Η μάχη της Πολτάβας, τμήμα από το μεγάλο ψηφιδωτό του Μιχαήλ Λομονόσοβ.
за «Россию и российское благочестие…»
Η Μάχη της Πολτάβας ,27 Ιουνίου /8 Ιουλίου 1709, ήταν η σημαντικότερη μάχη του Μεγάλου Βορείου Πολέμου, και εληξε με αποφασιστική νίκη των Ρώσων επί του Καρόλου ΙΒ΄ της Σουηδίας, η οποία μετά από αυτή τη μάχη έπαψε να αποτελεί Μεγάλη Δύναμη και η Ρωσία αναδείχθηκε ως η νέα ηγέτιδα δύναμη της βόρειας Ευρώπης.
Οι Σουηδοί αποφάσισαν να επιτεθούν αιφνιδιαστικά στο ρωσικό στρατόπεδο, καθώς ο Μέγας Πέτρος το είχε οργανώσει αμυντικά.
Η κύρια φάση της μάχης διεξήχθη μεταξύ της 4ης και της 6ης πρωινής.
Εν συνεχεία όταν ανέτειλε ο ήλιος, το σουηδικό πεζικό υπό τον Λεβενχάουπτ επιχείρησε μετωπική επίθεση, που φάνηκε να αποκτά το πλεονέκτημα, αλλά γρήγορα εκμηδενίστηκε, και διατάχθηκε οπισθοχώρηση .Περίπου στις 9 το πρωί, η εμπροσθοφυλακή των Σουηδών κινήθηκε προς αναχαίτισή των Ρώσων αλλά περικυκλώθηκε. Τελικά, βλέποντας την εξέλιξη από ένα φορείο στην οπισθοφυλακή, ο Κάρολος διέταξε τους επιτελείς του να σαλπίσουν γενική υποχώρηση στις 11 π.μ.
Κατά το μεσημέρι όλα είχαν τελειώσει, καθώς το ρωσικό ιππικό αποδεκάτιζε τους επιζώντες αντιπάλους στο πεδίο της μάχης και επέστρεφε στις γραμμές του.
Ο Κάρολος συγκέντρωσε ό,τι απέμεινε από το στρατό και τον εξοπλισμό του και υποχώρησε αυθημερόν προς τον νότο, λύνοντας την πολιορκία της Πολτάβας.
Ο Κάρολος ΙΒ΄ είχε περίπου 37 χιλιάδες. Στρατιώτες αλλά στη μάχη ενεπλάκησαν 26.000. (11.000 Ιππείς και 15.000 πεζοί).
Ο Μέγας Πέτρος είχε περίπου 50.000 αλλά στην μάχη ενεπλάκησαν μόνο 21.000 πεζοί και 9000 Ιππείς, ενώ στο τέλος της μάχης ενεπλάκησαν και 3000 Καλμύκιοι.
Οι Σουηδοί είχαν απώλειες 9.300 ανδρών ενώ 2874 συνελήφθηκαν ως αιχμάλωτοι στο πεδίο της μάχης.
Οι Ρώσοι ειχαν 1345 νεκρούς και 3290 τραυματίες.
Λίγες ώρες πριν τη μάχη, διαβάστηκε στους Ρώσους στρατιώτες η περίφημη διαταγή του Μεγάλου Πέτρου που τους καλούσε να αγωνιστούν για την πατρίδα και την ορθόδοξη πίστη. «Στρατιώτες! ... Ήρθε η ώρα όπου θα κριθεί η τύχη της Πατρίδας. Δεν πρέπει να σκεφτείτε ότι μάχεστε για τον Πέτρο, αλλά για το Κράτος, το οποίο έχει δοθεί στον Πέτρο και στους απογόνους του, για την Πατρίδα, για την πίστη μας στην Ορθόδοξη Εκκλησία».
Αρκετές χιλιάδες σουηδοί, μεταξύ των οποίων και ο στρατάρχης Ρένσκιελντ, συνελήφθησαν αιχμάλωτοι κατά την υποχώριση και αποτέλεσαν το εργατικό δυναμικό για την οικοδόμηση της Αγίας Πετρούπολης.
Ο στρατηγός Λεβενχάουπτ οδήγησε 15.000 Σουηδούς και κάποιους Κοζάκους στον ποταμό Δνείπερο, καταδιωκόμενος από το ρωσικό ιππικό και εξαναγκάσθηκε σε παράδοση στην Περεβολότσνα τέσσερις ημέρες μετά τη μάχη.
Ο Κάρολος διέφυγε με 1.500 περίπου άντρες στο Μπεντερί του Πριγκιπάτου της Μολδαβίας που ελεγχόταν τότε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και πέρασε πέντε χρόνια υπό την προστασία της Υψηλής Πύλης στην Κωνσταντινούπολη,
πριν επιστρέψει στα πεδία των μαχών.
Σε αυτήν την πενταετία προσπάθησε να εξωθήσει το σουλτάνο σε πόλεμο με τον Πέτρο, χωρίς όμως επιτυχία.
Στο φυλλο της 8ης Ιουλιου 1941 της εφημεριδας "Ausländische Zeitoung" του Αμβουργου,δημοσιευεται αρθρο του στρατηγου Παουλ Χασσε περι των αρχηγων και ανωτατων αξιωματικων του Σοβιετικου στρατου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι ηγετες της Ρωσικης ανατροπης δεν μπορουσαν να ελπιζουν οτι η Εβραιομπολσεβικικη επανασταση θα εβρισκε συμαπθειες μεταξυ των αξιωματικων του Τσαρικου στρατου.Γιαυτο βρεθηκαν στην αναγκη να επιχειρησουν να αναθεσουν την διοικηση του στρατου σε αλλα προσωπα,εστω και εντελως απειρα απο στρατιωτικης πλευρας,απομακρυνοντας τους Τσαρικους αξιωματικους.Αρχισε τοτε μια θηριωδης σφαγη.Ελαχιστοι μονο ανωτεροι αξιωματικοι κατορθωσαν να διαφυγουν στο εξωτερικο,ενω χιλιαδες αλλων θανατωθηκαν,συχνα κατοπιν αποτροπαιων βασανιστηριων.Μονο καποιοι μεμονωμενοι κατωτεροι αξιωματικοι εγιναν δεκτοι στον μπολσεβικικο στρατο,ενας δε εξ αυτων,ο Τουχατσεφσκι,κατορθωσε να φθασει στον βαθμο του στραταρχη.Αξιωματικος της φρουρας του Τσαρου,αιχμαλωτος πολεμου στο Στραλσουντ,οπου με θαυμαστη τολμη κατορθωσε να αποδρασει και να φτασει στην Πετρουπολη,κατα την εναρξη ακριβως της κυριαρχιας του Λενιν,ο Τουχατσεφσκι ετεθη στην διαθεση της Επαναστασεως.Ταχεως ανηλθε στο αξιωμα του υποεπιτροπου επι των Στρατιωτικων,υπο τον Βοροσιλοφ.Εν τελει ομως,ο Σταλιν εχασε την εμπιστοσυνη του προς αυτον και τον θανατωσε,με υποδειξη οπως λεγεται,του Βοροσιλοφ,ο οποιος αναμφιβολα εβλεπε εναν επικινδυνο αντιπαλο στο προσωπο του ικανοτατου αυτου στρατιωτικου της μπολσεβικικης Ρωσιας.
Ο Ρωσικος στρατος,λογω της ανατροπης και της απομακρυνσεως των παλαιων μονιμων αξιωματικων,ιδιως λογω της εισαγωγης του θεσμου των πολιτικων επιτροπων,οι οποιοι εκ συστηματος στρεφονται κατα των αξιωματικων,ειχε χασει καθε πειθαρχια.Οι στρατιωτες μπορουσαν να εκλεγουν τους αξιωματικους τους και να τους καθαιρουν οταν δεν τους ευρισκαν της αρεσκειας τους...
Ο τοτε επιτροπος των Στρατιωτικων της Σοβιετικης Ενωσης,Βοροσιλοφ,με το πρακτικο πνευμα του,αντιληφθηκε αμεσως οτι η κατασταση αυτη δεν μπορουσε να συνεχιστει για πολυ.Αρχισε λοιπον,να ενισχυει την θεση των αξιωματικων και να εξυψωνει το κυρος τους εναντι των πολιτικων επιτροπων.Ο πολεμος κατα της Φινλανδιας απεδειξε πασιφανως τις ελλειψεις του μπολσεβικικου στρατου.Αλλα ο Βοροσιλοφ πλεον δεν ειχε την πληρη εμπιστοσυνη του Σταλιν.Υποχρεωθηκε να εγκαταλειψει την ανωτατη θεση του αναδιοργανωτη του Σοβιετικου στρατου και σημερα διευθυνει,ως ανωτατος αρχηγος τα Ρωσικα στρατευματα στον αγωνα κατα των Γερμανικων ενοπλων δυναμεων.
Ο νυν στραταρχης Βοροσιλοφ,ηλικιας 60 ετων,κλειδαρας το επαγγελμα,και καταγομενος απο την περιοχη των Κοζακων του Δον,ηταν κατα διαρκεια του παγκοσμιου πολεμου,μπολσεβικος προπαγανδιστης,γοητευτικος λαικος ρητωρ,μετα την ανατροπη ομως εγινε αμεσως στρατηγος και πολυ γρηγορα ανωτατος αρχηγος του μπολσεβικικου ιππικου,εναντιον των παρδαλων και κακως εξοπλισμενων λευκων στρατιων,κατα των οποιων πετυχε ευκολους θριαμβους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροκειται περι ανδρος χωρις στρατιωτικη μορφωση,αλλα ορμητικου χαρακτηρα και με ισχυρη,αναμφιβολα,θεληση.Ειναι εν τουτοις δυσκολο να ειπωθει κατα ποσον,απο στρατηγικης και τακτικης αποψεως,υπηρξε ο πραγματικος αρχηγος των στρατευματων του.Στο επιτελειο του βρισκεται ενας στρατηγος του ιππικου του Τσαρικου στρατου,ο Κλινιεβ,και φαινεται οτι μαλλον ο τελευταιος αυτος υπηρξε ο πνευματικος πατερας της τακτικης,στην οποια οφειλουν την φημη τους ο Βοροσιλοφ και ο Μπουντιενυ.
Τις προσπαθειες του Βοροσιλοφ να ενισχυσει την πειθαρχια,συνεχισε ο διαδοχος του στο αξιωμα του επιτροπου των Στρατιωτικων,στραταρχης Τιμοσενκο,με μεγαλυτερη επιτυχια.Αυτος κατορθωσε πραγματι να εξυψωσει το κυρος των αξιωματικων ουσιαστικως,και να εισαγαγει πολυ αυστηροτερη πειθαρχια.Ειναι και αυτος ανδρας με απεριοριστη δυναμη θελησεως.Κατα τους πολεμους εναντιον των λευκων αντεπαναστατων,ηταν κατ'αρχας διοικητης μεραρχιας υπο τον Μπουντιενυ,αργοτερα δε,πολιτικος επιτροπος και διοικητης ενος σωματος ιππικου.Κατα την καταληψη του ανατολικου τμηματος της Πολωνιας απο την Σοβιετικη Ενωση το φθινοπωρο του 1939,ηταν αρχιστρατηγος των Ρωσικων στρατευματων,και στον Φινλανδικο πολεμο,αρχηγος στρατιας.Εκτος της ενεργητικοτητας του,εχει σαφη αντιληψη και δοκιμασμενη οργανωτικη ικανοτητα και ασφαλως πρεπει να καταταχθει σε υψηλοτερο επιπεδο απο τον προκατοχο του.Ειναι μονο 46 ετων,προερχεται δε και αυτος απο εργατικα στρωματα.
Ο στραταρχης Μπουντιενυ ηταν,κατα τους αγωνες εναντιον των λευκων στρατηγων,διοικητης της Εφιππης Στρατιας υπο τον Βοροσιλοφ και η πολεμικη φημη των δυο αυτων προσωπων ειναι στενα συνδεδεμενη.Ο Μπουντιενυ ειναι τυπος αποφασιστικου "σπαθοφορου", παλιος λοχιας του τσαρικου στρατου,περιφημος ιππεας της Σχολης Ιππικου της Πετρουπολης,με αδαμαστον θαρρος και αγρια δραστηριοτητα.
Οι τρεις ανδρες, Τιμοσενκο,Βοροσιλοφ και Μπουντιενυ,ειναι αναμφισβητητα ομοιοι μεταξυ τους.Ανθρωποι με υγιη ανθρωπινη αντιληψη,με σταθερη υγεια και φανατικη ενεργητικοτητα,με μεγαλο κυρος μεταξυ του μπολσεβικικου στρατου,αλλα χωρις αξιολογες ικανοτητες στρατηγου.
Απο την αποψη αυτη,βρισκεται,κατα πασαν πιθανοτητα υψηλοτερα,ο στραταρχης Σαποσνικωφ,αρχηγος του Επιτελειου του μπολσεβικικου στρατου.Περι αυτου ομως,δεν ειναι γνωστο σχεδον τιποτε αλλο,πλην του οτι προερχεται απο τον τσαρικο στρατο,μεταπηδησας εκειθεν στο στρατοπεδο των μπολσεβικων ως αξιωματικος του Επιτελειου,αλλα μενοντας εκτοτε πολυ καθυστερημενος,απο πολιτικης πλευρας. Φαινεται οτι ειναι ενας απο τους λιγους πραγματικα μορφωμενους αξιωματικους της σημερινης Ρωσιας,στην οποια ελλειψει συναγωνισμου ηδυνηθη,σχετικα ευκολα να ανελθει προς την τωρινη υψηλη του θεση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπαρχει τελος και ενας στραταρχης Γεγκερωφ,προερχομενος και αυτος εκ του Τσαρικου στρατου,γνωστος ομως ηδη προ του παγκοσμιου πολεμου ως επαναστατης και απομακρυνθεις γι αυτον τον λογο εκ του στρατευματος.Την ανοδο του την οφειλει στην φιλια του με τον Σταλιν,απο την εποχη των αγωνων κατα των λευκων αντεπαναστατων.
Για τους διοικητες των σωματων,οι οποιοι τελουν υπο τις διαταγες των παραπανω στραταρχων,ελαχιστα ειναι γνωστα.Οι μορφωμενοι για το επιτελικο εργο,κατα την Γερμανικη εννοια,ασφαλως δεν θα ειναι πολλοι στον αριθμο.Πρεπει ομως να ληφθη υπ'οψιν,οτι μεταξυ αυτων υπαρχουν πολλοι νεοι,φιλοδοξοι και ενεργητικοι,προ παντων δε φανατικοι ανδρες,οι οποιοι θα αντιδρασουν με τα δραστικοτερα μεσα στην διαλυση του ηθικου στον Ρωσικο στρατευμα και θα δυνηθουν ισως να διατηρησουν ακομη και στα ηττημενα στρατευματα τους μια δυναμη αντιστασεως,η οποια δεν πρεπει να υποτιμηθη.