού, αποτελούν προϋποθέσεις για την εδραίωση και ανάπτυξη της λαϊκής κυριαρχίας, που είναι βασικό δομικό στοιχείο του σοσιαλισμού».12
Όλα αυτά βέβαια κατοχυρώνονται στα πλαίσια μιας σοσιαλιστικής πολιτείας, ποτέ στα πλαίσια μιας καπιταλιστικής πολιτείας.
Αν θέλουμε να εντοπίσουμε από που ξεκινάει η ολοκληρωμένη σοσιαλιστική πρόταση του Ανδρέα Παπανδρέου, θα πρέπει να ανατρέξουμε στην Κομμούνα του Παρισιού του 1871. Εκεί βρίσκει ο Ανδρέας Παπανδρέου τελικά τα στοιχεία σύνθεσης της πολιτικής δημοκρατίας με την κοινωνική απελευθέρωση, την οποία αναζητούσε στις επιστημονικές του έρευνες, σε συνδυασμό με τις πολιτικές του επιδιώξεις.
Θεωρούσε αναγκαίο να διαμορφώσει το δικό του όραμα και τη δική του πολιτική εναλλακτική πρόταση ανάμεσα στις συμπληγάδες του πατερναλιστικού καπιταλισμού με αιχμή το πολυεθνικό μονοπωλιακό κεφάλαιο των ΗΠΑ, και του γραφειοκρατικού συγκεντρωτικού μοντέλου του υπαρκτού σοσιαλισμού με αιχμή το αυταρχικό, γραφειοκρατικό, μονοκομματικό κράτος της Σοβιετικής Ένωσης. Η ιδέα της Κομμούνας συγκεκριμενοποίησε το όραμά του, γιατί έδινε διέξοδο ανάμεσα στα δύο συστήματα, που με βάση τη δική του διαμορφωμένη θεωρία και ανάλυση δεν ήταν ικανά να δώσουν μια απελευθερωτική προοπτική για το μέλλον της ανθρωπότητας. Απελευθέρωση του ανθρώπου από την καταπίεση και την εκμετάλλευση, που ήταν και στα δύο πολιτικά συστήματα, παρά τις διαφορές τους, ενδογενές στοιχείο της σύστασής τους. Η απελευθέρωση ήταν το ιδανικό του και η Κομμούνα ως μοντέλο έδειχνε τους τρόπους και τα μέσα γι’ αυτή την προοπτική. Το διατυπώνει ήδη για πρώτη φορά, όχι και τόσο καθαρά στο βιβλίο του Η ελευθερία του ανθρώπου:
«Αυτό το όραμα του Μαρξ», γράφει ο Ανδρέας Παπανδρέου, επεξηγώντας τις θέσεις του Μαρξ, «που ξεπήδησε από την Κομμούνα των Παρισίων, προσδίδει στην μετεπαναστατική δομή τα χαρακτηριστικά της περιφερειακής αποκέντρωσης, κοινωνικοποίησης και αυτοδιαχείρισης. Το κράτος που διαδέχεται το συγκεντρωτικό αστικό κράτος δομείται με θεμέλιο την περιφερειακή (τοπική) αποκέντρωση στα πλαίσια συμβουλιακής δημοκρατίας, δηλαδή δημοκρατικής συμμετοχής του απελευθερωμένου λαού σ’ όλες τις αποφάσεις ανάμεσα στην εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία. Και είναι ιδιαίτερα παράξενο, που ο Λένιν στο ‘Κράτος και επανάσταση΄, αφού αναφέρεται στις σκέψεις του Μαρξ πάνω στην Κομμούνα, καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο Μαρξ είναι ‘συγκεντρωτικός’, πως είναι ο θεωρητικός του ‘δημοκρατικού συγκεντρωτισμού’ - συμπέρασμα απόλυτα αθεμελίωτο και απαράδεκτο»13. Η συμβουλιακή δημοκρατία (τα σοβιέτ) δεν μπορεί να χαρακτηριστεί συγκεντρωτική.
Για την ιστορία έχει ενδιαφέρον και μια άλλη τοποθέτηση του Ανδρέα Παπανδρέου στο ίδιο πνεύμα που εξέφρασε στο τετραήμερο κεντρικό σεμινάριο του ΠΑΚ, που έλαβε χώρα στις 23 - 26.5.1974 στο Ντάρμστατ της Γερμανίας. Τονίζει στο θέμα του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού: «Αλλά εμείς δεν πιστεύουμε στον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Δεν πιστεύουμε. Πιστεύουμε στην άμεση συμμετοχή του λαού στις αποφάσεις. Η βασική δημοκρατική αρχή της συμμετοχής του λαού στις αποφάσεις που τον αφορούν, επαναλαμβάνεται σε κάθε ευκαιρία. Αποτελεί ωστόσο κατάκτηση των βασανιστικών διεργασιών όλου του Κινήματος και όχι μόνο του Ανδρέα Παπανδρέου. Στα αρχικά μάλιστα στάδια του Κινήματος και εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου και της τότε ηγεσίας, τουλάχιστον όσον αφορά την εφαρμογή της στην πράξη. Η αλήθεια πρέπει να λέγεται.
Η ίδρυση της Πανελλήνιας Απελευθερωτικής Κίνησης (ΠΑΚ)14
Αξίζει να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις μετά την έξοδο του Ανδρέα Παπανδρέου στο εξωτερικό, στις 16 Ιανουαρίου 1968, και να συγκρίνουμε τις δικές του διακηρύξεις με αφορμή την ίδρυση και ανακοίνωση του ΠΑΚ στις 26 Φεβρουαρίου 1968 στη Στοκχόλμη της Σουηδίας με αυτές της Ένωσης Κέντρου.
Στις πρώτες του δηλώσεις στα μέσα μαζικής επικοινωνίας εκφράζει, αμέσως μετά την άφιξή του στο Παρίσι, ανάμεσα στα άλλα και τα εξής: «Θα δώσω όλες τις δυνάμεις μου στον αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας στην πατρίδα μου και για την λευτεριά των σκλαβωμένων αδελφών μας».15 Στη δήλωση αυτή ομιλεί ο Ανδρέας Παπανδρέου για «επαναφορά της δημοκρατίας». Επαναφορά της δημοκρατίας δεν σημαίνει όμως τίποτε άλλο παρά επαναφορά του συντάγματος του 1952, δηλαδή επάνοδο και του βασιλιά. Η φράση «επαναφορά της δημοκρατίας» και το σύνταγμα του 1952 θα αποτελέσουν σημεία τριβής, τόσο ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και τα στελέχη του ΠΑΚ, όσο και τις οργανώσεις του ΠΑΜ και της Δημοκρατικής Άμυνας αργότερα, όπως θα δούμε. Το θέμα της μοναρχίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτική αντιπαράθεση των αντιδικτατορικών δυνάμεων εντός και εκτός του Κινήματος και στην προσπάθεια σχηματισμού του Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου. Έχει σημασία να παρακολουθήσουμε την πορεία που καθόρισε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο εξωτερικό, καθώς και τις αλλαγές που συντελούνταν σταδιακά ή απότομα στο ξεκαθάρισμα των ιδεολογικών και πολιτικών θέσεων.
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, όταν βγήκε ο Ανδρέας Παπανδρέου τον Ιανουάριο του 1968 από την Ελλάδα, ήταν στο θεωρητικό επίπεδο ένας προοδευτικός αστός πολιτικός και όταν γύρισε κατά τη μεταπολίτευση είχε εξελιχθεί σε «σοσιαλιστή». Αυτή την αλλαγή θα προσπαθήσω να περιγράψω βήμα - βήμα σε όλο της το βάθος και σε όλη της την έκταση, για να καταλάβει ο κάθε ενδιαφερόμενος πού αυτή οφείλεται και τι θεωρητική και πρακτική σημασία είχε. Για να συλλάβει τελικά, σε όλες του τις φάσεις, το φαινόμενο «Ανδρέας Παπανδρέου».
Οι πρώτες αναζητήσεις και θεωρητικές μελέτες του Ανδρέα Παπανδρέου για τον σύγχρονο κόσμο. Η νεομαρξιστική προσέγγιση
΄Ενα κύριο θέμα που τον απασχολούσε , εκτός από τα προβλήματα της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας ήταν και το θέμα της οικονομίας στην μονοπωλιακή της φάση.
Γράφει για τον σύγχρονο καπιταλισμό: «Το άλλο θέμα είναι ότι η καπιταλιστική οικονομία δεν είναι οικονομία της αγοράς, τουλάχιστο όχι με την έννοια που συνήθως δίνουμε στον όρο ‘αγορά’. Αν όμως δεν είναι οικονομία της αγοράς, αν δεν είναι καπιταλισμός της αγοράς, τότε τι είναι; Στο κεφάλαιο ‘Μια νεομαρξιστική θεώρηση της καπιταλιστικής μητρόπολης’ εξετάζω μια δυνατή ερμηνεία, ειδικά εκείνη που επεξεργάστηκαν οι Μπάραν και Σουήζυ, σύμφωνα με την οποία ο σύγχρονος καπιταλισμός μπορεί να οριστεί σαν μονοπωλιακός καπιταλισμός. Πολλά από τα νεομαρξιστικά επιχειρήματα μου φαίνονται σωστά, στο δεύτερο κεφάλαιο όμως πραγματεύομαι ένα σημείο θεμελιακής διαφοράς, ανάμεσα σε μένα και τους νεομαρξιστές: οι τελευταίοι αυτοί, αντίθετα με μένα, δέχονται την παραδοσιακή άποψη, σύμφωνα με την οποία η σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία εξακολουθεί βασικά να είναι οικονομία αγοράς. Αυτό λοιπόν είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου».16 Πρόκειται για το βιβλίο του «Πατερναλιστικός Καπιταλισμός».
Βλέπουμε στην πιο πάνω παράθεση, ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει μια βασική διαφορά με τους νεομαρξιστές, στους οποίους ανήκουν οι Πολ Μπαράν και Πολ Σουήζυ. Έτσι θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι καταρρίπτεται ο μύθος ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν νεομαρξιστής. Ξεκίνησε ως νεομαρξιστής, αλλά τους ξεπέρασε στην πορεία. Η δική του άποψη, την οποία διαμορφώνει και εκφράζει με τον πατερναλιστικό καπιταλισμό, είναι ότι ο μοντέρνος διεθνοποιημένος μονοπωλιακός καπιταλισμός δεν εκφράζει το σύστημα της αγοράς. Η ερμηνεία των Μπαράν και Σουήζυ περιστρέφεται γύρω από το θέμα της δημιουργίας και της απορρόφησης του περισσεύματος της μονοπωλιακής, καπιταλιστικής παραγωγής, που αντιστοιχεί στην υπεραξία του Μαρξ. Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός κατά την άποψή τους, παρ’ όλους τους περιορισμούς που θέτει στη λειτουργία της αγοράς, εντούτοις δεν την αποκλείει τελικά. Μ’ αυτή την άποψη δεν συμφωνεί ο Ανδρέας Παπανδρέου. Διαφωνεί επιπλέον και με την άποψη του Τζ. Κ. Γκάλμπρεϊθ, ο οποίος εισάγει το ερμηνευτικό σχήμα της τεχνοδομής στη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος και την οποία περιγράφει στο βιβλίο του Το Νέο Βιομηχανικό Κράτος.17 Η ερμηνεία του, παρ’ όλες τις ομοιότητές της με τις ερμηνείες των Μπαράν και Σουήζυ, παρουσιάζει διαφορές με τη νεομαρξιστική θέση. Σύμφωνα με το δικό του ερμηνευτικό σχήμα, «ο μηχανισμός αγοράς μετασχηματίζεται σε όργανο ιδιωτικοποιημένης και αποκεντρωποιημένης σχεδιοποίησης προς όφελος της διευθυντικής ελίτ της κοινωνίας...Τα αγαθά διανέμονται, όχι από την αγορά, αλλά μέσω της αγοράς. Έτσι ο προγραμματισμός αποτελεί το τυπικό στοιχείο του σύγχρονου καπιταλισμού, χωρίς όμως να πρόκειται για κοινωνικό προγραμματισμό: Αντίθετα πρόκειται για προγραμματισμό, που γίνεται από την ιδιωτική διευθυντική ελίτ, με σκοπό το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος».18 Ο προγραμματισμός αυτός καθαυτός δεν είναι αρνητικός. Αρνητικός είναι μόνο όταν τίθεται στην υπηρεσία του κατεστημένου (της διευθυντικής ελίτ) και όχι του κοινωνικού συνόλου. Υπάρχει σχέση της δομής της εξουσίας με τον προγραμματισμό. Μια περιγραφή της μας δίνει στον Πατερναλιστικό καπιταλισμό ο Ανδρέας Παπανδρέου: «Στη σύγχρονη μαζικοποιημένη κοινωνία η δομή της εξουσίας είναι τέτοια, ώστε η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αν και προσφέρει νομιμότητα στις ενέργειες του Κράτους, έχει γίνει ένας μανδύας για την σχεδόν αδέσμευτη άσκηση εξουσίας από το κατεστημένο. Το θέμα της εξουσίας γίνεται κεντρικό για τον Ανδρέα Παπανδρέου από τα τέλη του 1969 κεντρικό πρόβλημα θεωρητικών ερευνών και πρακτικών εφαρμογών στα πλαίσια του ΠΑΚ. Ο Μαρξ είχε πει ότι για να αλλάξεις τις σχέσεις παραγωγής πρέπει το προλεταριάτο να κατακτήσει την πολιτική εξουσία. Αυτό υποστήριζε και ο ΄Ενγκελς, αυτό και ο Λένιν. Αυτό ασπάστηκε τελικά και ο Ανδρέας Παπανδρέου έχοντας ως πρότυπο την Κομμούνα του Παρισιού του 1871.
Η αντανάκλαση των θεωρητικών προβληματισμών στο ΠΑΚ και τους Φίλους ΠΑΚ
Οι επανειλημμένες διακηρύξεις του ΠΑΚ αντανακλούσαν αυτούς τους θεωρητικούς προβληματισμούς. Γι’ αυτό έμπαιναν πάντα σαν στόχοι προς συζήτηση. Η οργάνωση του ΠΑΚ στο σύνολό της (ΠΑΚ και Φίλοι του ΠΑΚ) έπαιζε κι αυτή έναν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του προγράμματος του Κινήματος. Αυτά που πρότεινε ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν πρωτόγνωρα και «επαναστατικά» και χρειάζονταν και τη ζύμωση στην πράξη, για περαιτέρω επεξεργασία, εμπέδωση και σιγουριά. Αποτελούσαν όλα μια πρωτόφαντη προσπάθεια και γόνιμο πειραματισμό, που επέβαλε ευρύ διάλογο, για να διαμορφωθούν σε μια θεωρία που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών, για μια ριζική αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας. Η προτάσεις για συζήτηση των στόχων δεν αποτελούσαν εργασιοθεραπεία για τα στελέχη του Κινήματος. Ασφαλώς το όλο θέμα είχε και αυτή την διάσταση, γιατί οι οργανώσεις, ιδίως στη Γερμανία, βγήκαν δυναμικά και με απαιτήσεις στο προσκήνιο και δεν αποδέχονταν τις εντολές της ηγεσίας ασυζητητί και χωρίς αξιώσεις, όπως θα δείξω πιο κάτω. Το ίδιος έπραξαν αργότερα και οι άλλες οργανώσεις ανά τον κόσμο.
Παράλληλα με τις θεωρητικές διεργασίες του Ανδρέα Παπανδρέου υπήρχαν και στην οργάνωση θεωρητικές προσεγγίσεις, που ζητούσαν λύσεις στον ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό τομέα. Όσο οι εναλλακτικές αυτές λύσεις δεν υπήρχαν στο πολιτικό προσκήνιο, επικρατούσαν οι αντιμαχόμενες απόψεις στα παραδοσιακά πλαίσια της αστικής και μαρξιστικής λενινιστικής σκέψης. Η ιδεολογική ομοιογένεια ήταν ακόμη ζητούμενο. Για τον λόγο αυτό ήταν πραγματικά αναγκαία η πλατιά συζήτηση. Κάτι καινούργιο γεννιόταν. Τουλάχιστον αυτή ήταν η αίσθηση.
Αναπτύχθηκαν τέσσερις κατευθύνσεις στον θεωρητικό τομέα. Η μία παρέμενε ακόμη στα παλιά γνώριμα πλαίσια της Ένωσης Κέντρου, με σαφή ριζοσπαστικότητα, η οποία όμως δεν ξεπερνούσε κάποια όρια ανασκευής, υπέρβασης ή αποκήρυξης των σοσιαλδημοκρατικών διακηρύξεων. Η άλλη βασιζόταν στις μαρξιστικές μεθόδους και, γενικότερα, ό,τι μπορούσε να σημαίνει επιστημονικός σοσιαλισμός. Η τρίτη κατεύθυνση, ασπαζόμενη αβασάνιστα τον μαρξισμό - λενινισμό, ακολουθούσε την παραδοσιακή «επαναστατική πορεία». Αυτός ο προσανατολισμός αναπτύχθηκε κυρίως στον φοιτητόκοσμο του ΠΑΚ και των Φίλων του ΠΑΚ της Ιταλίας. Τέλος, η τέταρτη κατεύθυνση εξέφραζε τους προβληματισμούς και τις αμφισβητήσεις της κατεστημένης ιδεολογίας, μαρξιστικής, λενινιστικής, τροτσκιστικής, μαοϊκής και οποιασδήποτε άλλης κατεύθυνσης και απόχρωσης, με κύριο στόχο την αναζήτηση της θεωρίας εκείνης που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στα προβλήματα της νέας φάσης του καπιταλισμού και του υπαρκτού σοσιαλισμού και να δώσει εναλλακτικές βιώσιμες λύσεις.
