Στις 3.30 το πρωί, της 25ης Ιουλίου 1947, 11 τάγματα Κομμουνιστοσυμμοριτών υπό τους Γιαννούλη και Γιώργη Ερυθριάδη, (3500 αντάρτες), προσέβαλαν την πόλη των Γρεβενών.
Μετά από 7ωρο σκληρό αγώνα αποκρούστηκαν. Από τους δικούς μας υπήρξαν 12 νεκροί. Απώλειες συμμοριτών 196 νεκροί που καταμετρήθηκαν επί του πεδίου της μάχης και 50 συλληφθέντες . 33 παραδόθηκαν.Η επίθεση Κ/Σ απέβλεπε να περιέλθει η πόλη στην κατοχή τους, για να χρησιμοποιηθεί ως πρωτεύουσα της κομμουνιστικής κυβέρνησης εντός του ελληνικού χώρου, την οποία είχε ανακοινώσει ο Πορφυρογένης, στο Συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στο Στρασβούργο, στις 27 Ιουνίου.
Οι επιτυχίες των Κ/Σ στην Ήπειρο στις επιχειρήσεις 13-17 Ιουλίου 1947, είχαν ως αποτέλεσμα να εγκατασταθούν στη Βόρεια Πίνδο ανταρτικά τμήματα, τα οποία μπορούσαν να χρησιμοποιούν την περιοχή ως ορμητήριο για την προσβολή των δυνάμεων του Εθνικού Στρατού .
Από 18 έως 23 Ιουλίου οι Κ/Σ συγκέντρωσαν το μεγαλύτερο όγκο των δυνάμεών τους στην περιοχή Όρλιακας – Δίστρατο - Δοτσικό, δυτικά και βορειοδυτικά των Γρεβενών. Ταυτόχρονα συνέκλιναν προς τα Γρεβενά από Νότο οι δυνάμεις του Αρχηγείου Χασίων και από Βορρά άλλες που προέρχονταν από το Αρχηγείο Βοΐου - Γράμμου.
Τις κινήσεις των Κ/Σ είχαν πληροφορηθεί τόσο ο διοικητής της Φρουράς Γρεβενών και διοικητής του 529 Τάγματος Πεζικού, αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Πανταζής, όσο και ο διοικητής της ΧV Μεραρχίας στην Κοζάνη, υποστράτηγος (Πυροβολικού) Χρήστος Μαντάς, ο οποίος ζήτησε από τη Στρατιά να του εγκρίνει τη μετακίνηση από τη Φλώρινα, μιας Διλοχίας του 506 Τάγματος της 21ης Ταξιαρχίας για την ενίσχυση της Φρουράς Γρεβενών.
Το αίτημα εγκρίθηκε και διατάχθηκε η μετακίνηση της Διλοχίας στις 22 Ιουλίου 1947.
Στα Γρεβενά, υπήρχε μόνο το 529 Τάγμα Πεζικού, μείον ένας λόχος, που ήταν εγκατεστημένος στους Μαυραναίους, και δύο διμοιρίες, που βρίσκονταν στη γέφυρα του Ελευθεροχωρίου στο Βενέτικο ποταμό.
Εκτός από τη μειωμένη δύναμη του Τάγματος (340 άνδρες), υπήρχαν στην πόλη μια Πυροβολαρχία 25 λιβρών (των 4 πυροβόλων) του 104 Συντάγματος Πυροβολικού, ένας ουλαμός Τεθωρακισμένων (2 τεθωρακισμένα οχήματα) του ΙΙ Συντάγματος Αναγνωρίσεως, 125 χωροφύλακες και 200 περίπου ένοπλοι κάτοικοι της επαρχίας Γρεβενών των αποκαλούμενων Μονάδων Ασφαλείας Διώξεως (ΜΑΔ) και Μονάδων Ασφαλείας Υπαίθρου (ΜΑΥ), οργανωμένοι σε ομάδες και διμοιρίες υπαγόμενες στο 529 ΤΠ.
Στην πόλη των Γρεβενών ζούσαν τότε 6.000 κάτοικοι και περισσότεροι από 15.000 πρόσφυγες ανταρτόπληκτοι, οι οποίοι πριν από δύο μήνες είχαν εγκαταλείψει τα χωριά τους με διαταγή της κυβέρνησης.
Και αυτό έγινε για να μην μπορούν οι αντάρτες να προβαίνουν σε βίαιη στρατολόγηση ανδρών, να ανεφοδιάζονται με τρόφιμα από τα χωριά και να συλλέγουν πληροφορίες για τις μετακινήσεις του Στρατού στην ύπαιθρο.
