Η απελευθερωση της Θεσσαλονίκης

Στις 26 Οκτωβρίου/ 8 Νοεμβρίου 1912 , η Ταξιαρχία Ιππικού που είχε απελευθερώσει την Κοζάνη, μετά από κίνηση 8 ημερών έφθασε μέσω της στενωπού του Τριποτάμου στον Λαγκαδά και τον απελευθέρωσε μετά από μάχη.

Ο διοικητής της 8ης Στρατιάς του Αυτοκρατορικού Οθωμανικού Στρατού , Χασάν Ταχσίν Πασάς υπέγραψε στο «Διοικητήριο Θεσσαλονίκης», την άνευ όρων παράδοση του οθωμανικού στρατού τη νύχτα της 26 Οκτωβρίου/ 8 Νοεμβρίου 1912.

Ο Χασάν Ταχσίν Πασάς , (1845-1918), ήταν γόνος της ευγενούς αλβανικής δυναστείας των Μεσαρέ, και έμαθε γράμματα στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων. Είχε νυμφευτεί εξισλαμισμένη Ελληνίδα και γιος του ήταν ο ζωγράφος Κενάν Μεσαρέ.
Για την παράδοση της Θεσσαλονίκης ο Χασάν Ταχσίν Πασάς καταδικάστηκε από τουρκικό στρατοδικείο ερήμην σε θάνατο ως προδότης. Μετά το πέρας των πολέμων στάλθηκε από την ευγνωμονούσα κυβέρνηση Βενιζέλου για λόγους ασφάλειας και υγείας στη Γαλλία και κατόπιν στην Ελβετία.
Πέθανε στη Λωζάννη το 1918. Τα οστά του μεταφέρθηκαν το 1937 στον οικογενειακό τάφο των Μεσαρέ στο αλβανικό νεκροταφείο της Τριανδρίας στη Θεσσαλονίκη και, όταν το νεκροταφείο καταπατήθηκε, το 1983, στο οστεοφυλάκιο της Μαλακοπής. Από το 2002 βρίσκονται θαμμένα στο Στρατιωτικό Νεκροταφείο των Βαλκανικών Πολέμων στη Γέφυρα κοντά στη βίλα Μοδιάνο, που σήμερα λειτουργεί ως Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων.

Το υπογεγραμμένο πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης που.... έκανε φτερά.
Το έγγραφο της παράδοσης έχει κλαπεί.

Ο ελληνικός στρατός εισήλθε στην πόλη της Θεσσαλονίκης και την «απελευθέρωσε» στις 27 Οκτωβρίου/ 9 Νοεμβρίου 1912.

(Και μην ξεχνάμε οτι ο Άγιος «πολιούχος», μεταφέρθηκε στην Θεσσαλονίκη  από την Σρέμσκα Μιτρόβιτσα ,το Σίρμιο, που ήταν μία από της πρωτεύουσες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά την διάρκεια της Τετραρχίας, στον Ιππόδρομο της οποίας αγωνιζόταν ο Λυαίος).