Η πασιφανής κρίση της Αριστεράς απαιτούσε τη διερεύνηση και τον επαναστοχασμό των θεωρητικών εργαλείων, που από την πράξη φαίνονταν ή θεωρούνταν ανεπαρκή και συνεπώς αναποτελεσματικά, να ερμηνεύσουν την σύνθετη μοντέρνα πραγματικότητα. Σ’ αυτά τα πλαίσια προσέφερε ο Ανδρέας Παπανδρέου τη δική του καθοριστική συμβολή, τουλάχιστον στο Κίνημα του ΠΑΚ και του ΠΑΣΟΚ.
Δεν ήταν όμως μόνο ο Ανδρέας Παπανδρέου αλλά και όλα τα στελέχη του Κινήματος, που με άρθρα και εισηγήσεις και συζητήσεις στα περιβόητα σεμινάρια του ΠΑΚ συνέβαλαν σ’ έναν γόνιμο προβληματισμό, που ανέβασε σε σύντομο χρονικό διάστημα την ποιότητα των στελεχών και των μελών. Τα πυκνά, οργανωμένα αυτά σεμινάρια και συνέδρια, που ελάμβαναν χώρα κυρίως στη Γερμανία, αποτελούσαν ένα είδος ταχύρυθμης σχολής στελεχών, ένα πολιτικό σχολείο, ένα θεωρητικό φυτώριο, όπου έπαιρναν μέρος όλα τα μέλη του Κινήματος, από την ηγεσία μέχρι το τελευταίο μέλος της οργάνωσης. Στην πλειοψηφία τους ήσαν εργάτες. Ήταν ένα πρωτοφανές φαινόμενο, που αναπτύχθηκε κατά το 1972, 1973 και 1974 και καθόρισε την πραγματικά νέα ποιότητα ενός Κινήματος, που σε όλα τα επίπεδα ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά επέδρασε απελευθερωτικά και ανέπτυξε στο έπακρο τη δημιουργική πρωτοβουλία και τη δυναμική παρουσία των στελεχών και μελών του ΠΑΚ και ανέδειξε ότι πολυτιμότερο δυναμικό και ποιότητα έκρυβε η βάση του Κινήματος. Το αξιοσημείωτο σ’ αυτή την περίπτωση είναι ότι δεν υπήρχε ίχνος δογματισμού, που να ναρκοθετεί τον πραγματικό ανοιχτό διάλογο. Δεν υπήρχε ακόμη ο διαχωρισμός σε εργάτες, αγρότες, διανοούμενους. Όλοι ήταν ισότιμοι στον διάλογο και τις αποφάσεις. Στους παραδοσιακούς αριστερούς και αριστερίστικους κύκλους, αντίθετα, υπήρχε ανέκαθεν η τάση της καθοδήγησης και της κηδεμόνευσης.
Η πεποίθησή μας ήταν πως μια τέτοια τάση δεν επενεργούσε απελευθερωτικά. Ο γόνιμος και ακηδεμόνευτος προβληματισμός προσανατολίζονταν και σε νέες θεωρητικές προσεγγίσεις των κοινωνικών φαινομένων. Τα πάντα έμπαιναν κάτω από τη βάσανο της έρευνας.
Σ’ αυτή την πορεία υπήρξε, στα πρώτα στάδια, ένας μεγάλος ανασχετικός παράγοντας, ο οποίος μετά από σκληρούς αγώνες που κράτησαν μερικά χρόνια τελικά ξεπεράστηκε στο περίφημο σεμινάριο - συνέδριο του Ντάρτμστατ τον Μάιο του 1974 με την εφαρμογή του δημοκρατικού οργανωτικού σχήματος της οργάνωσης του ΠΑΚ.
Υπήρχε από τη μια το ΠΑΚ με τους διορισμούς και τα στεγανά, κι από την άλλη οι Φίλοι του ΠΑΚ με τις αιρετές ηγεσίες και τη δημοκρατική δομή της οργάνωσής τους. Από τη μια το ΠΑΚ, που αποτελούσε την καθοδήγηση και καθόριζε ανεξέλεγκτα την πολιτική γραμμή ερήμην της βάσης, που για τον Ανδρέα Παπανδρέου αποτελούσε τον μαζικό χώρο του ΠΑΚ, και από την άλλη οι Φίλοι του ΠΑΚ, που αποτελούσαν τη βάση του Κινήματος και δεν είχαν καμιά δυνατότητα συμμετοχής στις πολιτικές αποφάσεις, αλλά κηδεμονεύονταν από την αυτοδιορισμένη και κλεισμένη ερμητικά στον εαυτό της ηγεσία. Ανάμεσα στην ηγεσία και τη βάση, ανάμεσα στους διορισμένους και τη δημοκρατικά οργανωμένη βάση ξέσπασε ευθύς εξαρχής ένας αδυσώπητος και ανυποχώρητος αγώνας για την κατάργηση της ανώμαλης οργανωτικής δομής του Κινήματος και για τη δημιουργία στη θέση των δύο οργανώσεων μιας ενιαίας, με εκλογή όλης της ιεραρχίας, όλων των οργάνων από τη βάση. Φυσικά οι διαδικασίες θα ήταν τέτοιες, ώστε να υπάρχει η απαιτούμενη ασφάλεια. Αυτή η απαίτηση για συμμετοχή απέρρεε από την αρχή ότι: Κ α ν ε ί ς δεν ω ρ ι μ ά ζ ε ι, α ν δ ε ν συ μ μ ε τ έ χ ε ι κ α ι δ ε ν σ υ ν α π ο φ α σ ί - ζε ι. Και κανείς δεν απελευθερώνεται αν δεν ωριμάσει. Κανείς δε γίνεται από αστός ή μικροαστός επαναστάτης χωρίς συμμετοχή.
Όλα αυτά που ανάφερα για το ΠΑΚ δείχνουν το πνεύμα, τη δυναμική και τον παλμό που επικρατούσε τότε και τη βαθιά και εντατική ζύμωση που ελάμβανε χώρα, καθώς και τα αντίστοιχα αποτελέσματά της. Το ΠΑΚ συγκροτήθηκε τελικά πάνω σε στέρεες ιδεολογικές, πολιτικές και οργανωτικές βάσεις και είχε έναν εξαίρετο παιδαγωγικό χαρακτήρα, για τη διαμόρφωση αγωνιστών με όραμα, ήθος, συντροφικότητα, αγωνιστικότητα και αποτελεσματικότητα, όταν στο περίφημο Σεμινάριο - Συνέδριο του Ντάρμστατ της Γερμανίας το Μάιο του 1974 καθιερώθηκε πανηγυρικά η δημοκρατική λειτουργία της οργάνωσης.
Ο συλλογικός προβληματισμός, η συλλογική ευθύνη και οι συλλογικές αποφάσεις, μετά από εξονυχιστική έρευνα και εξέταση των θεμάτων προς απόφαση, ανέπτυσσε με ταχύ ρυθμό το συλλογική πνεύμα και τη δημοκρατική συνείδηση.
΄Ετσι ήμασταν ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά έτοιμοι για το μεγάλο άλμα στη μεταπολίτευση με τη διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη.
Ομιλία και υλικό για την Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση.
Ενόψει της αυριανής ομιλίας μου, στην αίθουσα του συλλόγου Παλαίχθων , στις 20.00 μ.μ, στην οδό Παλλάδος 21, στον 3ο όροφο, επί της πλατείας Ψυρρή ,(πλησίον του σταθμού «Μοναστηράκι» του Μετρό) με θέμα «Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙ ΤΟΥ '21», ανήρτησα ορισμένα αποσπάσματα από το ανέκδοτο βιβλίο μου, για την Επανάσταση, στο…. http://kapodistrias1821.blogspot.com
Σπύρος Χατζάρας.
Σπύρος Χατζάρας.
Οικονομική κρίση για παπαγάλους.(Κώστας Μπετινάκης)
Μ ήνυμα απελπισίας έστειλε ανήλικη στον πατέρα της. Εκείνος ειδοποίησε την αστυνομία και ο ευσυνείδητος αστυνομικός τον εισαγγελέα. Αστυνομία και εισαγγελέας πήραν τηλέφωνο την εταιρία κινητής τηλεφωνίας να διαπιστώσει από ποια περιοχή εστάλη το μήνυμα και η εταιρία απαίτησε γραπτό αίτημα με σφραγίδες. Η «γραφειοκρατική» δήθεν νοοτροπία στοίχισε στην κακοποίηση της ανήλικης.
Αλλά ποιος θα θορυβηθεί; Εδώ μας είχαν εξαγγείλει με τυμπανοκρουσίες ότι η Βόνταφον παρακολουθούσε το τηλέφωνο του πρωθυπουργού και δεν άνοιξε μύτη. Μόνο ο αρχηγός της μείζονος αντιπολίτευσης είχε πει στη Βουλή, πως «αν ήταν πρωθυπουργός θα είχε απελάσει τον Αμερικανό πρέσβη». Ελπίζουμε να το θυμηθεί και να το κάνει μόλις αναλάβει.
Και για να θυμηθούμε τι είχε πει κάποτε αγανακτισμένος κάποιος παλιότερος πρωθυπουργός: «Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;». Βρε μπας και δεν το έχουμε καταλάβει ακόμα αν και έχουν περάσει τόσες δεκαετίες από τότε που τέθηκε το ερώτημα; Ίσως για τους κυβερνώντες δεν υπάρχει πρόβλημα, επειδή το γνωρίζουν και υπακούουν κατά γράμμα στα κελεύσματά τους. Εμείς όλοι οι άλλοι όμως;
Επάνω που υπήρχαν σκέψεις να γιορτάσουν τα είκοσι χρόνια από τον θρίαμβο του καπιταλισμού, ήρθε η αναπάντεχη (;) παγκόσμια οικονομική κρίση. Τι παγκόσμια δηλαδή. Τον δρόμο έδειξαν κάποιες σπουδαιοφανείς αμερικανικές «πολυεθνικές» που χωρίς να διαβλέπουν ότι δεν φτάνει η παγκόσμια κυριαρχία, η ανεξέλεγκτη εκτύπωση δολαρίων, οι μαζικές απολύσεις, η ανατροπή του ασφαλιστικού συστήματος (θυμήσου ΕΝRΟΝ), έπρεπε να μετακυληστεί η ανικανότητα διαχείρισης του συστήματος ως ντόμινο, παγκοσμίως. Μάζεψαν όσα μάζεψαν από τον ομοσπονδιακό κορβανά –καπιταλισμός με εθνικοσοσιαλιστικές φιοριτούρες- και έδειξαν το δρόμο πως το μεγάλο κεφάλαιο θα ενισχυθεί από το τραπεζικό κεφάλαιο και εκείνο με τη σειρά του από όλους τους επενδυτές.
Μια πυραμίδα που θύμισε έντονα το παιχνίδι του χρηματιστηρίου και όλα εκείνα που παραπέμπουν στον καπιταλιστικό τζόγο. Α, να μην το ξεχάσω, αν δεν θέλετε να παρακολουθήσετε σαδομαζοχιστικά στο ΣΚΑΙ, υπάρχει και η διαφήμιση του χαρτοπαίγνιου –πόκερ στο Μεγκα.
Επειδή η οικονομία που βιώνουμε είναι τζόγος, δομημένα ή γαμημένα ομόλογα δηλαδή, καλό θα είναι να μάθουμε πως παίζουν επιστημονικά οι μεγάλοι τζογαδόροι. Επειδή αν δεν τζογάρεις όλα αυτά που σου περισσεύουν από τους μισθούς και τις συντάξεις εσύ μικρο-μεσαίε πως θα επενδύσεις;
Τι, θα μου πείτε. Τον μισθό που πλήρωσαν οι Αμερικανοί πολίτες στα «χρυσά αγόρια» της AIG για παράδειγμα. Τσέπωσε το δάνειο η εταιρία, και το έδωσε σε μπόνους στα καλόπαιδά της. Αλλά η κρίση, κρίση.
Ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα που μας δίνουν οι ΗΠΑ ως Μέκκα του Καπιταλισμού; Καταναλώνετε κι έτσι θα σωθούμε. Τι λέει η Μέρκελ, που έχει γνωρίσει τι θα πει και κοινωνικό κράτος, μια και χρόνια είχε ζήσει στην Ανατολική Γερμανία; Εγγυημένες θέσεις εργασίας.
Ανάμεσα ένας ωκεανός. Και κάποια «αμερικανάκια», που ξέχασαν πως κάθονται στο ίδιο έδρανο κάποιων Ευρωπαίων οραματιστών. Έτσι ο Σαρκοζί, επανέφερε τη Γαλλία στις στρατιωτικές δομές του ΝΑΤΟ. Δικαιολογία; «Για αν συμμετέχει στις αποφάσεις». Ποιες αποφάσεις; Αν θα στείλει και η Γαλλία στρατεύματα στο Αφγανιστάν και το Ιράκ η στον επόμενο στόχο των ΗΠΑ; Αν λειτουργούσε το ΝΑΤΟ με δημοκρατικούς θεσμούς, τότε δεν θα ίσχυες το αμερικανικό βέτο πως στρατιωτικός αρχηγός θα είναι πάντα Αμερικανός στρατηγός. Πάρτε οι Ευρωπαίοι τον γενικό γραμματέα. Τον διεκπεραιωτή δηλαδή.
Ποιο παράδειγμα μας δίνουν οι Αμερικάνοι; Αυτό που έχει προκαλέσει ρίγη σε όσους καταλαβαίνουν, μια και στα Μέσα του συρμού το αστυνομικό δελτίο είναι πάντα πρώτο θέμα. Κι ας κόπτονται –δήθεν- τι συμβαίνει αλλού. Ξεσηκώθηκε λοιπόν, η διανόηση εναντίον του διεθνούς αμερικανικού ασφαλιστικού κολοσσού AIG όταν από την τεράστια αυτή εταιρία ανακοινώθηκε ότι πλέον του μισού ποσού των αμερικάνων φορολογούμενων που της δόθηκε ως ενίσχυση, (κάπου 90 δισεκατομμύρια δολάρια) σπαταλήθηκε για να πληρωθούν οι επενδύσεις στην Goldman Sachs, την Deutche Bank, την Societe Generale και την Barclays. Χώρια τα 165 εκατομμύρια που δόθηκαν υπό μορφή «μπόνους» σε μεγαλοστελέχη της εταιρίας.
Παρόλο που θεωρητικά δεν συνέβη κάτι παράνομο, γεγονός είναι πως η μεταφορά των χρημάτων σε άλλες τράπεζες προκαλούν ερωτηματικά αν και πόσο απαραίτητο ήταν το μέτρο, που έσπευσαν να μιμηθούν και στην Ευρώπη προς όφελος πάντα του μεγάλου κεφαλαίου και των Τραπεζών. Αλλού πάνε τα δισεκατομμύρια –δηλαδή- και αλλού μόλις 100 άντε 200 ευρώ.
Σύμφωνα με τα καπιταλιστικά πρότυπα, έχουμε διδαχθεί πως οι αγορές, έχουν τα πάνω και τα κάτω τους. Τίποτα πιο «φυσικό» δηλαδή, από αυτό που συμβαίνει τώρα. Μόνο που κάποιοι έχουν τον τρόπο και το μεγαλοποιούν προς ίδιον όφελος. Τι θέλω να πω: Πριν ένα χρόνο μας είχαν μουρλάνει πως το πετράλαιο θα φτάσει να πουλιέται προς 200 δολάρια το βαρέλι. Το φτάσανε λίγο πιο κάτω από τα 150 $, κι ύστερα το κατρακύλησαν κάτω από 40$ για ν’ αρχίσουν να ανεβάζουν πάλι λίγο – λίγο την τιμή του.
Έτσι και τώρα. Τα παπαγαλάκια των κερδοσκόπων μας έχουν πάρει τα μυαλά διατυμπανίζοντας ότι τέτοια κρίση δεν έχει ματαδεί η ανθρωπότητα. Και παίρνουν μέτρα, Σε βάρος ποιών; Της μεγάλης μάζας των εργαζόμενων. (Απόδειξη πως τα μεγαλοστελέχη δεν στερήθηκαν τα μπόνους, ενώ οι εργάτες των εργοστασίων της κάποτε κραταιής αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας απολύθηκαν…
Τι μηνύματα είναι όλα αυτά; Πως κάποιοι επωφελούνται προσπαθώντας να πείσουν πως τα πράγματα είναι δύσκολα. Μόνο που πόσο άνισα πληρώνουμε τα λάθη κάποιων περισπούδαστων οικονομολόγων που παίρνουν νόμπελ οικονομίας για να μας εξηγούν πως «τα πράγματα ήταν αναπότρεπτα». Αν ήσασταν μάγκας κύριε Κρούγκμαν, να τα προλαβαίνατε (εννοώ εσείς κι όμοιοί σας) να μην συμβούν όλα τούτα τα δεινά. Εκτός κι αν συμπεριλαμβάνεστε στα παπαγαλάκια. Αλλιώς από κατοπινές αναλύσεις μπορούν κι οι δευτεροετείς φοιτητές.
Αλλά ποιος θα θορυβηθεί; Εδώ μας είχαν εξαγγείλει με τυμπανοκρουσίες ότι η Βόνταφον παρακολουθούσε το τηλέφωνο του πρωθυπουργού και δεν άνοιξε μύτη. Μόνο ο αρχηγός της μείζονος αντιπολίτευσης είχε πει στη Βουλή, πως «αν ήταν πρωθυπουργός θα είχε απελάσει τον Αμερικανό πρέσβη». Ελπίζουμε να το θυμηθεί και να το κάνει μόλις αναλάβει.