Στο Σπήλαιο, για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 1947 είχαν στρατολογήσει με τη βία περισσότερους από 40 άνδρες ηλικίας 18 έως 30 ετών. Το ίδιο έκαναν και στα άλλα χωριά. Στρατολογούσαν ακόμη και άνδρες που πριν από λίγο είχαν σκοτώσει τους γονείς ή τα αδέλφια τους, όπως τον Προκόπη Παπαευθυμίου και τον Παναγιώτη Βασιλόπουλο από τους Μαυραναίους, των οποίων του μεν πρώτου είχαν σκοτώσει πριν από 40 ημέρες (23 Φεβρουαρίου 1947) τους γονείς και την αδελφή του, του δε δευτέρου τον πατέρα του. Και όχι μόνο τους επιστράτευσαν αλλά στον Παπαευθυμίου έδωσαν οπλοπολυβόλο και τον Βασιλόπουλο τον έκαναν βοηθό οπλοπολυβολητή και τους έφεραν να πολεμήσουν στη μάχη των Γρεβενών, για να σκοτώνουν «κατά ριπάς» τους στρατιώτες του Εθνικού Στρατού.
Στην πόλη των Γρεβενών ζούσαν τότε 6.000 κάτοικοι και περισσότεροι από 15.000 πρόσφυγες ανταρτόπληκτοι, οι οποίοι πριν από δύο μήνες είχαν εγκαταλείψει τα χωριά τους με διαταγή της κυβέρνησης.
Και αυτό έγινε για να μην μπορούν οι αντάρτες να προβαίνουν σε βίαιη στρατολόγηση ανδρών, να ανεφοδιάζονται με τρόφιμα από τα χωριά και να συλλέγουν πληροφορίες για τις μετακινήσεις του Στρατού στην ύπαιθρο.
Στο Σπήλαιο, για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 1947 είχαν στρατολογήσει με τη βία περισσότερους από 40 άνδρες ηλικίας 18 έως 30 ετών. Το ίδιο έκαναν και στα άλλα χωριά. Στρατολογούσαν ακόμη και άνδρες που πριν από λίγο είχαν σκοτώσει τους γονείς ή τα αδέλφια τους, όπως τον Προκόπη Παπαευθυμίου και τον Παναγιώτη Βασιλόπουλο από τους Μαυραναίους, των οποίων του μεν πρώτου είχαν σκοτώσει πριν από 40 ημέρες (23 Φεβρουαρίου 1947) τους γονείς και την αδελφή του, του δε δευτέρου τον πατέρα του. Και όχι μόνο τους επιστράτευσαν αλλά στον Παπαευθυμίου έδωσαν οπλοπολυβόλο και τον Βασιλόπουλο τον έκαναν βοηθό οπλοπολυβολητή και τους έφεραν να πολεμήσουν στη μάχη των Γρεβενών, για να σκοτώνουν «κατά ριπάς» τους στρατιώτες του Εθνικού Στρατού.
Με την υποχώρηση όμως μετά τη μάχη των ανταρτών προς την Ήπειρο, βρίσκοντας την κατάλληλη ευκαιρία, δραπέτευσαν και οι δύο από τις μονάδες τους.
Αναμνηστική φωτογραφία από τη Μάχη των Γρεβενών.
Ο ενωμοτάρχης Χρήστος Ράμμος με το πτώμα του αιμοσταγή Κ/Σ λοχαγού Αλέκου Βίδρα, από το Πολυνέρι, που σκοτώθηκε, κοντά «στη βρύση της Μάνας», υποχωρών και καταδιωκόμενος από την διλοχία του 506 ΤΠ.
Τα άρβυλα, τα πήραν από το ξυπόλυτο πτώμα οι σύντροφοι του. Ο Βίδρας, μόλις μπήκε στα Γρεβενα, κατά την επίθεση ,κατευθύνθηκε στο σπίτι που διέμενε ο Κώστας Δ. Σιούλας από το Σπήλαιο, ηλικίας 18 ετών και τον έσφαξε μπροστά στα μάτια της μάνας του, γιατί στις αρχές Μαΐου 1947 είχε εγκαταλείψει τις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού, στον οποίο είχε στρατολογηθεί με τη βία.
Ένα άλλο ειδεχθές έγκλημα που είχε διαπράξει ο Βίδρας ήταν η σφαγή με μαχαίρι της Αικατερίνης Κούκκου, στο χωριό Ζιάκα γιατί ο άνδρας της Αθανάσιος Κούκκος, πρόεδρος της Κοινότητας, είχε καταφύγει για λόγους ασφαλείας στα Γρεβενά.
Η Φρουρά Γρεβενών είχε συνολικά 11 νεκρούς, από τους οποίους 5 του Στρατού, 3 της Χωροφυλακής και 3 ΜΑΥ-ΜΑΔ από την επαρχία Γρεβενών.
Από τους Κ/Σ ο στρατός μάζεψε 146 νεκρούς, από τους οποίους 8 αντάρτισσες. Επιπλέον βρέθηκαν τις επόμενες ημέρες από χωρικούς και 50 νεκροί στη δασωμένη περιοχή που περικλείεται μεταξύ των χωριών Έλατος – Οροπέδιο – Σύδενδρο - Μεγάλο Σειρήνι και Κυρακαλή, οι περισσότεροι από τους οποίους φονεύτηκαν από την αεροπορία.
Οι αντάρτες παρέλαβαν μαζί τους και άγνωστο αριθμό νεκρών, όπως συνάγεται από την έκθεση Γιαννούλη, που αναφέρει ότι στον τομέα του 850 Τάγματος (βόρεια υψώματα) «προσανατόλισε μέρος της εφεδρείας και βοήθησε αποτελεσματικά στην υποχώρηση των τμημάτων, στη μεταφορά τραυματιών και νεκρών».
