Mία αφήγηση του Στ. Καρακυριαζή για τη μάχη του Εσκί-Σεχίρ,στις 8-7-1921

 «Αυτή τη μάχη ο ελληνικός στρατός τη γιόρταζε σαν εθνική γιορτή όσον καιρό ήμασταν εκεί στη Μικρασία.»

«Είχαμε καταλάβει την πόλη στις 6 Ιουλίου, μπήκαμε μέσα, εγκαταστήσαμε τις αρχές, καταλάβαμε και τους φούρνους για ψωμί, όλο το Γ΄ Σώμα Στρατού καταυλισθήκαμε βορειοανατολικώς της πόλεως. Προς το δυτικόν μέρος της πόλεως ήτο απέραντος κάμπος χωρίς δένδρο. Πέρα από τον κάμπο υψωνόταν το βουνό Μπόζ-Ντάγ και στους πρόποδες ήτο η κωμόπολη Μουτελίπ με τρεις μιναρέδες. 

 Στις 8 Ιουλίου το πρωί διετάχθηκε το 3ο τάγμα του 23ου πεζικού Συντάγματος, όπου υπηρετούσα ως σιτιστής στον 11ο λόχο, να φύγουμε. Μόλις περάσαμε την πόλη ένα βλήμα τουρκικό περνούσε από πάνω μας, με στόχο το Σώμα που ήτο καταυλισμένο. 

Ο Ταγματάρχης μας Βάκης Αλέξανδρος, Αθηναίος, διατάζει αμέσως τα μεταγωγικά μάχης να ακολουθήσουν το τάγμα και τα μεταγωγικά σώματος να μείνουν μέσα στα σπίτια. 

Δεν πέρασε μισή ώρα και το τάγμα έπιασε σκληρή μάχη. Αλματα οι Τούρκοι, άλματα οι δικοί μας. Το τάγμα ζητάει ενίσχυση και αμέσως φθάνει σαν αστραπή το 22ον Σύνταγμα με διοικητήν τον συνταγματάρχη Ψάραν με δέκα ιππείς σαλπικτάς να φωνάζουν προχωρείτε, προχωρείτε και να τραγουδούν του Αητού ο γιός πάει κι αυτός, εμπρός, εμπρός, σηκωνόταν τα μαλλιά σου στην κορφή… 

Έφθασε και μια πεδινή πυροβολαρχία που άρχισε να βάζει κάτω, από το δημόσιο δρόμο έφτασε το βαρύ πυροβολικό, επί 8 ώρες έβλεπες μια κόλαση πυρός. 

Εκεί που έστησαν τα πολυβόλα δε μετακινήθηκαν. 

Εγώ έμεινα μέσα στα σπίτια. Τα καημένα τα ζώα φορτωμένα επί οχτώ ώρες. Βλέποντας οι Έλληνες του Εσκί Σεχίρ φοβήθηκαν και άρχισαν να φορτώνουν και αυτοί τα ρούχα τους να ακολουθήσουν το στρατό. Τρέξαμε εμείς οι στρατιώτες και τους πείσαμε να σταματήσουν. 

Θα πάρουν αέρα οι Τούρκοι τους λέγαμε και θα μας τουφεκούν από τα σπίτια. 

Έπειτα ήρθαν μερικοί θαρραλέοι, έβλεπαν τα πυροβόλα μας να βγάζουν φωτιές και μας ρωτούν αυτός είναι ο στρατός μας;, όχι τους είπαμε ο στρατός μας προχωράει μπροστά. 

Τέλος μετά από σκληρή μάχη οκτώ ωρών υποχώρησαν οι Τούρκοι προς το βουνό. 

 Πανωλεθρία υπέστη με την υποχώρηση η κωμόπολις Μουτελίπ ύστερα από τη μάχη. Τ

ο 22ο Σύνταγμα της 7ης Μεραρχίας ανέβηκε στο βουνό, το τάγμα μας έμεινε στο πεδίο της μάχης χωρίς να γνωρίζει το Σύνταγμα και εβάλαμε φυλάκια. 

Την νύκτα μας κάνουν αντεπίθεση οι Τούρκοι, μας σκοτώνουν δύο σκοπούς. 