Και για να θυμηθούμε τι είχε πει κάποτε αγανακτισμένος κάποιος παλιότερος πρωθυπουργός: «Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;». Βρε μπας και δεν το έχουμε καταλάβει ακόμα αν και έχουν περάσει τόσες δεκαετίες από τότε που τέθηκε το ερώτημα; Ίσως για τους κυβερνώντες δεν υπάρχει πρόβλημα, επειδή το γνωρίζουν και υπακούουν κατά γράμμα στα κελεύσματά τους. Εμείς όλοι οι άλλοι όμως;
Επάνω που υπήρχαν σκέψεις να γιορτάσουν τα είκοσι χρόνια από τον θρίαμβο του καπιταλισμού, ήρθε η αναπάντεχη (;) παγκόσμια οικονομική κρίση. Τι παγκόσμια δηλαδή. Τον δρόμο έδειξαν κάποιες σπουδαιοφανείς αμερικανικές «πολυεθνικές» που χωρίς να διαβλέπουν ότι δεν φτάνει η παγκόσμια κυριαρχία, η ανεξέλεγκτη εκτύπωση δολαρίων, οι μαζικές απολύσεις, η ανατροπή του ασφαλιστικού συστήματος (θυμήσου ΕΝRΟΝ), έπρεπε να μετακυληστεί η ανικανότητα διαχείρισης του συστήματος ως ντόμινο, παγκοσμίως. Μάζεψαν όσα μάζεψαν από τον ομοσπονδιακό κορβανά –καπιταλισμός με εθνικοσοσιαλιστικές φιοριτούρες- και έδειξαν το δρόμο πως το μεγάλο κεφάλαιο θα ενισχυθεί από το τραπεζικό κεφάλαιο και εκείνο με τη σειρά του από όλους τους επενδυτές.
Μια πυραμίδα που θύμισε έντονα το παιχνίδι του χρηματιστηρίου και όλα εκείνα που παραπέμπουν στον καπιταλιστικό τζόγο. Α, να μην το ξεχάσω, αν δεν θέλετε να παρακολουθήσετε σαδομαζοχιστικά στο ΣΚΑΙ, υπάρχει και η διαφήμιση του χαρτοπαίγνιου –πόκερ στο Μεγκα.
Επειδή η οικονομία που βιώνουμε είναι τζόγος, δομημένα ή γαμημένα ομόλογα δηλαδή, καλό θα είναι να μάθουμε πως παίζουν επιστημονικά οι μεγάλοι τζογαδόροι. Επειδή αν δεν τζογάρεις όλα αυτά που σου περισσεύουν από τους μισθούς και τις συντάξεις εσύ μικρο-μεσαίε πως θα επενδύσεις;
Τι, θα μου πείτε. Τον μισθό που πλήρωσαν οι Αμερικανοί πολίτες στα «χρυσά αγόρια» της AIG για παράδειγμα. Τσέπωσε το δάνειο η εταιρία, και το έδωσε σε μπόνους στα καλόπαιδά της. Αλλά η κρίση, κρίση.
Ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα που μας δίνουν οι ΗΠΑ ως Μέκκα του Καπιταλισμού; Καταναλώνετε κι έτσι θα σωθούμε. Τι λέει η Μέρκελ, που έχει γνωρίσει τι θα πει και κοινωνικό κράτος, μια και χρόνια είχε ζήσει στην Ανατολική Γερμανία; Εγγυημένες θέσεις εργασίας.
Ανάμεσα ένας ωκεανός. Και κάποια «αμερικανάκια», που ξέχασαν πως κάθονται στο ίδιο έδρανο κάποιων Ευρωπαίων οραματιστών. Έτσι ο Σαρκοζί, επανέφερε τη Γαλλία στις στρατιωτικές δομές του ΝΑΤΟ. Δικαιολογία; «Για αν συμμετέχει στις αποφάσεις». Ποιες αποφάσεις; Αν θα στείλει και η Γαλλία στρατεύματα στο Αφγανιστάν και το Ιράκ η στον επόμενο στόχο των ΗΠΑ; Αν λειτουργούσε το ΝΑΤΟ με δημοκρατικούς θεσμούς, τότε δεν θα ίσχυες το αμερικανικό βέτο πως στρατιωτικός αρχηγός θα είναι πάντα Αμερικανός στρατηγός. Πάρτε οι Ευρωπαίοι τον γενικό γραμματέα. Τον διεκπεραιωτή δηλαδή.
Ποιο παράδειγμα μας δίνουν οι Αμερικάνοι; Αυτό που έχει προκαλέσει ρίγη σε όσους καταλαβαίνουν, μια και στα Μέσα του συρμού το αστυνομικό δελτίο είναι πάντα πρώτο θέμα. Κι ας κόπτονται –δήθεν- τι συμβαίνει αλλού. Ξεσηκώθηκε λοιπόν, η διανόηση εναντίον του διεθνούς αμερικανικού ασφαλιστικού κολοσσού AIG όταν από την τεράστια αυτή εταιρία ανακοινώθηκε ότι πλέον του μισού ποσού των αμερικάνων φορολογούμενων που της δόθηκε ως ενίσχυση, (κάπου 90 δισεκατομμύρια δολάρια) σπαταλήθηκε για να πληρωθούν οι επενδύσεις στην Goldman Sachs, την Deutche Bank, την Societe Generale και την Barclays. Χώρια τα 165 εκατομμύρια που δόθηκαν υπό μορφή «μπόνους» σε μεγαλοστελέχη της εταιρίας.
Παρόλο που θεωρητικά δεν συνέβη κάτι παράνομο, γεγονός είναι πως η μεταφορά των χρημάτων σε άλλες τράπεζες προκαλούν ερωτηματικά αν και πόσο απαραίτητο ήταν το μέτρο, που έσπευσαν να μιμηθούν και στην Ευρώπη προς όφελος πάντα του μεγάλου κεφαλαίου και των Τραπεζών. Αλλού πάνε τα δισεκατομμύρια –δηλαδή- και αλλού μόλις 100 άντε 200 ευρώ.
Σύμφωνα με τα καπιταλιστικά πρότυπα, έχουμε διδαχθεί πως οι αγορές, έχουν τα πάνω και τα κάτω τους. Τίποτα πιο «φυσικό» δηλαδή, από αυτό που συμβαίνει τώρα. Μόνο που κάποιοι έχουν τον τρόπο και το μεγαλοποιούν προς ίδιον όφελος. Τι θέλω να πω: Πριν ένα χρόνο μας είχαν μουρλάνει πως το πετράλαιο θα φτάσει να πουλιέται προς 200 δολάρια το βαρέλι. Το φτάσανε λίγο πιο κάτω από τα 150 $, κι ύστερα το κατρακύλησαν κάτω από 40$ για ν’ αρχίσουν να ανεβάζουν πάλι λίγο – λίγο την τιμή του.
Έτσι και τώρα. Τα παπαγαλάκια των κερδοσκόπων μας έχουν πάρει τα μυαλά διατυμπανίζοντας ότι τέτοια κρίση δεν έχει ματαδεί η ανθρωπότητα. Και παίρνουν μέτρα, Σε βάρος ποιών; Της μεγάλης μάζας των εργαζόμενων. (Απόδειξη πως τα μεγαλοστελέχη δεν στερήθηκαν τα μπόνους, ενώ οι εργάτες των εργοστασίων της κάποτε κραταιής αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας απολύθηκαν…
Τι μηνύματα είναι όλα αυτά; Πως κάποιοι επωφελούνται προσπαθώντας να πείσουν πως τα πράγματα είναι δύσκολα. Μόνο που πόσο άνισα πληρώνουμε τα λάθη κάποιων περισπούδαστων οικονομολόγων που παίρνουν νόμπελ οικονομίας για να μας εξηγούν πως «τα πράγματα ήταν αναπότρεπτα». Αν ήσασταν μάγκας κύριε Κρούγκμαν, να τα προλαβαίνατε (εννοώ εσείς κι όμοιοί σας) να μην συμβούν όλα τούτα τα δεινά. Εκτός κι αν συμπεριλαμβάνεστε στα παπαγαλάκια. Αλλιώς από κατοπινές αναλύσεις μπορούν κι οι δευτεροετείς φοιτητές.
Aμερικανικός κολοσσός ανακοίνωσε στις αρχές των HΠA ότι «θυγατρικές του έκαναν αντικανονικές πληρωμές» στην Eλλάδα
Του Τασου Tελλογλου
O (επίορκος) ορθοπεδικός που ζητεί υλικά για κάποια επέμβαση στο γόνατο πρέπει να χρησιμοποιήσει την κατάλληλη «αργκό»: Οταν ρωτά τον προμηθευτή ιατροφαρμακευτικού υλικού «έχετε κάτι φιλικό στον χρήστη;», αυτό σημαίνει ότι προσδοκά υψηλά ποσοστά κέρδους για τον ίδιο από την... επιτυχή επιλογή του υλικού. «Υπάρχουν γιατροί που ζητούν κάτι ανάμεσα στο 20% και το 25%, ενώ για υλικά επέμβασης στη σπονδυλική στήλη το ποσό μπορεί να φτάσει μερικές χιλιάδες ευρώ» λέει, και καταγγέλλει, στην «Κ» ένας προμηθευτής που επιλέγει να διατηρήσει ανωνυμία.
Το πρόβλημα για τους προμηθευτές ιατροφαρμακευτικού υλικού είναι ότι τα χρήματα, η «προμήθεια» στους γιατρούς πρέπει να καταβληθεί «μπροστά», διαφορετικά το εμπόρευμά τους δεν περνάει την πόρτα του δημόσιου νοσοκομείου. Μάλιστα λέγεται ότι στα ορθοπεδικά, τα ακτινολογικά και τα υλικά επεμβατικής καρδιολογίας αυτός είναι ο κανόνας. «Δίνουμε 500.000, 800.000, ακόμα και ένα εκατομμύριο μπροστά για να τα πάρουμε μετά από δύο χρόνια…» λέει στην «Κ» ένας προμηθευτής από την Κρήτη, περιοχή με δημόσια νοσοκομεία που έχουν τη φήμη των πιο «ευάλωτων» σε περιστατικά διαφθοράς. Πριν από λίγα 24ωρα, ο Κ., ένας προμηθευτής από το Ηράκλειο, αυτοκτόνησε. «Είχε εξοφλήσει τους πάντες και ο ίδιος δεν είχε πληρωθεί επί χρόνια» μας λέει ένας άλλος προμηθευτής που επίσης επιθυμεί να μην κοινοποιηθεί το όνομά του.
Πρόστιμα στις ΗΠΑ
Το ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να αντλήσει χρήσιμα συμπεράσματα από το απονενοημένο διάβημα αυτού του ανθρώπου, αν βεβαίως αποφάσιζε να αναζητήσει πρόσωπα και πράγματα. Οπως αλλωστε και από τα τεράστια πρόστιμα που επέβαλε το Security and Exchange Commission (SEC) των ΗΠΑ σε μία σειρά εταιρειών - κολοσσών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, μετά την παραδοχή ότι «λάδωναν» Ελληνες γιατρούς κρατικών νοσοκομείων.
Στις 24 Μαΐου 2008, η «Κ» είχε κάνει αναφορά στην αγορά της εταιρείας PLUS (Μάιος του 2007) από την βρετανική εταιρεία ορθοπεδικών Smith & Nephew. Η «Κ» είχε κάνει λόγο τότε για ισχυρές ενδείξεις χρηματισμού γιατρών, που στοίχισαν στη μητρική εταιρεία, που αγόρασε την Plus, ούτε λίγο ούτε πολύ, 100 εκατομμύρια δολάρια.
H Plus πραγματοποιούσε ένα μεγάλο τμήμα των πωλήσεών της στη μικρή ελληνική αγορά, που ωστόσο ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά της στην Ευρώπη. Ο έλεγχος των βιβλίων (due dilligence) της Plus δεν έδειξε το παραμικρό επιλήψιμο στοιχείο, αλλά όταν οι έμπιστοι άνθρωποι του νέου ιδιοκτήτη ήρθαν στην Ελλάδα έπεσαν από τα... σύννεφα.
«Περίεργες», «μαύρες» πληρωμές στα «κατάλληλα πρόσωπα» ήταν η πρακτική που επικρατούσε. Σήμερα η «Κ» γνωρίζει ότι η βρετανική εταιρεία αποφάσισε να καταργήσει αυτή την άνομη πρακτική και να στραφεί στο SEC (επιτροπή ελέγχου του χρηματιστηρίου Νέας Υόρκης) αποκαλύπτοντας τέτοιου είδους πρακτικές στην ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα στην ελληνική αγορά. Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου του 2008, ο Ντέιβιντ Ιλινγκβορθ από την Smith & Nephew τόνιζε:
«Ως τμήμα υπεύθυνο για την ενσωμάτωση της Plus, ανακαλύψαμε συγκεκριμένες πρακτικές πωλήσεων στην Ευρώπη που είναι απαράδεκτες για την εταιρεία S&N. Διενεργήσαμε ενδελεχή έρευνα που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη και αμέσως προσαρμόσαμε τις πρακτικές των πωλήσεων στα στάνταρντς της S&N. Αυτό είχε επίδραση στην επίδοσή μας του πρώτου τριμήνου ιδιαίτερα στην Ελλάδα»...
Τον Ιανουάριο του 2008, όταν η εταιρεία Plus σταμάτησε να «αμείβει» γιατρούς στο νοσοκομείο που φέρει το όνομα του ιδρυτή του ΕΣΥ Γ. Γεννηματά στην Αθήνα, γιατροί του νοσοκομείου έστρεψαν το ενδιαφέρον τους, μέσα σε διάστημα ελάχιστων ημερών, σε έναν ιταλικό οίκο. «Αυτό είναι το πρόβλημα, ότι σε κάποια νοσοκομεία διαλέγουν υλικά όχι με κριτήριο την ποιότητα αλλά από τα πόσα δίνεις στους γιατρούς…» σχολιάζει προμηθευτής.
Η Plus λειτουργούσε μέσω «ντίλερ» με τον ίδιο τρόπο στα νοσοκομεία Λάρισας, «Παπανικολάου», Ηρακλείου και φυσικά στο ΚΑΤ. Τα χρήματα δίνονταν σε πολλές περιπτώσεις «στο χέρι» μέσω του «ντίλερ». Η ιστορία της Plus όμως, αν και πασίγνωστη στην αγορά, «δεν έκανε το αυτί κάποιου αρμοδίου να ιδρώσει» και οι προμηθευτές γελάνε για την αποτελεσματικότητα των φοροεισπρακτικών μηχανισμών που δραστηριοποιούνται συνήθως κατά των «μικρών» του κλάδου. Και λόγω των κρατούντων στη χώρα μας, η Smith and Nephew επαναδιαπραγματεύτηκε την τιμή αγοράς της Plus και στις 22 Ιανουαρίου 2009 ανακοίνωσε ότι την «κατέβασε» στα 740 από τα (αρχικώς) 889 εκατομμύρια δολάρια.
Τον Φεβρουάριο του 2007 ο αμερικανικός κολοσσός Johnson and Johnson ανακοίνωσε με δική του πρωτοβουλία στις αμερικανικές αρχές ότι «κάποιες από τις θυγατρικές του εταιρείες έκαναν αντικανονικές (improper) πληρωμές σε σχέση με την πώληση ιατρικών ειδών σε δύο χώρες με μικρή αγορά...». Η εταιρεία αποκάλυψε ότι οι ενέργειες των αλλοδαπών θυγατρικών της ήταν αντίθετες με την πολιτική της εταιρείας και ίσως ενέπιπταν στην εφαρμογή του νόμου για τη «διαφθορά στο εξωτερικό».
Oι δύο «μικρές αγορές» δεν είναι άλλες από την Ελλάδα και την Πολωνία, όπως αποκάλυψε η ίδια η Johnson & Johnson στην επιτροπή του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Οι παράνομες δραστηριότητες αφορούν την εταιρεία ορθοπεδικών ειδών Depuy. Η επικεφαλής αξιωματούχος της Depuy απομακρύνεται από τη θέση της για τον τρόπο που διαχειρίζεται τα «μαύρα χρήματα». Αλλά εκείνο που εντυπωσιάζει τις αμερικανικές αρχές είναι ότι στις δύο περιπτώσεις (Plus, Depuy) οι εταιρείες χρησιμοποιούν τον ίδιο «ντίλερ» για την προσέγγιση των ιατρών των νοσοκομείων.
Tόσο οι S&N όσο και η J&J δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι συνεργάζονται απολύτως με τις αμερικανικές αρχές. Η J&J αποφασίζει να απορροφήσει πλήρως την Depuy καταργώντας την αυτονομία της και δηλώνει ότι βάζει τέλος στις πρακτικές της. Στις 25 Σεπτεμβρίου του 2007, το SEC αποφασίζει να επεκτείνει τις έρευνές του από τα ορθοπεδικά στα προϊόντα επεμβατικής καρδιολογίας. Ζητεί από την αμερικανική εταιρεία Medtronic, από τις κορυφαίες του κλάδου, στοιχεία και πληροφορίες για «συγκεκριμένους τρόπους αντικανονικών πληρωμών γιατρών που πληρώνονται από την κυβέρνηση στη Γερμανία, την Πολωνία και την Ελλάδα».