Στις παραπάνω απώλειες δεν υπολογίζονται οι τραυματίες που παραλήφθηκαν κατά την οπισθοχώρηση και μεταφέρθηκαν στους Φιλιππαίους και Σαμαρίνα.
Ο γιατρός Νώντας Σακελλαρίου, που βρισκόταν στο Σταθμό Διοικήσεως του Γιαννούλη, αναφέρει ότι διακομίστηκαν στους Φιλιππαίους 115 τραυματίες,
οι οποίοι στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στη Σαμαρίνα.
Αιχμάλωτοι: 50 από τους οποίους 12 αντάρτισσες.
Παραδόθηκαν αυθόρμητα την επομένη της μάχης άλλοι 33 αντάρτες.
Το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού στην έκθεσή του, για λόγους εντυπώσεων και παραπλάνησης της κοινής γνώμης, ανέφερε ότι οι απώλειες της Φρουράς Γρεβενών ήταν 298 νεκροί, 93 τραυματίες και 6 αιχμάλωτοι και ότι οι απώλειες των ανταρτών σε νεκρούς και τραυματίες ήταν γύρω στους 200.
Η ενέργεια για κατάληψη της πόλης των Γρεβενών αποτελεί σταθμό στην ιστορία του Συμμοριτοπόλεμου . Για πρώτη φορά, από την προσβολή του Λιτοχώρου στις 30 Μαρτίου 1946, συγκεντρώθηκε τόσο μεγάλος όγκος ανταρτικών δυνάμεων για κοινή δράση, και αντικειμενικός σκοπός την κατάληψη και διατήρηση ενός σημαντικού κατοικημένου τόπου.
Σύμφωνα με την εκτίμηση του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) από στρατιωτικής πλευράς, η συντριβή των κομμουνιστών στα Γρεβενά αποτέλεσε εξαιρετικής σημασίας γεγονός για τον Εθνικό Στρατό, γιατί ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη από την έναρξη του αγώνα.
Από τους Κ/Σ ο στρατός μάζεψε 146 νεκρούς, από τους οποίους 8 αντάρτισσες. Επιπλέον βρέθηκαν τις επόμενες ημέρες από χωρικούς και 50 νεκροί στη δασωμένη περιοχή που περικλείεται μεταξύ των χωριών Έλατος – Οροπέδιο – Σύδενδρο - Μεγάλο Σειρήνι και Κυρακαλή, οι περισσότεροι από τους οποίους φονεύτηκαν από την αεροπορία.
Οι αντάρτες παρέλαβαν μαζί τους και άγνωστο αριθμό νεκρών, όπως συνάγεται από την έκθεση Γιαννούλη, που αναφέρει ότι στον τομέα του 850 Τάγματος (βόρεια υψώματα) «προσανατόλισε μέρος της εφεδρείας και βοήθησε αποτελεσματικά στην υποχώρηση των τμημάτων, στη μεταφορά τραυματιών και νεκρών».
Στις παραπάνω απώλειες δεν υπολογίζονται οι τραυματίες που παραλήφθηκαν κατά την οπισθοχώρηση και μεταφέρθηκαν στους Φιλιππαίους και Σαμαρίνα.
Ο γιατρός Νώντας Σακελλαρίου, που βρισκόταν στο Σταθμό Διοικήσεως του Γιαννούλη, αναφέρει ότι διακομίστηκαν στους Φιλιππαίους 115 τραυματίες,
οι οποίοι στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στη Σαμαρίνα.
Αιχμάλωτοι: 50 από τους οποίους 12 αντάρτισσες.
Παραδόθηκαν αυθόρμητα την επομένη της μάχης άλλοι 33 αντάρτες.
Το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού στην έκθεσή του, για λόγους εντυπώσεων και παραπλάνησης της κοινής γνώμης, ανέφερε ότι οι απώλειες της Φρουράς Γρεβενών ήταν 298 νεκροί, 93 τραυματίες και 6 αιχμάλωτοι και ότι οι απώλειες των ανταρτών σε νεκρούς και τραυματίες ήταν γύρω στους 200.
Η ενέργεια για κατάληψη της πόλης των Γρεβενών αποτελεί σταθμό στην ιστορία του Συμμοριτοπόλεμου . Για πρώτη φορά, από την προσβολή του Λιτοχώρου στις 30 Μαρτίου 1946, συγκεντρώθηκε τόσο μεγάλος όγκος ανταρτικών δυνάμεων για κοινή δράση, και αντικειμενικός σκοπός την κατάληψη και διατήρηση ενός σημαντικού κατοικημένου τόπου.
Σύμφωνα με την εκτίμηση του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) από στρατιωτικής πλευράς, η συντριβή των κομμουνιστών στα Γρεβενά αποτέλεσε εξαιρετικής σημασίας γεγονός για τον Εθνικό Στρατό, γιατί ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη από την έναρξη του αγώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου