Της Ελίνας Γαληνού
«Ενας άνθρωπος με όπλα βέβαια και μέσα του καιρού του, ποτισμένος όλος από την αρχαία πνευματική παράδοση, ο Γεμιστός, υψώνεται ολομόναχος για να χαράξει στο παρακμασμένο Βυζάντιο, ένα νέο δρόμο….»
Αγγελος Σικελιανός
Η ζωή του Γεωργίου Γεμιστού (Πλήθωνα) συνέπεσε με τον τελευταίο αιώνα ζωής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Στα μέσα του 14ου αιώνα μ.Χ. που γεννήθηκε ο ίδιος, ο εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο και τον Ιωάννη Κατακουζηνό, είχε λήξει προς όφελος του πρώτου, αλλά το κράτος ήταν πολύ εξασθενημένο οικονομικά και πολιτικά. Η αυτοκρατορία είχε χάσει τη ναυτική της δύναμη, ορισμένα νησιά ήταν υπό ξένη κατοχή (από την εποχή της Φραγκοκρατίας), ενώ η βυζαντινή επιρροή στην ξηρά, είχε ουσιαστικά περιοριστεί ανάμεσα στη Θράκη , τα νησιά του Β. Αιγαίου, τη Θεσσαλονίκη και την Πελοπόννησο.
Οι Τούρκοι είχαν καταλάβει τη Μακεδονία και συνεχώς έδειχναν τις κατακτητικές τους διαθέσεις προς το Βυζάντιο... Η παραγωγικότητα ήταν πολύ υποβαθμισμένη, ενώ η βαριά φορολογία επέτεινε την όξυνση της κοινωνικής αδικίας.
Τα ετήσια έξοδα υπερφαλάγγιζαν τα έσοδα κατά δραματικό τρόπο και η κυβέρνηση αναγκαζόταν συνεχώς να προβαίνει σε εξωτερικούς δανεισμούς ή να περιμένει τις αρωγές των προνομιούχων. Εκτός αυτών, το εξασθενημένο κράτος είχε να αντιμετωπίσει τις επεκτατικές διαθέσεις των γειτόνων του-κυρίως προερχομένων εξ΄ Ανατολής.
Γενικά η παρουσία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ήταν πολύ αδύνατη…
Ο Πλήθων, γόνος ευκατάστατης οικογενείας, δεν περιορίστηκε στην τυπική βυζαντινή παιδεία αλλά φρόντισε να διευρύνει τις γνώσεις του εντρυφώντας σε ιστορικές και φιλοσοφικές μελέτες-κυρίως νεοπλατωνικών φιλοσόφων, βυζαντινών λογίων και κλασσικών συγγραφέων. Διδάσκαλός του υπήρξε ο Δημήτριος Κυδώνης, εις βάθος πλατωνικός και γνώστης της σχολαστικής φιλοσοφίας, ο οποίος του εμφύσησε την αγάπη προς τον Πλάτωνα. Ο Κυδώνης που ήταν και σύμβουλος του αυτοκράτορα, τον ενημέρωνε για τα πολιτικά πράγματα των καιρών καθώς και για την αδύναμη θέση του Βυζαντίου. Ήταν η εποχή εκείνη όπου η Αυτοκρατορία συμπιεσμένη ανάμεσα στις διεκδικήσεις της Δύσης και Ανατολής, καταρρακωνόταν βαθμιαία από τις εσωτερικές διαμάχες και τις εκκλησιαστικές έριδες.
Ο Πλήθων προβληματίζεται σοβαρά πάνω σ΄ αυτά και αναζητεί διέξοδα.