Η εταιρεία δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεργαστεί με τις αμερικανικές αρχές και να εξηγήσει τις υψηλές πληρωμές σε μία «ντίλερ» της στην Ελλάδα. Κι ενώ οι αμερικανικές αρχές εργάζονται πυρετωδώς και τα κλιμάκια των γραφείων που απασχολούν οι εταιρείες πηγαινοέρχονται στην Ελλάδα (ακριβώς όπως η Debevoice & Plimpton στην υπόθεση της γερμανικής εταιρείας Siemens) και το SEC επιβάλλει πρόστιμο 350 εκατ. δολαρίων στις εταιρείες που «λαδώνουν» γιατρούς στο εξωτερικό, οι ελληνικές αρχές εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους θα εξοφλήσουν τα χρέη των νοσοκομείων μεταξύ άλλων και στους προμηθευτές αυτούς...
«Από μία άποψη είναι και οι πιο ειλικρινείς», λέει στην «Κ» διοικητής νοσοκομείου της Αθήνας που γνωρίζει πολύ καλά τι έχει συμβεί «διότι έτσι κάνουν όλοι. Απλά οι Ευρωπαίοι ή οι Ελληνες προμηθευτές δεν το λένε γιατί δεν αναγκάζονται, όπως αναγκάζονται οι Αμερικανοί».
80 -100 εκατ. ευρώ σπαταλούνται ετησίως για στεντ
Την ώρα που ο προμηθευτής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Ηρακλείου Κρήτης αυτοκτονούσε επειδή αυτός ήταν συνεπής στις υποχρεώσεις του, αλλά δεν είχε εισπράξει ποτέ αυτά που του όφειλαν, ένας άλλος προμηθευτής του χώρου της Υγείας έλεγε στην «Κ» ότι τα ελληνικά νοσοκομεία προμηθεύονται ακόμα και σήμερα ενδοαυλικούς νάρθηκες (στεντς) σε τιμή πολλαπλάσια των ευρωπαϊκών νοσοκομείων.
Κερδισμένοι αυτού του «συστήματος» υπερτιμολόγησης φέρονται οι επεμβατικοί καρδιολόγοι και όχι οι καρδιοχειρουργοί (όπως εκ παραδρομής σημείωνε ο υπογράφων την περασμένη Κυριακή).
Σύμφωνα με υπολογισμούς τριών σημαντικών προμηθευτών και των αρμοδίων δύο δημόσιων νοσοκομείων της Αθήνας, η σπατάλη –μόνο στο χώρο της επεμβατικής καρδιολογίας– αποτιμάται σε 80 - 100 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ο προμηθευτής που μίλησε στην «Κ», –έχει κοινοποιήσει τα στοιχεία στη ΓΣΕΕ, το ΙΚΑ και το γραφείο του υπουργού Υγείας– επικαλείται το ιταλικό νοσοκομείο «Σαν Ραφαέλε» που αγοράζει τα στεντ Vision της εταιρείας Αμποτ προς 230 ευρώ, ενώ στην Ελλάδα πωλείται 8 - 10 φορές ακριβότερο (1.600 - 2.200 ευρώ)! Tο ιταλικό νοσοκομείο ξεκινά τη διαπραγμάτευση με τιμή 100.000 ευρώ για 200 στεντ και μετά με διαγωνιστική διαδικασία φθάνει σε τιμή κατακύρωσης περί τα 46.000 ευρώ έχοντας πετύχει εκπτωση πάνω από 50%! Πολλές αμερικανικές εταιρείες έχουν ήδη κατατάξει την Ελλάδα στις χώρες υψηλού κινδύνου –κάπου μεταξύ Μποτσουάνας και Λεσότο– με αποτέλεσμα να «ενσωματώνεται» στο κόστος η τιμή του ρίσκου της «διαφθοράς», δηλαδή εάν μια εταιρεία απειλείται με πρόστιμα εκατοντάδων εκατομμυρίων από τις αμερικανικές αρχές, «προϋπολογίζει» το πρόστιμο στις τιμές των υλικών για την Ελλάδα που θεωρείται μια «διεφθαρμένη αγορά»…
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100050_22/03/2009_308592
O (επίορκος) ορθοπεδικός που ζητεί υλικά για κάποια επέμβαση στο γόνατο πρέπει να χρησιμοποιήσει την κατάλληλη «αργκό»: Οταν ρωτά τον προμηθευτή ιατροφαρμακευτικού υλικού «έχετε κάτι φιλικό στον χρήστη;», αυτό σημαίνει ότι προσδοκά υψηλά ποσοστά κέρδους για τον ίδιο από την... επιτυχή επιλογή του υλικού. «Υπάρχουν γιατροί που ζητούν κάτι ανάμεσα στο 20% και το 25%, ενώ για υλικά επέμβασης στη σπονδυλική στήλη το ποσό μπορεί να φτάσει μερικές χιλιάδες ευρώ» λέει, και καταγγέλλει, στην «Κ» ένας προμηθευτής που επιλέγει να διατηρήσει ανωνυμία.
Το πρόβλημα για τους προμηθευτές ιατροφαρμακευτικού υλικού είναι ότι τα χρήματα, η «προμήθεια» στους γιατρούς πρέπει να καταβληθεί «μπροστά», διαφορετικά το εμπόρευμά τους δεν περνάει την πόρτα του δημόσιου νοσοκομείου. Μάλιστα λέγεται ότι στα ορθοπεδικά, τα ακτινολογικά και τα υλικά επεμβατικής καρδιολογίας αυτός είναι ο κανόνας. «Δίνουμε 500.000, 800.000, ακόμα και ένα εκατομμύριο μπροστά για να τα πάρουμε μετά από δύο χρόνια…» λέει στην «Κ» ένας προμηθευτής από την Κρήτη, περιοχή με δημόσια νοσοκομεία που έχουν τη φήμη των πιο «ευάλωτων» σε περιστατικά διαφθοράς. Πριν από λίγα 24ωρα, ο Κ., ένας προμηθευτής από το Ηράκλειο, αυτοκτόνησε. «Είχε εξοφλήσει τους πάντες και ο ίδιος δεν είχε πληρωθεί επί χρόνια» μας λέει ένας άλλος προμηθευτής που επίσης επιθυμεί να μην κοινοποιηθεί το όνομά του.
Πρόστιμα στις ΗΠΑ
Το ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να αντλήσει χρήσιμα συμπεράσματα από το απονενοημένο διάβημα αυτού του ανθρώπου, αν βεβαίως αποφάσιζε να αναζητήσει πρόσωπα και πράγματα. Οπως αλλωστε και από τα τεράστια πρόστιμα που επέβαλε το Security and Exchange Commission (SEC) των ΗΠΑ σε μία σειρά εταιρειών - κολοσσών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, μετά την παραδοχή ότι «λάδωναν» Ελληνες γιατρούς κρατικών νοσοκομείων.
Στις 24 Μαΐου 2008, η «Κ» είχε κάνει αναφορά στην αγορά της εταιρείας PLUS (Μάιος του 2007) από την βρετανική εταιρεία ορθοπεδικών Smith & Nephew. Η «Κ» είχε κάνει λόγο τότε για ισχυρές ενδείξεις χρηματισμού γιατρών, που στοίχισαν στη μητρική εταιρεία, που αγόρασε την Plus, ούτε λίγο ούτε πολύ, 100 εκατομμύρια δολάρια.
H Plus πραγματοποιούσε ένα μεγάλο τμήμα των πωλήσεών της στη μικρή ελληνική αγορά, που ωστόσο ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά της στην Ευρώπη. Ο έλεγχος των βιβλίων (due dilligence) της Plus δεν έδειξε το παραμικρό επιλήψιμο στοιχείο, αλλά όταν οι έμπιστοι άνθρωποι του νέου ιδιοκτήτη ήρθαν στην Ελλάδα έπεσαν από τα... σύννεφα.
«Περίεργες», «μαύρες» πληρωμές στα «κατάλληλα πρόσωπα» ήταν η πρακτική που επικρατούσε. Σήμερα η «Κ» γνωρίζει ότι η βρετανική εταιρεία αποφάσισε να καταργήσει αυτή την άνομη πρακτική και να στραφεί στο SEC (επιτροπή ελέγχου του χρηματιστηρίου Νέας Υόρκης) αποκαλύπτοντας τέτοιου είδους πρακτικές στην ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα στην ελληνική αγορά. Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου του 2008, ο Ντέιβιντ Ιλινγκβορθ από την Smith & Nephew τόνιζε:
«Ως τμήμα υπεύθυνο για την ενσωμάτωση της Plus, ανακαλύψαμε συγκεκριμένες πρακτικές πωλήσεων στην Ευρώπη που είναι απαράδεκτες για την εταιρεία S&N. Διενεργήσαμε ενδελεχή έρευνα που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη και αμέσως προσαρμόσαμε τις πρακτικές των πωλήσεων στα στάνταρντς της S&N. Αυτό είχε επίδραση στην επίδοσή μας του πρώτου τριμήνου ιδιαίτερα στην Ελλάδα»...
Τον Ιανουάριο του 2008, όταν η εταιρεία Plus σταμάτησε να «αμείβει» γιατρούς στο νοσοκομείο που φέρει το όνομα του ιδρυτή του ΕΣΥ Γ. Γεννηματά στην Αθήνα, γιατροί του νοσοκομείου έστρεψαν το ενδιαφέρον τους, μέσα σε διάστημα ελάχιστων ημερών, σε έναν ιταλικό οίκο. «Αυτό είναι το πρόβλημα, ότι σε κάποια νοσοκομεία διαλέγουν υλικά όχι με κριτήριο την ποιότητα αλλά από τα πόσα δίνεις στους γιατρούς…» σχολιάζει προμηθευτής.
Η Plus λειτουργούσε μέσω «ντίλερ» με τον ίδιο τρόπο στα νοσοκομεία Λάρισας, «Παπανικολάου», Ηρακλείου και φυσικά στο ΚΑΤ. Τα χρήματα δίνονταν σε πολλές περιπτώσεις «στο χέρι» μέσω του «ντίλερ». Η ιστορία της Plus όμως, αν και πασίγνωστη στην αγορά, «δεν έκανε το αυτί κάποιου αρμοδίου να ιδρώσει» και οι προμηθευτές γελάνε για την αποτελεσματικότητα των φοροεισπρακτικών μηχανισμών που δραστηριοποιούνται συνήθως κατά των «μικρών» του κλάδου. Και λόγω των κρατούντων στη χώρα μας, η Smith and Nephew επαναδιαπραγματεύτηκε την τιμή αγοράς της Plus και στις 22 Ιανουαρίου 2009 ανακοίνωσε ότι την «κατέβασε» στα 740 από τα (αρχικώς) 889 εκατομμύρια δολάρια.
Τον Φεβρουάριο του 2007 ο αμερικανικός κολοσσός Johnson and Johnson ανακοίνωσε με δική του πρωτοβουλία στις αμερικανικές αρχές ότι «κάποιες από τις θυγατρικές του εταιρείες έκαναν αντικανονικές (improper) πληρωμές σε σχέση με την πώληση ιατρικών ειδών σε δύο χώρες με μικρή αγορά...». Η εταιρεία αποκάλυψε ότι οι ενέργειες των αλλοδαπών θυγατρικών της ήταν αντίθετες με την πολιτική της εταιρείας και ίσως ενέπιπταν στην εφαρμογή του νόμου για τη «διαφθορά στο εξωτερικό».
Oι δύο «μικρές αγορές» δεν είναι άλλες από την Ελλάδα και την Πολωνία, όπως αποκάλυψε η ίδια η Johnson & Johnson στην επιτροπή του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Οι παράνομες δραστηριότητες αφορούν την εταιρεία ορθοπεδικών ειδών Depuy. Η επικεφαλής αξιωματούχος της Depuy απομακρύνεται από τη θέση της για τον τρόπο που διαχειρίζεται τα «μαύρα χρήματα». Αλλά εκείνο που εντυπωσιάζει τις αμερικανικές αρχές είναι ότι στις δύο περιπτώσεις (Plus, Depuy) οι εταιρείες χρησιμοποιούν τον ίδιο «ντίλερ» για την προσέγγιση των ιατρών των νοσοκομείων.
Tόσο οι S&N όσο και η J&J δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι συνεργάζονται απολύτως με τις αμερικανικές αρχές. Η J&J αποφασίζει να απορροφήσει πλήρως την Depuy καταργώντας την αυτονομία της και δηλώνει ότι βάζει τέλος στις πρακτικές της. Στις 25 Σεπτεμβρίου του 2007, το SEC αποφασίζει να επεκτείνει τις έρευνές του από τα ορθοπεδικά στα προϊόντα επεμβατικής καρδιολογίας. Ζητεί από την αμερικανική εταιρεία Medtronic, από τις κορυφαίες του κλάδου, στοιχεία και πληροφορίες για «συγκεκριμένους τρόπους αντικανονικών πληρωμών γιατρών που πληρώνονται από την κυβέρνηση στη Γερμανία, την Πολωνία και την Ελλάδα».
Η εταιρεία δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεργαστεί με τις αμερικανικές αρχές και να εξηγήσει τις υψηλές πληρωμές σε μία «ντίλερ» της στην Ελλάδα. Κι ενώ οι αμερικανικές αρχές εργάζονται πυρετωδώς και τα κλιμάκια των γραφείων που απασχολούν οι εταιρείες πηγαινοέρχονται στην Ελλάδα (ακριβώς όπως η Debevoice & Plimpton στην υπόθεση της γερμανικής εταιρείας Siemens) και το SEC επιβάλλει πρόστιμο 350 εκατ. δολαρίων στις εταιρείες που «λαδώνουν» γιατρούς στο εξωτερικό, οι ελληνικές αρχές εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους θα εξοφλήσουν τα χρέη των νοσοκομείων μεταξύ άλλων και στους προμηθευτές αυτούς...
«Από μία άποψη είναι και οι πιο ειλικρινείς», λέει στην «Κ» διοικητής νοσοκομείου της Αθήνας που γνωρίζει πολύ καλά τι έχει συμβεί «διότι έτσι κάνουν όλοι. Απλά οι Ευρωπαίοι ή οι Ελληνες προμηθευτές δεν το λένε γιατί δεν αναγκάζονται, όπως αναγκάζονται οι Αμερικανοί».
80 -100 εκατ. ευρώ σπαταλούνται ετησίως για στεντ
Την ώρα που ο προμηθευτής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Ηρακλείου Κρήτης αυτοκτονούσε επειδή αυτός ήταν συνεπής στις υποχρεώσεις του, αλλά δεν είχε εισπράξει ποτέ αυτά που του όφειλαν, ένας άλλος προμηθευτής του χώρου της Υγείας έλεγε στην «Κ» ότι τα ελληνικά νοσοκομεία προμηθεύονται ακόμα και σήμερα ενδοαυλικούς νάρθηκες (στεντς) σε τιμή πολλαπλάσια των ευρωπαϊκών νοσοκομείων.
Κερδισμένοι αυτού του «συστήματος» υπερτιμολόγησης φέρονται οι επεμβατικοί καρδιολόγοι και όχι οι καρδιοχειρουργοί (όπως εκ παραδρομής σημείωνε ο υπογράφων την περασμένη Κυριακή).
Σύμφωνα με υπολογισμούς τριών σημαντικών προμηθευτών και των αρμοδίων δύο δημόσιων νοσοκομείων της Αθήνας, η σπατάλη –μόνο στο χώρο της επεμβατικής καρδιολογίας– αποτιμάται σε 80 - 100 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ο προμηθευτής που μίλησε στην «Κ», –έχει κοινοποιήσει τα στοιχεία στη ΓΣΕΕ, το ΙΚΑ και το γραφείο του υπουργού Υγείας– επικαλείται το ιταλικό νοσοκομείο «Σαν Ραφαέλε» που αγοράζει τα στεντ Vision της εταιρείας Αμποτ προς 230 ευρώ, ενώ στην Ελλάδα πωλείται 8 - 10 φορές ακριβότερο (1.600 - 2.200 ευρώ)! Tο ιταλικό νοσοκομείο ξεκινά τη διαπραγμάτευση με τιμή 100.000 ευρώ για 200 στεντ και μετά με διαγωνιστική διαδικασία φθάνει σε τιμή κατακύρωσης περί τα 46.000 ευρώ έχοντας πετύχει εκπτωση πάνω από 50%! Πολλές αμερικανικές εταιρείες έχουν ήδη κατατάξει την Ελλάδα στις χώρες υψηλού κινδύνου –κάπου μεταξύ Μποτσουάνας και Λεσότο– με αποτέλεσμα να «ενσωματώνεται» στο κόστος η τιμή του ρίσκου της «διαφθοράς», δηλαδή εάν μια εταιρεία απειλείται με πρόστιμα εκατοντάδων εκατομμυρίων από τις αμερικανικές αρχές, «προϋπολογίζει» το πρόστιμο στις τιμές των υλικών για την Ελλάδα που θεωρείται μια «διεφθαρμένη αγορά»…
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100050_22/03/2009_308592
Να καταργηθεί ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου (Σπύρος Κομίνης)
Afta pu …THEN egrapsa sto PROTO THEMA tin 25i Martiou tou 2007!!!
Επικίνδυνα φαινόμενα αναχρονισμού στην ελληνική κοινωνία
Η 25η Μαρτίου είναι μια επέτειος που πρέπει να ξεχαστεί.
Ο βασικός λόγος είναι ότι πρόκειται για επέτειο άσκησης βίας.
Όπως ξέρουμε, η βία, χωρίζεται σε νόμιμη και παράνομη. Ε αυτό ήταν παράνομη βία. Δηλαδή Επανάσταση.
