13 Αυγούστου 1949 .Όταν οι Συμμορίτες εγκατέλειψαν τις Πρέσπες και το Βίτσι

Ο ΠΑΠΑΓΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ
 ΑΦΗΣΑΝ ΤΟΝ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΣΙΤΚΗ ΗΓΕΣΊΑ ΝΑ ΦΥΓΟΥΝ

Μετά το άνοιγμα του «διαδρόμου» στις 10 Αυγούστου, με την κατάληψη της Πολενάτας και των υψωμάτων 1585, Λέσιτς και Μπάρο, η ηγεσία των Κ/Σ αποφάσισε να εγκαταλείψει το Βίτσι και την έδρα της στις Πρέσπες.

Τη 13η Αυγούστου 1949 δια νυκτερινής ενεργείας οι Γ και Δ Μοίρες της III Μεραρχίας Καταδρομών με αγώνα εκ του συστάδην ανέτρεψαν κάθε αντίσταση και κατέλαβαν την 05.15 ώραν την ΜΠΟΔΑΓΙΣΤΑ, και εν συνεχεία, μετά εδραίωση τμημάτων Πεζικού επί ταύτης εκινήθησαν προς ΚΑΡΥΕΣ.
Η Α' Μοίρα της III Μεραρχίας Καταδρομών κινήθηκε προς κατάληψη του υψώματος 1134 , (ΒΑΡΜΠΑ) έγινε αντιληπτή και δέχθηκε σφοδρά πυρά πυροβολικού .Η Μοίρα αναγκάσθηκε να συμπτυχθεί, έχοντας πολλές απώλειες, μεταξύ των οποίων ήταν και ο διοικητής της.
Την κάλυψη του δεξιού της πλευρού, την παρείχε η Β' ΜΚ που έσπευσε να την βοηθήσει.
Η Β΄ Μοίρα ΜΚ κινήθηκε προς τη γέφυρα ΜΠΕΛΙΤΣΑ και με μεγάλη προσπάθεια μπόρεσαν και κράτησε τα δεσπόζοντα υψώματα της περιοχής και του δρομολογίου από και προς Κρυσταλλοπηγή. Διλοχία της Μοίρας έκανε επίθεση στο ύψωμα 1078, και το κατέλαβε τήν 11.05 ώρα με απώλειες 40%. Τ
ην 1600 ώραν συνέδραμε ενέργεια Τάγματος Πεζικού της Χ Μεραρχίας προς κατάληψη ΜΑΥΡΗΣ ΡΑΧΗΣ.

-Τμήματα της 35ης Ταξιαρχίας της Χ Μεραρχίας κατόπιν προπαρασκευής Πυροβολικού και Αεροπορίας επετέθησαν κατά ΜΑΥΡΗΣ ΡΑΧΗΣ και την κατέλαβαν τήν 17.10 ώραν τής 13ης και συνέχισαν τήν κίνησίν των προς Δυσμάς.

-Τμήματα της 37ης Ταξιαρχίας αντικατέστησαν την 1200 ώρα τα τμήματα Καταδρομών στο ύψωμα 1078 τμήματα, και έτερα τμήματα της αυτής Ταξιαρχίας επιτεθέντα κατά του υψ.1134 κατέλαβον τούτο τήν 19.00 ώρα. Το 564 Τ.Π. υπό την διοίκηση 37ης Ταξιαρχίας κατόπιν επιθέσεως κατέλαβε τα υψ. 976 και 947.

-Τμήματα της 31 Ταξιαρχίας της ΧΙ Μεραρχίας κινηθέντα τη νύκτα εν συνεργασία μετά Ε' Μοίρας. Καταδρομών κατόρθωσαν την 06.30 της 13ης να καταλάβουν κατόπιν σκληρού αγώνος και με την υποστήριξη Πυροβολικού και Αεροπορίας τη ΛΟΚΜΑ και απέκοψαν το δρομολόγιο σύμπτυξης των ανταρτών προς Αλβανία.

-Η 36η Ταξιαρχία της Χ Μεραρχίας ενήργησε επιθετικώς προς ΜΠΙΡΕΝΙΤΣΑ -ΤΣΟΥΤΣΕΡΑ -ΟΡΛΟΒΟ.

-Τμήματα της 33ης Ταξιαρχίας δια νυκτερινής ενεργείας κατέλαβαν τον Αυχένα ΠΡΕΒΟΛ. Τμήματα της 42ης Ταξιαρχίας της IX Μεραχίας κατόπιν σκληρού αγώνος κατέλαβαν περί την 17.00 ώρα το υψ.1093 και εν συνεχεία απέκρουσαν σφοδρές αντεπιθέσεις των Κ/Σ.

-Τμήματα της 42ης Ταξιαρχίας περί την 19.00 ώρα κατέλαβαν το ύψωμα 1277 αλλά κατόπιν αντεπιθέσεως Κ/Σ και Αλβανών το εγκατέλειψε.