Σήμανε συναγερμός στο Σύνταγμα, αντεπίθεση όλη τη νύχτα και τους διέλυσε τελείως. Εμείς ήμασταν προσκολλημένοι στο Σύνταγμα κι έπρεπε το πρωί να συνδεθούμε. 

Όταν περάσαμε την κωμόπολη και βγήκαμε στην κορυφή του βουνού, είδαμε τα πυροβόλα τους ζεμένα σε έξι βουβάλια σκοτωμένα και οι πυροβοληταί μαζί. 

Αποθήκες, καζάνια όλα τα εγκατέλειψαν και σκόρπισαν μέσα στα κλαδιά να σωθούν. Τους περισσότερους τους πιάσαμε αιχμαλώτους κι άλλοι διέφυγαν μέσα στα δάση. 

Αυτή ήταν η Σιδηρά Μεραρχία του Κεμάλ με επικεφαλής τον ίδιο. Αυτή τη μάχη ο ελληνικός στρατός τη γιόρταζε σαν εθνική γιορτή όσον καιρό ήμασταν εκεί στη Μικρασία.»

Πηγή https://galanoleykoblog.wordpress.com

Η μάχη του Εσκή Σεχίρ, διαδραματίσθηκε σε ανοιχτό πεδίο και με συμμετοχή όλων των δυνάμεων των αντιπάλων. Η διοίκηση της Στρατιάς, (ο Παπούλας)  παραμένοντας μακριά από το μέτωπο δεν ανέλαβε τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων, αλλά την πρωτοβουλία πήραν οι μέραρχοι που συνεργάστηκαν μεταξύ τους και ανέστρεψαν την κατάσταση.

 Την αυγή της 8ης Ιουλίου στο Εσκή Σεχίρ είχαν αναπτυχθεί 3 ελληνικές μεραρχίες η 1η, η 7η, και η 10η απέναντι σε 4 τουρκικές μεραρχίες πεζικού και μια ιππικού.

Από τις πέντε το πρωί, βαρύ τουρκικό πυροβολικό  σφυροκοπούσε την 10η Μεραρχία και τις θέσεις του 30ου Σύνταγματος στο Σουλτανιέ.  Στις 07:30 άρχισε να δέχεται σφοδρά πυρά και το 22ο Σύνταγμα Πεζικού στον βορρά. Η 7η Μεραρχία διατάχθηκε να σπεύσει νότια όπου η 1η δεχόταν σφοδρή επίθεση αλλά μια νέα επίθεση στον τομέα του Μουταλίμπ το μεσημέρι προκάλεσε ακύρωση της διαταγής, καθώς κινδύνευε και το βόρειο ελληνικό άκρο.

Βαλλόμενο ανηλεώς από το εχθρικό πυροβολικό, το απόσπασμα Βάκη (ΙΙΙ/23) αμυνόταν ηρωικά στους λόφους βόρεια του Εσκή Σεχίρ. Κατά τις 14:00 ενισχύθηκε από ένα τάγμα του 22ου ενώ τα δύο άλλα τάγματα του 22ου ετοιμάζονταν για αντεπίθεση. Στις 15:00 η μάχη είχε γενικευθεί σε όλο το μέτωπο της 7ης Μεραρχίας όπου βρισκόταν ήδη και το Μικτό Απόσπασμα Τσιρογιάννη. Στις 17:50 η 7η Μεραρχία ανακατέλαβε το χωριό Μουταλίμπ και άρχισε να καταδιώκει τον εχθρό. Η μέρα έκλεισε με την νίκη της 7ης Μεραρχίας, με απώλειες 29 νεκρούς και 166 τραυματίες.

 Στο μέτωπο της 10ης Μεραρχίας η υποχώρηση του 30ού Συντάγματος Πεζικού άφησε ακάλυπτο το πυροβολικό και οι πυροβολητές ενεπλάκησαν σε μάχη εκ του συστάδην με τους Τούρκους. Στις 18:00 ένα τάγμα του 28ου Συντάγματος Πεζικού υπό τον συνταγματάρχη Κοσμόπουλο επιτέθηκε και κατεδίωξε τον εχθρό ως το Πουρσάκ Μπογάζ. Η 10η Μεραρχία είχε 21 νεκρούς και 229 τραυματίες. 

Νοτιότερα, η  1η Μεραρχία είχε 16 νεκρούς και 84 τραυματίες.