Αγράμματοι, άπλυτοι, κτηνοτρόφοι και σκαφτιάδες, που δεν ήξεραν γρι από μόδα, ντιζάϊν και ομόλογα, υποκινούμενοι από Ρώσους πράκτορες, άρχισαν ξαφνικά να σφάζουν φιλήσυχους Τούρκους. Υπηκόους της αυτοκρατορίας, που με τον ανώτερο πολιτισμό της και τον υπέροχο στρατό της, είχε αποκαταστήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα στα Βαλκάνια. Τα δικαιώματα αυτά, τα προστάτευαν οι κατακτητές επιτυχώς, επί σχεδόν 400 χρόνια.
Πρέπει λοιπόν να γιορτάζουμε μόνο τον Αγίο Βαλεντίνο, το Δόγμα Τρούμαν, τα Χριστούγεννα, τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι, το Σχέδιο Μάρσαλ και άντε και καμιά μεγάλη επένδυση. Αν αγοραστεί ας πούμε ολόκληρη η Πελοπόννησος, από καμιά άγια πολυεθνική εταιρία, τότε ναι, να γιορτάσουμε. Αλλά όχι και να γιορτάζουμε εγκλήματα μιας "Φιλικής Εταιρίας". Διότι έτσι βάζουμε ιδέες στους δημόσιους υπαλλήλους. Π.χ. μπορούν να σκεφτούν ότι με τα λεφτά των ταμείων τους, μπορούν να αγοράσουν κι΄ αυτοί ας πούμε, την Πελοπόννησο. Ιδίως αν πάρουν πίσω τα λεφτά που τους έχουν φάει. Όχι αυτά που λένε σήμερα τα κανάλια. Τα λεφτά δεκαετιών που παίρνανε άτοκα οι κυβερνήσεις, για να τα χώνουνε στους βιομήχανους. Απ΄ τους δημοσίους υπαλλήλους, μπορούν να πάρουν το κακό παράδειγμα οι δημοσιογράφοι, να ζητήσουν κι αυτοί τα χαμένα λεφτά των ταμείων τους και ν΄ αγοράσουν ένα κανάλι, να βγάλουν εφημερίδα με τις στρατειές των ανέργων. Και άλλα ταμεία να αρχίζουν να αγοράζουν διάφορες περιοχές. Και προσοχή: Αυτή τη φορά οι παπάδες θα είναι με τους αγράμματους, χωρίς αμφιταλαντεύσεις. Διότι κι αυτοί χάνουνε την περιουσία των ταμείων τους.
Τι θα γίνει αν όλοι μαζί οι ασφαλισμένοι των ταμείων, ως ιδιοκτήτες πλέον, αποφασίσουν να ανακηρύξουν την Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος;
Μια τέτοια ενέργεια θα επισύρει βέβαια – και δικαίως - νατοϊκούς βομβαρδισμούς.
Αλλά είναι και το άλλο: Η βία είναι κάτι εντελώς άγνωστο στα παιδιά μας.
Δεν την έχουν δει ποτέ. Ούτε στο σινεμά, ούτε στην τηλεόραση, ούτε στην καθημερινή τους ζωή.
Αν όμως γίνουν θαυμαστές αυτών των αιμοσταγών μουστακαλήδων, θα αυξηθεί κατακόρυφα η εγκληματικότητα. Άσε που μπορεί να καταληφθούν και τηλεοπτικοί σταθμοί με το αίτημα να βάζουν προγράμματα για τον Καραϊσκάκη, τον Μακρυγιάννη, τον Κολοκοτρώνη, τον Παπαφλέσσα, τον Αθανάσιο Διάκο και άλλους ήρωες του οργανωμένου εγκλήματος του ΄21, αντί για τον Μικρούτσικο και τα μεγάλα παζάρια. Οπότε μπορεί να μας επιτεθεί - προληπτικά πάντα - η Τουρκία. Ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι και οι σημερινές της παραβιάσεις του έθνικού μας χώρου, οφείλονται στο γεγονός ότι δεν έχουμε αλλάξει όλα τα βιβλία της Ιστορίας μας και δεν έχουμε καταργήσει την επέτειο της αιματηρής αυτής επανάστασης;
Αν ξαναγεννηθεί ένα κύμα θαυμασμού για τους οπλαρχηγούς των αγράμματων και ακαλλιέργητων αγροτοκτηνοτρόφων, υπάρχει και ένας άλλος κίνδυνος.
Να εξοργισθούν οι ομοφυλόφιλοι ιδεολογικοί καθοδηγητές της κοινωνίας μας, φοβούμενοι ότι θα χάσουν την ηγεμονία τους. Διότι θα θεωρήσουν ότι πρόκειται για κίνημα, ανώμαλων, δηλαδή ετεροφυλόφιλων, το οποίο απειλεί ευθέως την κυριαρχία τους. Μπορεί να υποκινήσουν αντικίνημα και να έχουμε εμφύλια σύρραξη, η οποία ίσως ξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Και αν είμαστε ειλικρινείς, δεν μπορούμε να ξέρουμε όσο υπάρχουν τέτοιες γιορτές, τι μνήμες μπορεί να ξυπνήσουν. Τι προβλήματα μπορούν να δημιουργήσουν στον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας μας. Στον σεβασμό των σεξουαλικών προτιμήσεων. Στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Στο δικαίωμα να τρως ληγμένα. Σάπια. Χιλιοτηγανισμένα.
Για παράδειγμα, θέλω να σας δώσω εδώ, μια επικίνδυνη εικόνα που αντίκρυσα, σε μια γιάφκα που βρέθηκα αυτές τις μέρες.
Η αίθουσα ήταν σκοτεινή. Φίσκα από κόσμο. Στην οθόνη είδα εικόνες ένοπλων γενειοφόρων ιππέων. Καταγγέλλω ότι είδα ανάμεσά τους και τον Άρη Βελουχιώτη. Ενώ οι εικόνες έτρεχαν στην οθόνη, κάποιος απήγγελλε ένα ποίημα. Ήταν ο Τάσος Λειβαδίτης. Συνάδελφός μας. Πέθανε το ΄88. Επρόκειτο για ντοκιμαντέρ του Σταύρου Στρατηγάκου, παραγωγή της ΕΡΤ. Όταν άναψαν τα φώτα, διάφοροι ομιλητές, μίλησαν με θαυμασμό για τον ποιητή! Αντί να τιμήσουν έναν καναλάρχη, έναν επενδυτή, έναν βιομήχανο, έναν εφοπλιστή, έναν μάνατζερ, έναν διαφημιστή, κάποιον ειδικό στις εκδρομές ομολόγων και στις αλλαξοκωλιές παραγώγων, πλήθος δημοσιογράφων και άλλων υπόπτων, χειροκρότησαν τις δοξολογίες των ομιλητών και τους στίχους ενός ποιητή! Τότε συνειδητοποίησα τον κίνδυνο που ενέχουν για την πρόοδο του πολιτισμού μας, επέτειοι σαν την 25η Μαρτίου.
Και θέλω να καταγγείλω δημόσια τον Δημήτρη Τσαλαπάτη, πρόεδρο της ΠΟΕΣΥ και αντιπρόεδρο της ΕΣΗΕΑ, ως υπεύθυνο γι΄ αυτήν την συγκέντρωση, τον πρόεδρο της Ε.Σ.Η.Ε.Α. Πάνο Σόμπολο, τον πρόεδρο της Π.Ο.Ε.Π.ΤΥ.Μ. Μάνο Αμελίδη, τον πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων Γιώργο Λαζαρίδη, τους Σπύρο Κατσίμη, Τίτο Πατρίκιο, Γιώργο Δουατζή, Γιώργο Μαρκόπουλο και Απόστολο Μπενάτση και τους ακροατές, οι οποίοι με φανατισμό χειροκρότησαν στίχους, που αντί να μιλάνε για τεχνολογία, επενδύσεις και κέρδη, μιλούσαν γι΄ αγάπη, αυτοθυσία, αλληλεγγύη και ελευθερία.
Σαν κι εκείνον τον ονειροπαρμένο που ξεσήκωνε τους αγράμματους. Και έλεγε:
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή
σε γνωρίζω από την όψη
που με βια μετράει τη γη...
Σπύρος Κομίνης 2007
Επικίνδυνα φαινόμενα αναχρονισμού στην ελληνική κοινωνία
Η 25η Μαρτίου είναι μια επέτειος που πρέπει να ξεχαστεί.
Ο βασικός λόγος είναι ότι πρόκειται για επέτειο άσκησης βίας.
Όπως ξέρουμε, η βία, χωρίζεται σε νόμιμη και παράνομη. Ε αυτό ήταν παράνομη βία. Δηλαδή Επανάσταση.
Αγράμματοι, άπλυτοι, κτηνοτρόφοι και σκαφτιάδες, που δεν ήξεραν γρι από μόδα, ντιζάϊν και ομόλογα, υποκινούμενοι από Ρώσους πράκτορες, άρχισαν ξαφνικά να σφάζουν φιλήσυχους Τούρκους. Υπηκόους της αυτοκρατορίας, που με τον ανώτερο πολιτισμό της και τον υπέροχο στρατό της, είχε αποκαταστήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα στα Βαλκάνια. Τα δικαιώματα αυτά, τα προστάτευαν οι κατακτητές επιτυχώς, επί σχεδόν 400 χρόνια.
Πρέπει λοιπόν να γιορτάζουμε μόνο τον Αγίο Βαλεντίνο, το Δόγμα Τρούμαν, τα Χριστούγεννα, τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι, το Σχέδιο Μάρσαλ και άντε και καμιά μεγάλη επένδυση. Αν αγοραστεί ας πούμε ολόκληρη η Πελοπόννησος, από καμιά άγια πολυεθνική εταιρία, τότε ναι, να γιορτάσουμε. Αλλά όχι και να γιορτάζουμε εγκλήματα μιας "Φιλικής Εταιρίας". Διότι έτσι βάζουμε ιδέες στους δημόσιους υπαλλήλους. Π.χ. μπορούν να σκεφτούν ότι με τα λεφτά των ταμείων τους, μπορούν να αγοράσουν κι΄ αυτοί ας πούμε, την Πελοπόννησο. Ιδίως αν πάρουν πίσω τα λεφτά που τους έχουν φάει. Όχι αυτά που λένε σήμερα τα κανάλια. Τα λεφτά δεκαετιών που παίρνανε άτοκα οι κυβερνήσεις, για να τα χώνουνε στους βιομήχανους. Απ΄ τους δημοσίους υπαλλήλους, μπορούν να πάρουν το κακό παράδειγμα οι δημοσιογράφοι, να ζητήσουν κι αυτοί τα χαμένα λεφτά των ταμείων τους και ν΄ αγοράσουν ένα κανάλι, να βγάλουν εφημερίδα με τις στρατειές των ανέργων. Και άλλα ταμεία να αρχίζουν να αγοράζουν διάφορες περιοχές. Και προσοχή: Αυτή τη φορά οι παπάδες θα είναι με τους αγράμματους, χωρίς αμφιταλαντεύσεις. Διότι κι αυτοί χάνουνε την περιουσία των ταμείων τους.
Τι θα γίνει αν όλοι μαζί οι ασφαλισμένοι των ταμείων, ως ιδιοκτήτες πλέον, αποφασίσουν να ανακηρύξουν την Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος;
Μια τέτοια ενέργεια θα επισύρει βέβαια – και δικαίως - νατοϊκούς βομβαρδισμούς.
Αλλά είναι και το άλλο: Η βία είναι κάτι εντελώς άγνωστο στα παιδιά μας.
Δεν την έχουν δει ποτέ. Ούτε στο σινεμά, ούτε στην τηλεόραση, ούτε στην καθημερινή τους ζωή.
Αν όμως γίνουν θαυμαστές αυτών των αιμοσταγών μουστακαλήδων, θα αυξηθεί κατακόρυφα η εγκληματικότητα. Άσε που μπορεί να καταληφθούν και τηλεοπτικοί σταθμοί με το αίτημα να βάζουν προγράμματα για τον Καραϊσκάκη, τον Μακρυγιάννη, τον Κολοκοτρώνη, τον Παπαφλέσσα, τον Αθανάσιο Διάκο και άλλους ήρωες του οργανωμένου εγκλήματος του ΄21, αντί για τον Μικρούτσικο και τα μεγάλα παζάρια. Οπότε μπορεί να μας επιτεθεί - προληπτικά πάντα - η Τουρκία. Ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι και οι σημερινές της παραβιάσεις του έθνικού μας χώρου, οφείλονται στο γεγονός ότι δεν έχουμε αλλάξει όλα τα βιβλία της Ιστορίας μας και δεν έχουμε καταργήσει την επέτειο της αιματηρής αυτής επανάστασης;
Αν ξαναγεννηθεί ένα κύμα θαυμασμού για τους οπλαρχηγούς των αγράμματων και ακαλλιέργητων αγροτοκτηνοτρόφων, υπάρχει και ένας άλλος κίνδυνος.
Να εξοργισθούν οι ομοφυλόφιλοι ιδεολογικοί καθοδηγητές της κοινωνίας μας, φοβούμενοι ότι θα χάσουν την ηγεμονία τους. Διότι θα θεωρήσουν ότι πρόκειται για κίνημα, ανώμαλων, δηλαδή ετεροφυλόφιλων, το οποίο απειλεί ευθέως την κυριαρχία τους. Μπορεί να υποκινήσουν αντικίνημα και να έχουμε εμφύλια σύρραξη, η οποία ίσως ξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Και αν είμαστε ειλικρινείς, δεν μπορούμε να ξέρουμε όσο υπάρχουν τέτοιες γιορτές, τι μνήμες μπορεί να ξυπνήσουν. Τι προβλήματα μπορούν να δημιουργήσουν στον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας μας. Στον σεβασμό των σεξουαλικών προτιμήσεων. Στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Στο δικαίωμα να τρως ληγμένα. Σάπια. Χιλιοτηγανισμένα.
Για παράδειγμα, θέλω να σας δώσω εδώ, μια επικίνδυνη εικόνα που αντίκρυσα, σε μια γιάφκα που βρέθηκα αυτές τις μέρες.
Η αίθουσα ήταν σκοτεινή. Φίσκα από κόσμο. Στην οθόνη είδα εικόνες ένοπλων γενειοφόρων ιππέων. Καταγγέλλω ότι είδα ανάμεσά τους και τον Άρη Βελουχιώτη. Ενώ οι εικόνες έτρεχαν στην οθόνη, κάποιος απήγγελλε ένα ποίημα. Ήταν ο Τάσος Λειβαδίτης. Συνάδελφός μας. Πέθανε το ΄88. Επρόκειτο για ντοκιμαντέρ του Σταύρου Στρατηγάκου, παραγωγή της ΕΡΤ. Όταν άναψαν τα φώτα, διάφοροι ομιλητές, μίλησαν με θαυμασμό για τον ποιητή! Αντί να τιμήσουν έναν καναλάρχη, έναν επενδυτή, έναν βιομήχανο, έναν εφοπλιστή, έναν μάνατζερ, έναν διαφημιστή, κάποιον ειδικό στις εκδρομές ομολόγων και στις αλλαξοκωλιές παραγώγων, πλήθος δημοσιογράφων και άλλων υπόπτων, χειροκρότησαν τις δοξολογίες των ομιλητών και τους στίχους ενός ποιητή! Τότε συνειδητοποίησα τον κίνδυνο που ενέχουν για την πρόοδο του πολιτισμού μας, επέτειοι σαν την 25η Μαρτίου.
Και θέλω να καταγγείλω δημόσια τον Δημήτρη Τσαλαπάτη, πρόεδρο της ΠΟΕΣΥ και αντιπρόεδρο της ΕΣΗΕΑ, ως υπεύθυνο γι΄ αυτήν την συγκέντρωση, τον πρόεδρο της Ε.Σ.Η.Ε.Α. Πάνο Σόμπολο, τον πρόεδρο της Π.Ο.Ε.Π.ΤΥ.Μ. Μάνο Αμελίδη, τον πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων Γιώργο Λαζαρίδη, τους Σπύρο Κατσίμη, Τίτο Πατρίκιο, Γιώργο Δουατζή, Γιώργο Μαρκόπουλο και Απόστολο Μπενάτση και τους ακροατές, οι οποίοι με φανατισμό χειροκρότησαν στίχους, που αντί να μιλάνε για τεχνολογία, επενδύσεις και κέρδη, μιλούσαν γι΄ αγάπη, αυτοθυσία, αλληλεγγύη και ελευθερία.
Σαν κι εκείνον τον ονειροπαρμένο που ξεσήκωνε τους αγράμματους. Και έλεγε:
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή
σε γνωρίζω από την όψη
που με βια μετράει τη γη...
Σπύρος Κομίνης 2007
Eπισκόπηση υου Κυριακάτικου Τύπου
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ της Κυριακής: "Δεύτερη δόση με 10 μέτρα".
ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ: "Ηλεκτρονική κάρτα ασφάλισης και παροχών. Για όλους τους εργαζόμενους και συνταξιούχους".
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ της Κυριακής: "Οριστική λύση για δασικά-καταπατημένα".
ΤΟ ΑΘΡΟ: "Βόμβες στα θεμέλια της Οικονομίας".
Η Κυριακάτικη ΑΥΓΗ: " Αλέκος Αλαβάνος -Ως εδώ με Μπαρόζο-Τρισέ".
Κυριακάτικη ΑΥΡΙΑΝΗ: "Ξέπλυμα μαύρου χρήματος από Αλαφούζο και Μαρινάκη".
ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής: "Νόμος και αστυνόμος. Η πολιτική βία κλονίζει την κυβέρνηση".