Οι Κ/Σ πρόβαλαν επιτυχή αντίσταση στους τομείς της 3ης Ταξιαρχίας, και της 21ης Ταξιαρχίας, (ΓΚΟΛΙΝΑΤΑ-ΒΙΓΛΑ),υψώματα 1682, 1043,1311,1606. 

-Η Κίνηση των Αρμάτων προς ΚΡΥΣΤΑΛΟΠΗ και ΛΑΙΜΟ κατέστη αδύνατος πέραν ΒΑΊΌΧΩΡΙΟΥ και αύχένος ΠΡΕΒΟΛ λόγφ καταστροφής των οδών και σημειωθείσης επιβραδύνσεως κατά τήν άρσιν ναρκοπεδίων επί των δρομολογίων.

-Οι Κ/Σ μετά την κατάληψη της ΜΠΟΔΑΓΙΣΤΑΣ άρχισαν τη σύμπτυξη των τμημάτων τους από τη ΒΙΓΛΑ και το ΒΑΡΝΟΥΣ και από τού απογεύματος της 13ης, απέσυρε και τα τμήματα από το ΜΑΛΙ ΜΑΔΙ, καλύπτοντας τη σύμπτυξη από το συγκρότημα ΚΟΦΙΛΟΝ —ΜΑΖΙ, και ΒΑΡΜΠΑΣ και ΜΙΙΟΥΤΣΙ.
Σχετική ένδειξη περί συμπτύξεως ήταν και ή ρίψη 600 βλημάτων Πυροβολικού κατά τάς άπογευματινάς ώρας εις περιοχήν ΔΕΝΔΡΟΧΩΡΙ άνευ σοβαρού αποχρώντος λόγου και η έλλειψη της συνήθους αντιαεροπορικής αμύνης επί της ΒΙΓΛΑΣ κατά τάς ιδίας ώρας.

Ο Θ.Τσακωλώτος ως διοικητής του Β.Σώματος Στρατού ζητούσε εναγωνίως την κατάληψη του Λαιμού και αποκοπή της διαφυγής των Κομμουνιστών προς Αλβανία.

Ο Παπάγος με την διαταγή (ΑΙΙ. 231486]4009]39) στις 15.00 ανεφερε: «Εκμετάλλευση επιτυχίας ιδία επί κατευθύνσεως κυρίας προσπαθείας εξελίσσεται με άπαράδεκτον βραδύτατον ρυθμόν. Λάβετε σύντομα μέτρα διά καταδίωξιν εχθρού πρός γενικάς κατευθύνσεις ΒΑΡΜΠΑ — ΜΟΣΧΟΧΩΡΙ και ΛΑΙΜΟΝ και άποκοπήν διαφυγής». Αρχιστράτηγος Α. ΠΑΠΑΓΟΣ.

Για την κατάληψη της χερσονήσου του ΠΥΞΟΥ, εκτός της κίνησης από ΛΑΙΜΟ, είχε προβλεφθεί με τη βασική διαταγή επιχειρήσεων, αποβατική ενέργεια στο νότιο τμήμα της από την περιοχή ΜΙΚΡΟΛΙΜΝΗΣ. Προκειμένου να εκτελεσθεί άμεση απόβαση από τις 12 Αυγούστου , ακολουθούσαν τις Μοίρες της ΙΙΙης Μεραρχίας μονάδες πλωτών μέσων του Μηχανικού, μαζί με το απαραίτητο τεχνικό προσωπικό.
(Αν και η... επιδίωξη της Μεραρχίας ήταν να γίνει η απόβαση τη νύκτα 14/15 Αυγούστου, αυτό "δεν κατέστη δυνατό", λόγω ανεπαρκούς χρόνου προπαρασκευής. Οι καταδρομείς δεν ήταν εξοικειωμένοι με το αντικείμενο και έπρεπε να γίνει εκπαίδευση και δοκιμές. Η απόβαση εκτελέσθηκε την επόμενη νύκτα 15/16 Αυγούστου, όταν είχαν φύγει οι "ένοικοι" από τους Ψαράδες.

Από την περιοχή του ΛΑΙΜΟΥ, οι χερσαίες δυνάμεις του εθνικού στρατού σταμάτησαν την κίνηση, λόγω των ναρκοπεδίων και των καταστροφών που είχε οργανώσει ο ΔΣΕ.
Από το πρωί της 15 Αυγούστου άρχισε η διέλευση δυνάμεων μέσα από το ΛΑΙΜΟ.

Έτσι μπόρεσαν οι Κομμουνιστές να εκκενώνουν την «πρωτεύουσα» τους στις Πρέσπες. Από τη νύχτα της 12/13 Αυγούστου άρχισε η εκκένωση.