Δεν του αρέσει η ιδέα υποταγής μας στη Δύση ούτε η προσχώρηση του Κλήρου στον Καθολικισμό, όμως τον ανησυχεί και ο συναγερμός των λαών της Ανατολής. Πιστεύει ότι αυτό που χρειάζεται είναι η κοινωνικοπολιτική ανασύνταξη που θα στηρίζεται στις δυνάμεις του κράτους προκειμένου η «κακοπολιτεία» να εξαλειφθεί. Οι ελπίδες του επικεντρώνονται στη φιλοσοφία και μέσω αυτής επιχειρεί να δημιουργήσει υγιείς θρησκευτικές και κοινωνικές αρχές για τον λαό…
Κατά την άποψή του, η απουσία αρετών είναι υπαίτια της αθλιότητας και της μεγάλης παρακμής, ενώ θεωρεί ότι οι άνθρωποι υποφέρουν γιατί έχουν γίνει κακοί. Διαπιστώνει ότι το κλίμα στη Βασιλεύουσα δεν ευνοεί καθόλου την πνευματική του δράση και μεταβαίνει στο Μυστρά. Εκεί ένας κύκλος λογίων επιχειρούσε να δημιουργήσει κλίμα πνευματικής αναγέννησης ενώ η λοιπή Πελοπόννησος βίωνε μεγάλη ηθική και οικονομική παρακμή.
Ο κόσμος ήταν παραδομένος σε ληστείες, συνωμοσίες και συγκρούσεις έχοντας μείνει εντελώς απαίδευτος, και ο Πλήθων καταγράφει την κατάσταση προβλέποντας τον αρνητικό της αντίκτυπο για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας. Οργανώνει σχολή φιλοσοφίας στον Μυστρά και διορίζεται σύμβουλος του Δεσπότη του Μωρέως, ένα αξίωμα που ταυτιζόταν με το ρόλο του γνωμοδότη στη διοίκηση.
Στο έργο του «Περί Πελοποννησιακών Πραγμάτων» καταδεικνύεται η άγρυπνη προσπάθειά του για την αναγέννηση της Αυτοκρατορίας, ενώ στα «Οικονομικά Μελετήματα» διατυπώνονται οι οικονομικές και πολιτικές του θεωρίες που πιστεύει ότι θα οδηγήσουν σε μια ορθολογικά δομημένη πολιτεία.
Θεωρεί ότι η επίτευξη της πραγματικής ευδαιμονίας και η εξάλειψη της κακοπολιτείας, στηρίζονται σε 3 παράγοντες. Α) στην αίσθηση της αυτονομίας β) στην ικανότητα του ανθρώπου να επικοινωνεί με τα θεία γ) στην επικοινωνία με τους συνανθρώπους μας μέσα από τη δομή και τη λειτουργία της πολιτείας. Γιατί ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό και πολιτικό όν.
Το κοινωνικο-οικονομικό του πρόγραμμα στηριζόταν στη γενική ανασύνταξη των δυνάμεων του τόπου προκειμένου να αξιοποιηθούν οι γεωργικές εκτάσεις, να αυξηθούν οι οικονομικοί πόροι και να επέλθει έτσι μια εθνική αναδημιουργία Είναι υπέρ του εγχώριου στρατού και κατά των ξένων μισθοφόρων. Ο καταμερισμός της εργασίας πρέπει να γίνεται ανάλογα με τις φυσικές προδιαγραφές και κλίσεις του καθενός. Κατατάσσει τους πολίτες σε τρία γένη ανάλογα με το είδος της εργασίας τους. Το Αρχικό-διοίκηση και στρατός, το Διακονικό-κατασκευές και εμπόριο και το Αυτουργικό-νομείς και γεωργοί.
Ως ενδεδειγμένο σύστημα φορολογίας, προτείνει τον ενιαίο φόρο που θα καταβάλλεται σε είδος στους αυτουργούς. Το Αρχικό γένος εφ΄ όσον δεν έχει εισοδήματα και εργάζεται για το κράτος, απαλλάσσεται από τους φόρους. Καταδικάζει το θεσμό της «αγγαρείας» ως άδικο και με δουλικό χαρακτήρα, καθώς δεν υπολογίζει τις φυσικές και πνευματικές ικανότητες του φορολογουμένου.
Ο προσδιορισμός φόρων, πιστεύει ότι πρέπει να γίνεται νομοθετικά και όχι αυθαίρετα. Προτείνει την επιβολή περιορισμού στον μοναχισμό, ο οποίος είχε επεκταθεί υπερβολικά εκείνη την εποχή απορροφώντας πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό σε μη παραγωγικές εργασίες. Το βασικό του ενδιαφέρον γενικά επικεντρώνεται στην δημιουργία της Αρίστης Πολιτείας, μέσω της οποίας οι άνθρωποι μπορεί να επιτύχουν την Ευδαιμονία.
Οι ρηξικέλευθες αυτές θεωρίες του Γεμιστού, έχουν σαν πηγή έμπνευσης την Πολιτεία του Πλάτωνα, ενώ κάποιες από τις αρχές της Οικονομικής του θεωρίας, συγκλίνουν με τις εισηγήσεις του μεταγενέστερου Ανταμ Σμίθ όπως περιγράφονται στον «Πλούτο των Εθνών». Η διδασκαλία του και οι αρχές του, αν και συνάντησαν έντονες αντιδράσεις από την πλευρά του Κλήρου, υπήρξαν ευρύτατης αποδοχής από πολλούς λογίους. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Μυστρά, διδάσκοντας και προτείνοντας λύσεις που ήλπιζε ότι θα αποτρέψουν την οριστική κατάρρευση…
Ωστόσο, οι δυσοίωνες προβλέψεις του για την τύχη της Αυτοκρατορίας, επαληθεύτηκαν ένα χρόνο μετά τον θάνατό του, στις 29 Μαίου 1453 μ.Χ. όταν «η Πόλις Εάλω»…
http://infognomonpolitics.blogspot.com
Η Ελλάδα …πάει ΔΝΤ εναντίον της Γερμανίας;
ΑπάντησηΔιαγραφή16-02-2010
http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/2010-02-16-23-32-13-2010021619980
Σε μια άγρια ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ, που μπορεί να κρύβει και δυσάρεστες εκπλήξεις για τους «σκληρούς» της Γερμανικής κυβέρνησης και της ΕΚΤ, τείνει να μετατραπεί η σύνοδος Eurogroup/Ecofin στις 15 και 16 Μαρτίου:
ο Έλληνας Πρωθυπουργός δέχεται εισηγήσεις να προχωρήσει ακόμη και στο- αδιανόητο μέχρι πρόσφατα- διάβημα, δηλαδή να ζητήσει από το ΔΝΤ την οικονομική βοήθεια, που ως τώρα αρνείται να προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μετά την ψυχρολουσία του τελευταίου διημέρου, όπου οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. αρνήθηκαν να δώσουν υπόσταση στην πολιτική δέσμευση των ηγετών για στήριξη της Ελλάδας και άσκησαν ισχυρή πίεση για λήψη μέτρων που θα προκαλέσουν ακραίες κοινωνικές και οικονομικές παρενέργειες, το αδιανόητο της προσφυγής στο ΔΝΤ έχει πάψει να είναι τόσο… αδιανόητο, τονίζουν τραπεζικά στελέχη στην Αθήνα.
[…]Αντίθετα, η «αλληλεγγύη» των εταίρων μας στην Ευρωζώνη εκφράζεται ως τώρα μόνο με προσπάθεια επιβολής σκληρών μέτρων, χωρίς την παραμικρή δέσμευση εκ μέρους των κυβερνήσεων, εκτός από τη γενικόλογη δήλωση των ηγετών της περασμένης Πέμπτης.
«Κάθε κυβέρνηση που θα είχε εξαγγείλει τα μέτρα που ήδη έχει εξαγγείλει η ελληνική, θα είχε εξασφαλίσει ήδη χρηματοδότηση από το ΔΝΤ. Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι δέχθηκαν τα μέτρα μετ’ επαίνων, αλλά ζήτησαν ακόμη περισσότερα, χωρίς να δεσμευθούν για χρηματοδοτήσεις», τονίζουν χαρακτηριστικά κυβερνητικά στελέχη!
Όλα δείχνουν τώρα, ότι στον ένα μήνα που μεσολαβεί μέχρι τη συνεδρίαση του Eurogroup στις 15 /3/2010, η Ελληνική κυβέρνηση καλείται να παρουσιάσει ακόμη περισσότερα σκληρά μέτρα, «βάζοντας χέρι» ακόμη και στον 14ο μισθό των δημοσίων υπαλλήλων και προωθώντας μια δυσβάστακτη για τα λαϊκά στρώματα αύξηση συντελεστών του ΦΠΑ.
Το Ecofin «εγκλωβίζει», μάλιστα, την κυβέρνηση ακόμη περισσότερο στους πιο αυστηρούς κοινοτικούς κανόνες, καθώς στην επόμενη συνεδρίαση η προβλεπόμενη διαδικασία επιτήρησης ορίζει ότι οι υπουργοί Οικονομικών θα έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν στην Ελλάδα τα μέτρα που θα προτείνουν, χωρίς δεύτερη συζήτηση.
[…] Σε αυτή τη ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΒΟΥΛΗΣΕΩΝ, το τελευταίο «χαρτί» της Αθήνας, όπως τονίζουν τραπεζικά στελέχη, είναι η απειλή παράκαμψης των ευρωπαϊκών θεσμών και προσφυγής στο ΔΝΤ. Πρόκειται, βέβαια, για ένα «ατομικό όπλο», το οποίο θα πρέπει να αξιοποιηθεί με μεγάλη προσοχή, καθώς μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε αποφασιστικό πλήγμα στους ίδιους τους θεσμούς της ΟΝΕ, αποδεικνύοντας παγκοσμίως ότι σε συνθήκες κρίσης δεν λειτουργούν, και χρειάζεται εξωτερική, διορθωτική παρέμβαση της Ουάσιγκτον.
Ο Πρωθυπουργός έστειλε ήδη χθες το πρώτο συγκαλυμμένο προειδοποιητικό μήνυμα στους εταίρους μας προς την κατεύθυνση αυτή, στη διάρκεια των επαφών του με τη ρωσική ηγεσία στην Μόσχα. Άκουσε με προσοχή, χωρίς να σχολιάσει, την πρόταση του Ρώσου προέδρου Μεντβέντεφ να στραφεί η Ελλάδα στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα για το δανεισμό της και αυτή η στάση του Γ. Παπανδρέου δεν πέρασε απαρατήρητη στις Βρυξέλλες.
Ο μόνιμος πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, απάντησε ήδη χθες σε αυτά τα «ανοίγματα» του κ. Παπανδρέου, δηλώνοντας ότι θα ήταν «παράλογο» να ζητήσει η Ελλάδα υποστήριξη του ΔΝΤ. «Αν είχε η Καλιφόρνια ένα πρόβλημα χρηματοδότησης, δεν θα στρέφονταν οι ΗΠΑ στο ΔΝΤ», είπε χαρακτηριστικά, σε μια τοποθέτηση μάλλον εξυπνακίστικη, καθώς τα γεγονότα των τελευταίων ημερών απέδειξαν ότι η Ελλάδα δεν είναι για τις Βρυξέλλες, ό,τι η Καλιφόρνια για την Ουάσιγκτον: ο τεράστιος κρατικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ μεταφέρει τεράστια ποσά στις Πολιτείες που έχουν ανάγκη χρηματοδότησης, κάτι που δεν συμβαίνει με τον «αναιμικό» προϋπολογισμό της Ε.Ε., ενώ η FED δεν θα διανοείτο να πάψει να δέχεται τα ομόλογα μιας Πολιτείας των ΗΠΑ ως εγγύηση για αναχρηματοδότηση.
Σε κάθε περίπτωση, τα ομόλογα κάθε πολιτείας ουσιαστικά έχουν την εγγύηση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ, κάτι που δεν συμβαίνει με τα ομόλογα των χωρών της Ευρωζώνης. […]