Η ΒΡΑΔΥΝΗ της Κυριακής: "Σανίδα σωτηρίας η πρόωρη σύνταξη".
ΕΘΝΟΣ της Κυριακής: " Νέο συμβόλαιο για δίκαιη φορολογία και στήριξη εργασίας. Ο Γιώργος Παπανδρέου ξεκαθαρίζει την πρόταση για διέξοδο από την κρίση".
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ της Κυριακής: "Μία Μίτρα πέφτει πέφτει...πως οι 7 έγιναν...6 ".
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ της Κυριακής: " Έκτακτο σχέδιο με αύξηση συντελεστών φόρου".
Κυριακάτικη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ: "Ζ.Κ.Γιούνκερ. Συνέντευξη-καταπέλτης του προέδρου του Eurogroup: Τίποτε στην Ελλάδα δεν μπορεί να είναι όπως πριν. Απαιτούμε κι άλλα μέτρα".
Η ΕΠΟΧΗ: "Αντιεργατικό κοκτέιλ ".
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: "Η κοινωνία θέλει δημοκρατία και τάξη".
Ο ΛΟΓΟΣ της Κυριακής: "Νέα δέσμη μέτρων "απειλεί" εργαζόμενους και συνταξιούχους".
Η ΝΙΚΗ της Δημοκρατίας: "Αντίστροφη μέτρηση για τον Καραμανλή".
ΤΟ ΠΑΡΟΝ της Κυριακής: "Παγώστε τα δάνεια! Τα μέτρα δεν αρκούν για το ξεπέρασμα της κρίσης".
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ: "Η ανικανότητα της κυβέρνησης σπρώχνει την κοινωνία στα άκρα. Γκάλοπ τρόμου. 78% ζητά πιο σκληρά μέτρα για την εγκληματικότητα".
Κυριακάτικος ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ: "Η απόφαση του 18ου συνεδρίου για το Σοσιαλισμό εφαλτήριο στον αγώνα για το σήμερα και το μέλλον χωρίς εκμετάλλευση".
ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: "Τελειώνει το νερό. Εφιαλτικά σενάρια".
Η ΧΩΡΑ της Κυριακής: " Αλλαγές σοκ-στα μισθολόγιο. Ανατροπές για τους δημόσιους υπαλλήλους".
Realnews:"Αν χάσω, φεύγω". Θα τα δώσω όλα στις εκλογές, αλλά...
ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ: "Ηλεκτρονική κάρτα ασφάλισης και παροχών. Για όλους τους εργαζόμενους και συνταξιούχους".
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ της Κυριακής: "Οριστική λύση για δασικά-καταπατημένα".
ΤΟ ΑΘΡΟ: "Βόμβες στα θεμέλια της Οικονομίας".
Η Κυριακάτικη ΑΥΓΗ: " Αλέκος Αλαβάνος -Ως εδώ με Μπαρόζο-Τρισέ".
Κυριακάτικη ΑΥΡΙΑΝΗ: "Ξέπλυμα μαύρου χρήματος από Αλαφούζο και Μαρινάκη".
ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής: "Νόμος και αστυνόμος. Η πολιτική βία κλονίζει την κυβέρνηση".
Η ΒΡΑΔΥΝΗ της Κυριακής: "Σανίδα σωτηρίας η πρόωρη σύνταξη".
ΕΘΝΟΣ της Κυριακής: " Νέο συμβόλαιο για δίκαιη φορολογία και στήριξη εργασίας. Ο Γιώργος Παπανδρέου ξεκαθαρίζει την πρόταση για διέξοδο από την κρίση".
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ της Κυριακής: "Μία Μίτρα πέφτει πέφτει...πως οι 7 έγιναν...6 ".
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ της Κυριακής: " Έκτακτο σχέδιο με αύξηση συντελεστών φόρου".
Κυριακάτικη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ: "Ζ.Κ.Γιούνκερ. Συνέντευξη-καταπέλτης του προέδρου του Eurogroup: Τίποτε στην Ελλάδα δεν μπορεί να είναι όπως πριν. Απαιτούμε κι άλλα μέτρα".
Η ΕΠΟΧΗ: "Αντιεργατικό κοκτέιλ ".
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: "Η κοινωνία θέλει δημοκρατία και τάξη".
Ο ΛΟΓΟΣ της Κυριακής: "Νέα δέσμη μέτρων "απειλεί" εργαζόμενους και συνταξιούχους".
Η ΝΙΚΗ της Δημοκρατίας: "Αντίστροφη μέτρηση για τον Καραμανλή".
ΤΟ ΠΑΡΟΝ της Κυριακής: "Παγώστε τα δάνεια! Τα μέτρα δεν αρκούν για το ξεπέρασμα της κρίσης".
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ: "Η ανικανότητα της κυβέρνησης σπρώχνει την κοινωνία στα άκρα. Γκάλοπ τρόμου. 78% ζητά πιο σκληρά μέτρα για την εγκληματικότητα".
Κυριακάτικος ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ: "Η απόφαση του 18ου συνεδρίου για το Σοσιαλισμό εφαλτήριο στον αγώνα για το σήμερα και το μέλλον χωρίς εκμετάλλευση".
ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: "Τελειώνει το νερό. Εφιαλτικά σενάρια".
Η ΧΩΡΑ της Κυριακής: " Αλλαγές σοκ-στα μισθολόγιο. Ανατροπές για τους δημόσιους υπαλλήλους".
Realnews:"Αν χάσω, φεύγω". Θα τα δώσω όλα στις εκλογές, αλλά...
« Να υψώσωμεν το σημείον δι' ού πάντοτε νικώμεν, τον Σταυρόν!»
Προκήρυξη του Αλεξάνδρου Υψηλάντη
Η ώρα ήλθεν, ώ άνδρες Έλληνες!
Oι αδελφοί μας και φίλοι είναι πανταχού έτοιμοι· Οι Σέρβοι, oι Σουλιώται, καί όλη η Ήπειρος οπλοφορούντες μας περιμένουν· Ας ενωθώμεν λοιπόν με ενθουσιασμόν!
Η Πατρίς μας προσκαλεί!
Η Ευρώπη προσηλόνουσα τους οφθαλμούς της εις ημάς, απορεί διά την ακινησίαν μας· ας αντηχήσωσι λοιπόν όλα τα όρη της Ελλάδος από τον ήχον της πολεμικής μας σάλπιγγος και αι κοιλάδες από την τρομεράν κλαγγήν των αρμάτων μας. Η Ευρώπη θέλει θαυμάσει τας ανδραγαθίας μας oι δέ τύραννοι ημών τρέμοντες και ωχροί θέλουσι φύγη απ' έμπροσθέν μας.
Oι φωτισμένοι λαοί της Ευρώπης ασχολούνται εις την απόλαυσιν της ιδίας ευδαιμονίας και πλήρεις ευγνωμοσύνης διά τας προς αυτούς των προπατόρων μας ευεργεσίας, επιθυμούσι την ελευθερίαν της Ελλάδος.
Ημείς φαινόμενοι άξιoι της προπατορικής αρετής καί του παρόντος αιώνος είμεθα ευέλπιδες, να επιτύχωμεν την υπεράσπισιν αυτών και εις βοήθειαν πολλοί εκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν έλθη, διά να συναγωνισθώσι με ημάς. Κινηθείτε, ώ φίλοι, και θέλετε ιδή μίαν κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας! Θέλετε ιδή και εξ αυτών των εχθρών μας πολλούς οίτινες παρακινούμενοι από την δικαίαν μας αιτίαν, να στρέψωσι τα νώτα προς τον εχθρόν και να ενωθώσι με ημάς· ας παρρησιασθώσι με ειλικρινές φρόνιμα, η Πατρίς θέλει τους εγκολπωθή! Ποίος λοιπόν εμποδίζει τους ανδρικούς σας βραχίονας; Ο άνανδρος εχθρός μας είναι ασθενής και αδύνατος. Oι στρατηγοί μας έμπειροι, και όλοι oι ομογενείς γέμουσιν ενθουσιασμού! Ενωθήτε λοιπόν, oι ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες! Ας σχηματισθώσι φάλαγγες εθνικαί, ας εμφανισθώσι πατριωτικαί λεγεώνες, και θέλετε ιδή τους παλαιούς εκείνους κολοσσούς του δεσποτισμού να πέσωσιν εξ ιδίων, απέναντι των θριαμβευτικών μας σημαιών. Εις την φωνήν της σάλπιγγός μας όλα τα παράλια του loνίoυ και Αιγαίoυ πελάγους θέλουσιν αντηχήση· τα ελληνικά πλοία, τα οποία εν καιρώ είρήνης ήξευραν να εμπορεύωνται και να πολεμώσι, θέλουσι σπείρη εις όλους τους λιμένας του τυράννου με το πυρ και την μαχαίραν την φρίκην και τον θάνατον.
Ποία ελληνική ψυχή θέλει αδιαφορήση εις την πρόσκλησιν της Πατρίδος; Εις την Ρώμην ένας του Καίσαρος φίλος σείων την αιματωμένην χλαμύδα του τυράννου εγείρει τον λαόν. Tι θέλετε κάμη σεις ώ Έλληνες, προς τους οποίους η Πατρίς γυμνή δεικνύει μεν τας πληγάς της και με διακεκομμένην φωνήν επικαλείται την βοήθειαν των τέκνων της; Η θεία πρόνοια, ώ φίλοι συμπατριώται, εύσπλαγχνισθείσα πλέον τας δυστυχίας μας ηυδόκησεν ούτω τα πράγματα, ώστε μέ μικρόν κόπον θέλομεν απολαύση με την ελευθερίαν πάσαν ευδαιμονίαν. Αν λοιπόν από αξιόμεμπτον αβελτηρίαν αδιαφορήσωμεν, ο τύραννος γενόμενος αγριώτερος θέλει πολλαπλασιάση τα δεινά μας, και θέλομεν καταντήση διά παντός το δυστυχέστερον πάντων των εθνών.
Στρέψατε τους οφθαλμούς σας, ώ συμπατριώται! και ίδετε την ελεεινήν μας κατάστασιν· ίδετε εδώ τους ναούς καπατημένους· εκεί τα τέκνα μας αρπαζόμενα, διά χρήσιν αναιδεστάτην της αναιδούς φιληδονίας των βαρβάρων τυράννων μας· τους οίκους μας γεγυμνωμένους∙ τους αγρούς μας λεηλατισμένους και ημάς αυτούς ελεεινά ανδράποδα.
Eίναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον ζυγόν, να ελευθερώσωμεν τήν Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέλινον, δια να υψώσωμεν το σημείον δι' ού πάντοτε νικώμεν, λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα, και την ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών καιαφρόνησιν.
Μεταξύ ημών ευγενέστερος είναι, ος τις ανδρειωτέρως υπερασπισθή τα δίκαια της Πατρίδος και ωφελιμωτέρως την δουλεύσει. Το έθνος συναθροιζόμενον θέλει εκλέξη τους δημογέροντάς του, και εις την ύψιστον ταύτην βουλήν θέλουσιν υπέκει ολαι μας αι πράξεις.
Ας κινηθώμεν λοιπόν μέ εν κοινόν φρόνιμα, oι πλούσιοι ας καταβάλωσιν μέρος της ιδίας περιουσίας, oι ιερoί ποιμένες ας εμψυχώσωσι τον λαόν με το ίδιόν των παράδειγμα, και oι πεπαιδευμένοι ας συμβουλεύσωσιν τα ωφέλιμα. Oι δε εν ξέναις αυλαίς υπουργούντες στρατιωτικοί και πολιτικοί ομογενείς, αποδίδοντες τας ευχαριστίας εις ην έκαστος υπουργεί δύναμιν, ας ορμήσωσιν όλοι εις το ανοιγόμενον ήδη μέγα και λαμπρόν στάδιον, και ας συνεισφέρωσιν εις την πατρίδα τον χρεωστούμενον φόρον, και ως γενναίoι ας ενοπλισθώμεν όλοι άνευ αναβολής καιρού με το ακαταμάχητον όπλον της ανδρείας και υπόσχομαι εντός ολίγου την νίκην και μετ' αυτήν παν αγαθόν. Πoίoι μισθωτοί και χαύνοι δούλοι τολμούν να αντιπαραταχθώσιν απέναντι λαού, πολεμούντος υπέρ της ιδίας ανεξαρτησίας; Μάρτυρες oι ηρωικοί αγώνες των προπατόρων μας· Μάρτυς η lσπανία, ήτις πρώτη και μόνη κατετρόπωσεν τας αηττήτους φάλαγγας ενός τυράννου.
Με την ένωσιν, ώ συμπολίται, με το προς την ιεράν θρησκείαν σέβας, με την προς τους νόμους και τους στρατηγούς υποταγήν, με την ευτολμίαν και σταθηρότητα, η νίκη μας είναι βεβαία και αναπόφευκτος· αυτή θέλει στεφανώση μέ δάφνας αειθαλείς τους ηρωικούς αγώνας μας· αυτή με χαρακτήρας ανεξαλείπτους θέλει χαράξη τα ονόματα ημών εις τον ναόν της αθανασίας, διά το παράδειγμα των επερχομένων γενεών. Η Πατρίς θέλει ανταμείψη τα ευπειθή και γνήσιά της τέκνα με τα βραβεία της δόξης και τιμής· τα δε απειθή και κωφεύοντα εις την τωρινήν της πρόσκλησιν, θέλει αποκηρύξη ως νόθα και ασιανά σπέρματα, και θέλει παραδώση τα ονόματά των, ως άλλων προδοτών, εις τον αναθεματισμόν και κατάραν των μεταγενεστέρων.
Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου, ώ ανδρείοι, και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασικήν γην της Ελλάδος. Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών. Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των Πατέρων μας, oι οποίοι δια να μας αφήσωσιν ελευθέρους επολέμησαν και επέθανον εκεί. Το αίμα των τυράννων είναι δεκτόν εις την σκιάν του Επαμινώνδου Θηβαίου, και του Αθηναίου Θρασυβούλου, οίτινες κατετρόπωσαν τους τριάκοντα τυράννους∙ εις εκείνας του Αρμοδίου και Αριστογείτονος, oι oπoίoι συνέτριψαν τον Πεισιστρατικόν ζυγόν· εις εκείνην του Τιμολέοντος ος τις απεκατέστησε την ελευθερίαν εις την Κόρινθον και τας Συρακούσας, μάλιστα εις εκείνας του Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους του Λεωνίδου και των Τριακοσίων, οίτινες κατέκοψαν τοσάκις τους αναριθμήτους στρατούς των βαρβάρων Περσών, των οποίων τους βαρβαρωτέρους και ανανδροτέρους απογόνους πρόκειται εις ημάς σήμερον με πολλά μικρόν κόπον να εξαφανίσωμεν εξ ολοκλήρου.
Εις τα όπλα λοιπόν, φίλοι, η Πατρίς μας προσκαλεί!
'Αλέξανδρος Υψηλάντης
Την 24 του Φεβρουαρίου 1821
Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου
Η ώρα ήλθεν, ώ άνδρες Έλληνες!
Oι αδελφοί μας και φίλοι είναι πανταχού έτοιμοι· Οι Σέρβοι, oι Σουλιώται, καί όλη η Ήπειρος οπλοφορούντες μας περιμένουν· Ας ενωθώμεν λοιπόν με ενθουσιασμόν!
Η Πατρίς μας προσκαλεί!
Η Ευρώπη προσηλόνουσα τους οφθαλμούς της εις ημάς, απορεί διά την ακινησίαν μας· ας αντηχήσωσι λοιπόν όλα τα όρη της Ελλάδος από τον ήχον της πολεμικής μας σάλπιγγος και αι κοιλάδες από την τρομεράν κλαγγήν των αρμάτων μας. Η Ευρώπη θέλει θαυμάσει τας ανδραγαθίας μας oι δέ τύραννοι ημών τρέμοντες και ωχροί θέλουσι φύγη απ' έμπροσθέν μας.
Oι φωτισμένοι λαοί της Ευρώπης ασχολούνται εις την απόλαυσιν της ιδίας ευδαιμονίας και πλήρεις ευγνωμοσύνης διά τας προς αυτούς των προπατόρων μας ευεργεσίας, επιθυμούσι την ελευθερίαν της Ελλάδος.
Ημείς φαινόμενοι άξιoι της προπατορικής αρετής καί του παρόντος αιώνος είμεθα ευέλπιδες, να επιτύχωμεν την υπεράσπισιν αυτών και εις βοήθειαν πολλοί εκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν έλθη, διά να συναγωνισθώσι με ημάς. Κινηθείτε, ώ φίλοι, και θέλετε ιδή μίαν κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας! Θέλετε ιδή και εξ αυτών των εχθρών μας πολλούς οίτινες παρακινούμενοι από την δικαίαν μας αιτίαν, να στρέψωσι τα νώτα προς τον εχθρόν και να ενωθώσι με ημάς· ας παρρησιασθώσι με ειλικρινές φρόνιμα, η Πατρίς θέλει τους εγκολπωθή! Ποίος λοιπόν εμποδίζει τους ανδρικούς σας βραχίονας; Ο άνανδρος εχθρός μας είναι ασθενής και αδύνατος. Oι στρατηγοί μας έμπειροι, και όλοι oι ομογενείς γέμουσιν ενθουσιασμού! Ενωθήτε λοιπόν, oι ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες! Ας σχηματισθώσι φάλαγγες εθνικαί, ας εμφανισθώσι πατριωτικαί λεγεώνες, και θέλετε ιδή τους παλαιούς εκείνους κολοσσούς του δεσποτισμού να πέσωσιν εξ ιδίων, απέναντι των θριαμβευτικών μας σημαιών. Εις την φωνήν της σάλπιγγός μας όλα τα παράλια του loνίoυ και Αιγαίoυ πελάγους θέλουσιν αντηχήση· τα ελληνικά πλοία, τα οποία εν καιρώ είρήνης ήξευραν να εμπορεύωνται και να πολεμώσι, θέλουσι σπείρη εις όλους τους λιμένας του τυράννου με το πυρ και την μαχαίραν την φρίκην και τον θάνατον.
Ποία ελληνική ψυχή θέλει αδιαφορήση εις την πρόσκλησιν της Πατρίδος; Εις την Ρώμην ένας του Καίσαρος φίλος σείων την αιματωμένην χλαμύδα του τυράννου εγείρει τον λαόν. Tι θέλετε κάμη σεις ώ Έλληνες, προς τους οποίους η Πατρίς γυμνή δεικνύει μεν τας πληγάς της και με διακεκομμένην φωνήν επικαλείται την βοήθειαν των τέκνων της; Η θεία πρόνοια, ώ φίλοι συμπατριώται, εύσπλαγχνισθείσα πλέον τας δυστυχίας μας ηυδόκησεν ούτω τα πράγματα, ώστε μέ μικρόν κόπον θέλομεν απολαύση με την ελευθερίαν πάσαν ευδαιμονίαν. Αν λοιπόν από αξιόμεμπτον αβελτηρίαν αδιαφορήσωμεν, ο τύραννος γενόμενος αγριώτερος θέλει πολλαπλασιάση τα δεινά μας, και θέλομεν καταντήση διά παντός το δυστυχέστερον πάντων των εθνών.
Στρέψατε τους οφθαλμούς σας, ώ συμπατριώται! και ίδετε την ελεεινήν μας κατάστασιν· ίδετε εδώ τους ναούς καπατημένους· εκεί τα τέκνα μας αρπαζόμενα, διά χρήσιν αναιδεστάτην της αναιδούς φιληδονίας των βαρβάρων τυράννων μας· τους οίκους μας γεγυμνωμένους∙ τους αγρούς μας λεηλατισμένους και ημάς αυτούς ελεεινά ανδράποδα.
Eίναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον ζυγόν, να ελευθερώσωμεν τήν Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέλινον, δια να υψώσωμεν το σημείον δι' ού πάντοτε νικώμεν, λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα, και την ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών καιαφρόνησιν.
Μεταξύ ημών ευγενέστερος είναι, ος τις ανδρειωτέρως υπερασπισθή τα δίκαια της Πατρίδος και ωφελιμωτέρως την δουλεύσει. Το έθνος συναθροιζόμενον θέλει εκλέξη τους δημογέροντάς του, και εις την ύψιστον ταύτην βουλήν θέλουσιν υπέκει ολαι μας αι πράξεις.
Ας κινηθώμεν λοιπόν μέ εν κοινόν φρόνιμα, oι πλούσιοι ας καταβάλωσιν μέρος της ιδίας περιουσίας, oι ιερoί ποιμένες ας εμψυχώσωσι τον λαόν με το ίδιόν των παράδειγμα, και oι πεπαιδευμένοι ας συμβουλεύσωσιν τα ωφέλιμα. Oι δε εν ξέναις αυλαίς υπουργούντες στρατιωτικοί και πολιτικοί ομογενείς, αποδίδοντες τας ευχαριστίας εις ην έκαστος υπουργεί δύναμιν, ας ορμήσωσιν όλοι εις το ανοιγόμενον ήδη μέγα και λαμπρόν στάδιον, και ας συνεισφέρωσιν εις την πατρίδα τον χρεωστούμενον φόρον, και ως γενναίoι ας ενοπλισθώμεν όλοι άνευ αναβολής καιρού με το ακαταμάχητον όπλον της ανδρείας και υπόσχομαι εντός ολίγου την νίκην και μετ' αυτήν παν αγαθόν. Πoίoι μισθωτοί και χαύνοι δούλοι τολμούν να αντιπαραταχθώσιν απέναντι λαού, πολεμούντος υπέρ της ιδίας ανεξαρτησίας; Μάρτυρες oι ηρωικοί αγώνες των προπατόρων μας· Μάρτυς η lσπανία, ήτις πρώτη και μόνη κατετρόπωσεν τας αηττήτους φάλαγγας ενός τυράννου.
Με την ένωσιν, ώ συμπολίται, με το προς την ιεράν θρησκείαν σέβας, με την προς τους νόμους και τους στρατηγούς υποταγήν, με την ευτολμίαν και σταθηρότητα, η νίκη μας είναι βεβαία και αναπόφευκτος· αυτή θέλει στεφανώση μέ δάφνας αειθαλείς τους ηρωικούς αγώνας μας· αυτή με χαρακτήρας ανεξαλείπτους θέλει χαράξη τα ονόματα ημών εις τον ναόν της αθανασίας, διά το παράδειγμα των επερχομένων γενεών. Η Πατρίς θέλει ανταμείψη τα ευπειθή και γνήσιά της τέκνα με τα βραβεία της δόξης και τιμής· τα δε απειθή και κωφεύοντα εις την τωρινήν της πρόσκλησιν, θέλει αποκηρύξη ως νόθα και ασιανά σπέρματα, και θέλει παραδώση τα ονόματά των, ως άλλων προδοτών, εις τον αναθεματισμόν και κατάραν των μεταγενεστέρων.
Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου, ώ ανδρείοι, και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασικήν γην της Ελλάδος. Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών. Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των Πατέρων μας, oι οποίοι δια να μας αφήσωσιν ελευθέρους επολέμησαν και επέθανον εκεί. Το αίμα των τυράννων είναι δεκτόν εις την σκιάν του Επαμινώνδου Θηβαίου, και του Αθηναίου Θρασυβούλου, οίτινες κατετρόπωσαν τους τριάκοντα τυράννους∙ εις εκείνας του Αρμοδίου και Αριστογείτονος, oι oπoίoι συνέτριψαν τον Πεισιστρατικόν ζυγόν· εις εκείνην του Τιμολέοντος ος τις απεκατέστησε την ελευθερίαν εις την Κόρινθον και τας Συρακούσας, μάλιστα εις εκείνας του Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους του Λεωνίδου και των Τριακοσίων, οίτινες κατέκοψαν τοσάκις τους αναριθμήτους στρατούς των βαρβάρων Περσών, των οποίων τους βαρβαρωτέρους και ανανδροτέρους απογόνους πρόκειται εις ημάς σήμερον με πολλά μικρόν κόπον να εξαφανίσωμεν εξ ολοκλήρου.
Εις τα όπλα λοιπόν, φίλοι, η Πατρίς μας προσκαλεί!
'Αλέξανδρος Υψηλάντης
Την 24 του Φεβρουαρίου 1821
Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου
Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς.
Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς, εκ μέρους του φιλογενούςαρχιστρατήγου των Σπαρτιατικών στρατευμάτων Πέτρου Μαυρομιχάλη και
της Μεσσηνιακής Συγκλήτου.
Ο ανυπόφορος ζυγός της Οθωμανικής τυραννίας εις το διάστημα ενός
και απέκεινα αιώνος, κατήντησεν εις μίαν ακμήν, ώστε να μην μείνη
άλλο εις τους δυστυχείς Πελοποννησίους Γραικούς, ει μη μόνον πνοή
και αυτή δια να ωθή κυρίως τους εγκαρδίους των αναστεναγμούς.
Εις τοιαύτην όντες κατάστασιν στερημένοι από όλα τα δίκαιά μας,
με μίαν γνώμην ομοφώνως απεφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα, και να
ορμήσωμεν κατά των τυράννων. Πάσα προς αλλήλους μας φατρία και
διχόνοια, ως καρποί της τυραννίας απερρίφθησαν εις τον βυθόν της
λήθης, και άπαντες πνέομεν πνοήν ελευθερίας.
Αι χείρες ημών αι δεδεμέναι μέχρι του νυν από τας σιδηράς
αλύσσους της βαρβαρικής τυραννίας, ελύθησαν ήδη, και υψώθηκαν
μεγαλοψύχως και έλαβον τα όπλα προς μηδενισμόν της βδελυράς
τυραννίας.
Οι πόδες ημών οι περιπατούντες εν νυκτί και ημέρα εις τας
εναγκαρεύσεις τας ασπλάγχνους τρέχουν εις απόκτησιν των δικαιωμάτων
μας. Η κεφαλή μας η κλίνουσα τον αυχένα υπό τον ζυγόν τον απετίναξε
και άλλο δεν φρονεί, ει μη την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ.
Η γλώσσα μας η αδυνατούσα εις το να προφέρη λόγον, εκτός των
ανωφελών παρακλήσεων, προς εξιλέωσιν των βαρβάρων τυράννων, τώρα
μεγαλοφώνως φωνάζει και κάμνει να αντηχή ο αήρ το γλυκύτατον όνομα
της Ελευθερίας.
Εν ενί λόγω απεφασίσαμεν, ή να ελευθερωθώμεν, ή να αποθάνωμεν.
Τούτου ένεκεν προσκαλούμεν επιπόνως την συνδρομήν και βοήθειαν όλων
των εξευγενισμένων Ευρωπαίων γενών, ώστε να δυνηθώμεν να φθάσωμεν
ταχύτερον εις τον Ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας και να λάβωμεν τα
δίκαιά μας.
Να αναστήσωμεν το τεταλαιπωρημένον Ελληνικόν γένος μας. Δικαίω
τω λόγω η μήτηρ μας Ελλάς, εκ της οποίας και υμείς εφωτίσθητε,
απαιτεί ως εν τάχει την φιλάνθρωπον συνδρομήν σας, και ευέλπιδες,
ότι θέλει αξιωθώμεν, και ημείς θέλομεν σας ομολογή άκραν υποχρέωσιν,
και εν καιρώ θέλομεν δείξη πραγματικώς την υπέρ της συνδρομής σας
ευγνωμοσύνην μας.
1821 Μαρτίου 23 εν Καλαμάτα
Εκ του Σπαρτιατικού Στρατοπέδου
Πέτρος Μαυρομιχάλης,
αρχιστράτηγος του Σπαρτιατικού και Μεσσηνιακού στρατού
Σαν σήμερα.22 Μαρτίου.
22 Μαρτίου1821.Αρχίζει η Επανάσταση στην Πελοπόννησο.Δύναμη 2.000 ενόπλων Μανιατών, με επικεφαλής τον Ηλία Μαυρομιχάλη, καταλαμβάνει την Καλαμάτα που είναι η πρώτη ελληνική πόλη που απελευθερώνεται από τους Τούρκους Το μεσημέρι, μπροστά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, 24 ιερείς ευλογούν τις Ελληνικές Σημαίες και ορκίζουν τους αγωνιστές. Υπογράφεται η προκήρυξη του Πέτρου (Πετρόμπεη) Μαυρομιχάλη,ως "Αρχιστρατήγου των Σπαρτιατικών στρατευμάτων και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου", με τον τίτλο "Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς", με την οποία αναγγέλλεται επισήμως στις Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις η έναρξη της Επαναστάσεως. Οι Γρηγοράκηδες, υψώνουν την σημαία της Επαναστάσεως στο Γύθειο. Οι πρόκριτοι Δ. Μελετόπουλος , Ανδρέας Λόντος και Λ. Μεσσηνέζης, επικεφαλής 400 αγωνιστών, εισέρχονται στο Αίγιο και υψώνουν την Σημαία της Επαναστάσεως.
το 1622... το "Μακελειό της Τζέιμστάουν". Οι Ινδιάνοι Αλγκονκίαν σκοτώνουν 347(από τους 1100 περίπου) Αγγλους αποίκους της πόλης Τζέιμστάουν στην πολιτεία Βιρτζίνια των ΗΠΑ.
το 1765... για να αυξήσει το εισόδημα από τις αμερικανικές αποικίες, το βρετανικό Κοινοβούλιο εγκρίνει "το νομοσχέδιο των γραμματοσήμων", επιβάλλοντας έναν άμεσο φόρο στα αποικιακά νομικά και εμπορικά έγγραφα.
το 1797... γεννιέται ο Γουλιέμος Α', βασιλιάς της Πρωσίας και Γερμανός Αυτοκράτορας.
το 1821… δύναμη 2.000 ενόπλων Μανιατών, με επικεφαλής τον Ηλία Μαυρομιχάλη, καταλαμβάνει την Καλαμάτα.Είναι η πρώτη ελληνική πόλη που απελευθερώνεται από τους Τούρκους Το μεσημέρι, μπροστά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, 24 ιερείς ευλογούν τις Ελληνικές Σημαίες και ορκίζουν τους αγωνιστές.Οι Γρηγοράκηδες, υψώνουν την σημαία της Επαναστάσεως στο Γύθειο.Οι πρόκριτοι Δ. Μελετόπουλος , Ανδρέας Λόντος και Λ. Μεσσηνέζης, επικεφαλής 400 αγωνιστών, εισέρχονται στο Αίγιο και υψώνουν την Σημαία της Επαναστάσεως
το 1832... πεθαίνει ο μεγάλος Γερμανός ποιητής, συγγραφέας και φιλόσοφος Γιόχαν Βόγκλφανγκ φον Γκαίτε.
το 1842... πεθαίνει ο Γάλλος συγγραφέας Ανρί Μπελ και κατά κόσμο Σταντάλ. Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του συγκαταλέγονται " Το Κόκκινο και το Μαύρο" και "Το μοναστήρι της Πάρμας".
το 1857…η Ελίσα Ότις δημιουργεί τον πρώτο ανελκυστήρα, που μπαίνει σε λειτουργία στη Νέα Υόρκη
το 1895... πραγματοποιείται η πρώτη προβολή κινηματογραφικής ταινίας από τους αδερφούς Αύγουστο και Λουί Λιμιέρ, ενώπιον εκλεκτού κοινού.
το 1901... η Ιαπωνία δηλώνει αποφασισμένη να εμποδίσει επέμβαση της Ρωσίας στην Κορέα.
το 1903... Οι αδελφοί Ράιτ παρουσιάζουν το αεροπλάνο. Έκρηξη ηφαιστείου ερειπώνει περιοχή στην Κολομβία..
το 1906…ο Μακεδονομάχος Γεώργιος Σκαλίδης, καταδιωκόμενος από τουρκικά τμήματα, στην πεδιάδα Μοναστηρίου, περικυκλώνεται στον ποταμό Εριγώνα, κοντά στο χωριό Ζόβιτς, και πίπτει ηρωικώς μαχόμενος με 10 από τους άντρες του.
το 1913... σοβαρή διαφωνία προκύπτει μεταξύ της Ελλάδας και της τριμελούς Συμμαχίας για τα νότια σύνορα της Αλβανίας.
το 1915... κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, γερμανικό Ζέπελιν βομβαρδίζει το Παρίσι.
το 1919 …ο Μπενίτο Μουσολίνι ιδρύει το φασιστικό κίνημα στο Μιλάνο της Ιταλίας.
το 1922... η Αγκυρα απορρίπτει τις προτάσεις της Διάσκεψης για το Ανατολικό και επέμεινε στη συνέχιση του πολέμου.
το 1930... απεργία πείνας πραγματοποιούν όλοι οι κρατούμενοι στις φυλακές της Ελλάδας, λόγω κακής διατροφής.
το 1931... πραγματοποιούνται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Θεόδωρου Δηλιγιάννη στον περίβολο της ελληνικής Βουλής.
το 1932... οι Ινδοί Μουσουλμάνοι διακόπτουν σχέσεις με τη Βρετανία.
το 1941…το υποβρύχιο "Τρίτων" τορπιλίζει το ιταλικό πλοίο "Κάρνια" κοντά στο Πρίντεζι.
το 1945... ιδρύεται στο Κάιρο της Αιγύπτου η Αραβική Ένωση.
το 1949... ανατινάσσεται από τους αντάρτες, ο ηλεκτρικός σταθμός του Ξυλοκάστρου, αλλά οι σαμποτέρ εξοντώνονται από τις κυβερνητικές δυνάμεις.
το 1950... ο Σοφοκλής Βενιζέλος, υπαναχωρώντας από τη συμφωνία με τους Πλαστήρα, Παπανδρέου και Τσουδερό και μετά από συνεννοήσεις με τους Τσαλδάρη και Κανελλόπουλο, εξασφαλίζει πλειοψηφία και σχηματίζει δική του κυβέρνηση.
το 1954... επαναλειτουργεί η αγορά χρυσού του Λονδίνου, που είχε κλείσει από το 1939.
το 1958... ο Φεϊζάλ ανακηρύσσεται βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας.
το 1961... βαριές ποινές επιβάλλει η βρετανική Δικαιοσύνη σε σοβιετικούς κατασκόπους.
το 1963... οι Beatles κυκλοφορούν το πρώτο τους άλμπουμ "Please Please Me",
το 1972... η αμερικανική Γερουσία εγκρίνει τη τροποποίηση των ίσων δικαιωμάτων των δυο φύλων και την αποστέλλει στις Πολιτείες για επικύρωση. Ωστόσο, η τροποποίηση δε θα λάβει την απαραίτητη πλειοψηφία για να ενταχθεί στο αμερικανικό Σύνταγμα.
το 1975... φωτά στον πυρηνικό αντιδραστήρα Μπράουνς Φέρι στο Ντεκατούρ της Αλαμπάμα.
το 1982...ψηφίζεται στη Βουλή των Ελλήνων το νομοσχέδιο για τον πολιτικό γάμο. Στις ΗΠΑ, εκτοξεύεται το διαστημικό λεωφορείο Κολούμπια.
το 1983... με επιστολή, που φτάνει στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών, η τρομοκρατική οργάνωση "Αντιτρομοκρατική Πάλη" αναλαμβάνει την ευθύνη της δολοφονίας του εκδότη της εφημερίδας "Βραδινή" Τζόρτζη Αθανασιάδη.
το 1989... παραιτείται από την προεδρία της ΕΓΕ και καταγγέλλει το ΠΑΣΟΚ η εν διαστάσει σύζυγος του Ανδρέα Παπανδρέου, Μαργαρίτα.
το 1991... σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής, τα τελευταία δέκα χρόνια ο πληθυσμός της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 5,29%, φθάνοντας τα 10.256.464 άτομα.
το 1992... στη Βόννη της Γερμανίας, 20.000 ομογενείς διαδηλώνουν υπέρ της ελληνικότητας της Μακεδονίας.
το 1992... στην Αλβανία, το Δημοκρατικό Κόμμα κερδίζει τις δεύτερες δημοκρατικές εκλογές της χώρας, βάζοντας τέλος στη διακυβέρνηση των κομμουνιστών και των διαδόχων τους.
το 1993... έκρυθμη είναι η κατάσταση στη Μόσχα μετά την απόφαση του Προέδρου της Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν να προκηρύξει μονομερώς δημοψήφισμα εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του για τις 25 Απριλίου και να αναλάβει προσωρινά τον έλεγχο της χώρας με δικά του διατάγματα.
το 1995... επιστρέφει στη Γη ο κοσμοναύτης Βαλερί Πολιάκοφ ,μετά από παραμονή στο διάστημα για 438 ημερών.
το 1997... στην Πολωνία, η Βουλή εγκρίνει το νέο Σύνταγμα της χώρας, βάσει του οποίου το πολίτευμα της χώρας κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
το 2004... νεκρός από πυρά ισραηλινών ελικοπτέρων πέφτει ο σεΐχης Αχμέντ Γιασίν, πνευματικός ηγέτης της Χαμάς, την ώρα που βγαίνει από τέμενος, μετά το τέλος της πρωινής προσευχής. Η κατάσταση που ακολουθεί τη δολοφονία του είναι εκρηκτική.
το 1622... το "Μακελειό της Τζέιμστάουν". Οι Ινδιάνοι Αλγκονκίαν σκοτώνουν 347(από τους 1100 περίπου) Αγγλους αποίκους της πόλης Τζέιμστάουν στην πολιτεία Βιρτζίνια των ΗΠΑ.
το 1765... για να αυξήσει το εισόδημα από τις αμερικανικές αποικίες, το βρετανικό Κοινοβούλιο εγκρίνει "το νομοσχέδιο των γραμματοσήμων", επιβάλλοντας έναν άμεσο φόρο στα αποικιακά νομικά και εμπορικά έγγραφα.
το 1797... γεννιέται ο Γουλιέμος Α', βασιλιάς της Πρωσίας και Γερμανός Αυτοκράτορας.
το 1821… δύναμη 2.000 ενόπλων Μανιατών, με επικεφαλής τον Ηλία Μαυρομιχάλη, καταλαμβάνει την Καλαμάτα.Είναι η πρώτη ελληνική πόλη που απελευθερώνεται από τους Τούρκους Το μεσημέρι, μπροστά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, 24 ιερείς ευλογούν τις Ελληνικές Σημαίες και ορκίζουν τους αγωνιστές.Οι Γρηγοράκηδες, υψώνουν την σημαία της Επαναστάσεως στο Γύθειο.Οι πρόκριτοι Δ. Μελετόπουλος , Ανδρέας Λόντος και Λ. Μεσσηνέζης, επικεφαλής 400 αγωνιστών, εισέρχονται στο Αίγιο και υψώνουν την Σημαία της Επαναστάσεως
το 1832... πεθαίνει ο μεγάλος Γερμανός ποιητής, συγγραφέας και φιλόσοφος Γιόχαν Βόγκλφανγκ φον Γκαίτε.
το 1842... πεθαίνει ο Γάλλος συγγραφέας Ανρί Μπελ και κατά κόσμο Σταντάλ. Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του συγκαταλέγονται " Το Κόκκινο και το Μαύρο" και "Το μοναστήρι της Πάρμας".
το 1857…η Ελίσα Ότις δημιουργεί τον πρώτο ανελκυστήρα, που μπαίνει σε λειτουργία στη Νέα Υόρκη
το 1895... πραγματοποιείται η πρώτη προβολή κινηματογραφικής ταινίας από τους αδερφούς Αύγουστο και Λουί Λιμιέρ, ενώπιον εκλεκτού κοινού.
το 1901... η Ιαπωνία δηλώνει αποφασισμένη να εμποδίσει επέμβαση της Ρωσίας στην Κορέα.
το 1903... Οι αδελφοί Ράιτ παρουσιάζουν το αεροπλάνο. Έκρηξη ηφαιστείου ερειπώνει περιοχή στην Κολομβία..
το 1906…ο Μακεδονομάχος Γεώργιος Σκαλίδης, καταδιωκόμενος από τουρκικά τμήματα, στην πεδιάδα Μοναστηρίου, περικυκλώνεται στον ποταμό Εριγώνα, κοντά στο χωριό Ζόβιτς, και πίπτει ηρωικώς μαχόμενος με 10 από τους άντρες του.
το 1913... σοβαρή διαφωνία προκύπτει μεταξύ της Ελλάδας και της τριμελούς Συμμαχίας για τα νότια σύνορα της Αλβανίας.
το 1915... κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, γερμανικό Ζέπελιν βομβαρδίζει το Παρίσι.
το 1919 …ο Μπενίτο Μουσολίνι ιδρύει το φασιστικό κίνημα στο Μιλάνο της Ιταλίας.
το 1922... η Αγκυρα απορρίπτει τις προτάσεις της Διάσκεψης για το Ανατολικό και επέμεινε στη συνέχιση του πολέμου.
το 1930... απεργία πείνας πραγματοποιούν όλοι οι κρατούμενοι στις φυλακές της Ελλάδας, λόγω κακής διατροφής.
το 1931... πραγματοποιούνται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Θεόδωρου Δηλιγιάννη στον περίβολο της ελληνικής Βουλής.
το 1932... οι Ινδοί Μουσουλμάνοι διακόπτουν σχέσεις με τη Βρετανία.
το 1941…το υποβρύχιο "Τρίτων" τορπιλίζει το ιταλικό πλοίο "Κάρνια" κοντά στο Πρίντεζι.
το 1945... ιδρύεται στο Κάιρο της Αιγύπτου η Αραβική Ένωση.
το 1949... ανατινάσσεται από τους αντάρτες, ο ηλεκτρικός σταθμός του Ξυλοκάστρου, αλλά οι σαμποτέρ εξοντώνονται από τις κυβερνητικές δυνάμεις.
το 1950... ο Σοφοκλής Βενιζέλος, υπαναχωρώντας από τη συμφωνία με τους Πλαστήρα, Παπανδρέου και Τσουδερό και μετά από συνεννοήσεις με τους Τσαλδάρη και Κανελλόπουλο, εξασφαλίζει πλειοψηφία και σχηματίζει δική του κυβέρνηση.
το 1954... επαναλειτουργεί η αγορά χρυσού του Λονδίνου, που είχε κλείσει από το 1939.
το 1958... ο Φεϊζάλ ανακηρύσσεται βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας.
το 1961... βαριές ποινές επιβάλλει η βρετανική Δικαιοσύνη σε σοβιετικούς κατασκόπους.
το 1963... οι Beatles κυκλοφορούν το πρώτο τους άλμπουμ "Please Please Me",
το 1972... η αμερικανική Γερουσία εγκρίνει τη τροποποίηση των ίσων δικαιωμάτων των δυο φύλων και την αποστέλλει στις Πολιτείες για επικύρωση. Ωστόσο, η τροποποίηση δε θα λάβει την απαραίτητη πλειοψηφία για να ενταχθεί στο αμερικανικό Σύνταγμα.
το 1975... φωτά στον πυρηνικό αντιδραστήρα Μπράουνς Φέρι στο Ντεκατούρ της Αλαμπάμα.
το 1982...ψηφίζεται στη Βουλή των Ελλήνων το νομοσχέδιο για τον πολιτικό γάμο. Στις ΗΠΑ, εκτοξεύεται το διαστημικό λεωφορείο Κολούμπια.
το 1983... με επιστολή, που φτάνει στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών, η τρομοκρατική οργάνωση "Αντιτρομοκρατική Πάλη" αναλαμβάνει την ευθύνη της δολοφονίας του εκδότη της εφημερίδας "Βραδινή" Τζόρτζη Αθανασιάδη.
το 1989... παραιτείται από την προεδρία της ΕΓΕ και καταγγέλλει το ΠΑΣΟΚ η εν διαστάσει σύζυγος του Ανδρέα Παπανδρέου, Μαργαρίτα.
το 1991... σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής, τα τελευταία δέκα χρόνια ο πληθυσμός της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 5,29%, φθάνοντας τα 10.256.464 άτομα.
το 1992... στη Βόννη της Γερμανίας, 20.000 ομογενείς διαδηλώνουν υπέρ της ελληνικότητας της Μακεδονίας.
το 1992... στην Αλβανία, το Δημοκρατικό Κόμμα κερδίζει τις δεύτερες δημοκρατικές εκλογές της χώρας, βάζοντας τέλος στη διακυβέρνηση των κομμουνιστών και των διαδόχων τους.
το 1993... έκρυθμη είναι η κατάσταση στη Μόσχα μετά την απόφαση του Προέδρου της Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν να προκηρύξει μονομερώς δημοψήφισμα εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του για τις 25 Απριλίου και να αναλάβει προσωρινά τον έλεγχο της χώρας με δικά του διατάγματα.
το 1995... επιστρέφει στη Γη ο κοσμοναύτης Βαλερί Πολιάκοφ ,μετά από παραμονή στο διάστημα για 438 ημερών.
το 1997... στην Πολωνία, η Βουλή εγκρίνει το νέο Σύνταγμα της χώρας, βάσει του οποίου το πολίτευμα της χώρας κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
το 2004... νεκρός από πυρά ισραηλινών ελικοπτέρων πέφτει ο σεΐχης Αχμέντ Γιασίν, πνευματικός ηγέτης της Χαμάς, την ώρα που βγαίνει από τέμενος, μετά το τέλος της πρωινής προσευχής. Η κατάσταση που ακολουθεί τη δολοφονία του είναι εκρηκτική.
ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ.
Για τις ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ στις κυριακάτικες εφημερίδες στο...
\http://ta-mavra-nea.blogspot.com/2009/03/blog-post_57.html
\http://ta-mavra-nea.blogspot.com/2009/03/blog-post_57.html
21/3/09
ΠΑΤΑΩ ΕΝΑ ΚΟΥΜΠΙ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΕΙ ΜΙΑ ΧΟΝΤΡΗ.
-ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΑΘΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΗΛΕΚΟΝΤΡΟΛ- ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ.
ΝΑ ΦΩΤΑΓΩΓΗΣΟΥΜΕ ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΙΣ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ.
-ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΟΒΑΤΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΟΥΜΕ.
Δελτίο των 11.
ΝΑ ΦΩΤΑΓΩΓΗΣΟΥΜΕ ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΙΣ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ.
-ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΟΒΑΤΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΟΥΜΕ.
Δελτίο των 11.
«Tου Έλληνος ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει».
Ήθελα να'ξερα ο Κάλβος ποιον Έλληνα εννοούσε αφού είμαστε ο μοναδικός λαός που ήταν κατακτημένος από τους "κουμπάρους" του Καραμάν Αλή στην καλύτερη 400 χρόνια και στην χειρότερη...από την άλωση μέχρι σήμερα.
Εάν λάβουμε υπόψιν μας και την σημερινή τραγική συμπεριφορά αυτού του λαού μάλλον ο «τράχηλος του Έλληνος» σηκώνει τόνους αμέτρητους ζυγού και όχι μόνο τους υπομένει αλλά γουστάρει κιόλας.
Αφορμή παίρνω το γεγονός ότι οι Έλληνες είμαστε (μας παίρνει και μας η μπόρα που αντιστεκόμαστε) στην πρώτη θέση με διαφορά μεταξύ των υπολοίπων λαών όπου στις 28 Μαρτίου στις 8 η ώρα το βράδυ "διατάχθηκαν" να κλείσουν όλοι τα φώτα σε ένδειξη τάχα διαμαρτηρίας και θα το κάνουν.
Ρίχνουν κάτι στο νερό που πίνουμε;
Αλλά αφού εγώ αντιστέκομαι ακόμη δεν νομίζω, τι στο διάολο συμβαίνει λοιπόν, μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει γιατί θα τρελλαθώ
Όταν άκουσα στην τηλεόραση ότι στις 28 θα κλείσουμε όλοι τα φώτα απευθύνθηκα στη σύζυγό μου λέγοντάς της ότι στις 28 εμείς θα ανάψουμε όλα τα φώτα, θα φωταγωγήσουμε όλη τη γειτονιά και το επόμενο βράδυ άκουσα τον Σπύρο Χατζάρα να λέει ακριβώς τα ίδια και βέβαια έσκασα στα γέλια γιατί χρησιμοποιήσαμε τα ίδια ακριβώς λόγια.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην ιστορία τα οποία φανερώνουν πόσο δουλικός μπορεί να γίνει αυτός ο λαός και ευτυχώς που αυτός ο τόπος βγάζει παλικάρια και ανεβάζουν στην επιφάνεια από τον πάτο του βούρκου όλους τους υπόλοιπους(τόση δύναμη ψυχής διαθέτουν) και σίγουρα ο Κάλβος αυτόν τον Έλληνα εννοούσε.
Για εμάς λοιπόν που αντιστεκόμαστε, στις 28 φωταγωγούμε τα πάντα, για να δείξουμε σε αυτούς τους σκοτεινούς τύπους ότι εμάς μας αρέσει το φως και ειδικά το φως της Ελλάδας που φώτιζε, φωτίζει και θα φωτίζει τους λαούς της γης (και γιατί σίγουρα ο δικός μας τράχηλος ζυγό δεν υπομένει) .
Χρήστος Παναγιωτόπουλος
Εάν λάβουμε υπόψιν μας και την σημερινή τραγική συμπεριφορά αυτού του λαού μάλλον ο «τράχηλος του Έλληνος» σηκώνει τόνους αμέτρητους ζυγού και όχι μόνο τους υπομένει αλλά γουστάρει κιόλας.
Αφορμή παίρνω το γεγονός ότι οι Έλληνες είμαστε (μας παίρνει και μας η μπόρα που αντιστεκόμαστε) στην πρώτη θέση με διαφορά μεταξύ των υπολοίπων λαών όπου στις 28 Μαρτίου στις 8 η ώρα το βράδυ "διατάχθηκαν" να κλείσουν όλοι τα φώτα σε ένδειξη τάχα διαμαρτηρίας και θα το κάνουν.
Ρίχνουν κάτι στο νερό που πίνουμε;
Αλλά αφού εγώ αντιστέκομαι ακόμη δεν νομίζω, τι στο διάολο συμβαίνει λοιπόν, μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει γιατί θα τρελλαθώ
Όταν άκουσα στην τηλεόραση ότι στις 28 θα κλείσουμε όλοι τα φώτα απευθύνθηκα στη σύζυγό μου λέγοντάς της ότι στις 28 εμείς θα ανάψουμε όλα τα φώτα, θα φωταγωγήσουμε όλη τη γειτονιά και το επόμενο βράδυ άκουσα τον Σπύρο Χατζάρα να λέει ακριβώς τα ίδια και βέβαια έσκασα στα γέλια γιατί χρησιμοποιήσαμε τα ίδια ακριβώς λόγια.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην ιστορία τα οποία φανερώνουν πόσο δουλικός μπορεί να γίνει αυτός ο λαός και ευτυχώς που αυτός ο τόπος βγάζει παλικάρια και ανεβάζουν στην επιφάνεια από τον πάτο του βούρκου όλους τους υπόλοιπους(τόση δύναμη ψυχής διαθέτουν) και σίγουρα ο Κάλβος αυτόν τον Έλληνα εννοούσε.
Για εμάς λοιπόν που αντιστεκόμαστε, στις 28 φωταγωγούμε τα πάντα, για να δείξουμε σε αυτούς τους σκοτεινούς τύπους ότι εμάς μας αρέσει το φως και ειδικά το φως της Ελλάδας που φώτιζε, φωτίζει και θα φωτίζει τους λαούς της γης (και γιατί σίγουρα ο δικός μας τράχηλος ζυγό δεν υπομένει) .
Χρήστος Παναγιωτόπουλος
Εγγραφή σε:
Σχόλια (Atom)
Η 2α Νοεμβρίου 1922. Η συνέχεια της Δίκης των προδοτών . Ούτε η Επανάσταση ούτε οι αξιωματικοί ειχαν αντιληφθεί το σχέδιο της Προδοσίας διότι δεν εγνώριζαν τι εκανε ο προδότης Τρικούπης και ότι ο Χατζηανέστης εξέδιδε διαταγές για να καλυφθούν οι προδότες
........................... Το "βρώμικο λάδι" ειναι η Μούργα.Το κατακάθι. Αγόραζαν τη Μούργα και τάϊζαν τον Στρατό Οι διαταγές ...
.png)
-
Αρχίζω από το τέλος. Σημίτης, Παπαδήμος, Καραμανλής, Αλογοσκούφης, Στουρνάρας, Χριστοδουλάκης, Προβόπουλος, Αβάπτιστος του Παπανδρέου, Συ...
.png)
