Στις 3 Ιανουαρίου 1945 δημιουργήθηκε η «κυβέρνηση κατευνασμού» των «Αφανών» και των «Άφαντων». Ο αντικομουνιστής βενιζελικός Πλαστήρας πρωθυπουργός αλλά ο αριστερός Σοφιανόπουλος από τον όμιλο των πολιτικών που απέφυγαν κάθε ευθύνη και που η SoE τον είχε στείλει στον Λίβανο έλαβε τη δοτή εξουσία από τους Άγγλους να διαπραγματευτεί με τους συντρόφους.

 

Το απόγευμα της 3ης Ιανουαρίου, ο Δαμασκηνός , ως Αντιβασιλεύς, έδωσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης «κατευνασμού» στον Νικόλαο Πλαστήρα , τον οποίο τον έφεραν άρον –άρον από τη Νίκαια όπου ζούσε, εξόριστος , από το 1933.

 Οι Άγγλοι ικανοποιώντας τους όρους του ΚΚΕ που ζητούσε «να σχηματιστεί κυβέρνηση πραγματικής Εθνικής Ενώσεως, η οποία θα ρυθμίσει Δημοκρατικώς το όλον Πολιτικόν και στρατιωτικόν πρόβλημα της Χώρας», απέλυσαν την κυβέρνηση του Λιβάνου και τους Υπουργούς του Καϊρου , και ανέθεσαν την εξουσία στον Ιωάννη Σοφιανόπουλο τον οποίο η SoE τον είχε κουβαλήσει  και στον Λίβανο εκ μέρους της της «Ένωσης Αριστερών».

 Ο Σοφιανόπουλος συμμετείχε στον Λίβανο εκ μέρους της ««Νεοδημοκρατικής Ένωσεως Αριστερών», όπου υποστήριξε την ανάγκη δημιουργίας «κοινού Εθνικού Στρατού» και τη συνδιαλλαγή όλου του ελληνικού πολιτικού κόσμου με τους κομμουνιστές για την εξασφάλιση ομαλού πολιτικού βίου και της δημοκρατικής εξέλιξης. 

 Ο Σοφιανόπουλος δεν συμμετείχε στην κυβέρνηση του Γεώργιου Παπανδρέου αφού οι βασικές του απόψεις δεν έγιναν δεκτές.

 Στην συνέχεια δεν γύρισε στην Ελλάδα. 

Τον έφεραν άρον- άρον στην Αθήνα οι Άγγλοι και διορίστηκε ως ο κυβερνήτης της Ελλάδος για να διαπραγματευτεί με τους συντρόφους στο συνέδριο της Βάρκιζας στο οποίο και συνομολογήθηκε η ομώνυμη συμφωνία. 

 Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο ημερολόγιο του για την κυβέρνηση Σοφιανόπουλου έγραψε: 

«Ο αρχιεπίσκοπος έδωσε χθες στον Πλαστήρα την εντολή να σχηματίσει τη νέα κυβέρνηση. Φαίνεται ότι έχει τεθεί ως αρχή να μην μπει στη νέα κυβέρνηση κανένας από μας που απαρτίζαμε την παλιά. Και εμείς, που οχτώ μήνες τώρα παλεύουμε (εγώ μάλιστα πολλά χρόνια, παίρνοντας επάνω μου τόσες ευθύνες) θα παραχωρήσουμε τη θέση μας στον όμιλο εκείνων των πολιτικών που συστηματικά απέφυγαν ως τώρα κάθε ευθύνη και που τίποτε άλλο δεν έκαναν παρά να είναι αρνητικοί». 

Η «κυβέρνηση κατευνασμού» των «Αφανών»  και των «Άφαντων», ήταν ένα «λιτό και ευέλικτο» σχήμα με εφτά υπουργούς και πέντε υφυπουργούς.

 Ο Πλαστήρας ανέλαβε και υπουργός Στρατιωτικών και προσωρινά Ναυτικών, Αεροπορίας και Εμπορικής Ναυτιλίας. Ο σοσιαλιστής Ιωάννης Σοφιανόπουλος ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών και προσωρινά Τύπου και Διαφωτίσεως.

 Ο Νικόλαος Κολυβάς που ήταν «ανεξάρτητη πολιτική προσωπικότητα» υπουργός Δικαιοσύνης και προσωρινά Κοινωνικής Προνοίας και Υγιεινής. Ο Λαϊκός, Περικλής Ράλλης υπουργός Εσωτερικών και προσωρινά Παιδείας. Ο Γεώργιος Σιδέρης υπουργός Οικονομικών και προσωρινά Εφοδιασμού και Εργασίας.

 Ο σπουδαγμένος στο Μάντσεστερ Τζον Γκλαβάνης , που προερχόταν εκ των Φιλελευθέρων, υπουργός Γεωργίας και προσωρινά Εθνικής Οικονομίας. Ο απόστρατός Λουκάς Σακελλαρόπουλος που προτάθηκε από τον Γονατά, υπουργός Δημοσίων Έργων και προσωρινά Μεταφορών και Ταχυδρομείων Τηλεγράφων και Τηλεφώνων. 

Ο Φιλελεύθερος και αγγλόφρων Χιώτης Μικές Μαυρογορδάτος υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, ο Φιλελεύθερος Γεώργιος Β. Μελάς υφυπουργός Εξωτερικών, ο άνθρωπος του Πλαστήρα Λεωνίδας Σπαής υπηρεσιακός υφυπουργός Στρατιωτικών, ο Θεόδωρος Κουντουριώτης υπηρεσιακός υφυπουργός Ναυτικών και Εμπορικής Ναυτιλίας και ο Παναγιώτης Βήλος υπηρεσιακός υφυπουργός Αεροπορίας. 

 Ο Σπύρος Μαρκεζίνης στην «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος», ανέφερε: « Η κοινή γνώμη αντελήφθη εξαρχής, ότι δεν ήταν ο Πλαστήρας αυτός που κυβερνούσε. Οι Άγγλοι, δια του Ι. Σοφιανοπούλου και κυρίως διά του Δαμασκηνού, καθόριζαν την πολιτική της Κυβερνήσεως και ελάμβαναν τις αποφάσεις. Το κυβερνητικό πρόγραμμα έφερε τη σφραγίδα του Σοφιανοπούλου και περί των δηλώσεων του τελευταίου, εκ μέρους της Κυβερνήσεως, προς τους ξένους δημοσιογράφους, στις 10 Ιανουαρίου, ο υπεύθυνος πρωθυπουργός ενημερώθηκε εκ των υστέρων. Ερήμην ουσιαστικώς του Πλαστήρα, ο στρατηγός Σκόμπι υπέγραψε, κατόπιν επιμονής του Λήπερ, στις 11 Ιανουαρίου, την ανακωχή με το ΕΑΜ. Ο Βρετανός πρέσβης παρενέβηκε ανοικτά και ματαιώσε την έκδοση των ενταλμάτων συλλήψεως παραγόντων του ΕΑΜ, που είχε αποφασίσει ο Πλαστήρας και με καταφανή αθυμία ο Στρατηγός θα είπε στον Σκόμπι: « Καλά, εγώ τι χρειάζομαι;»…». 

 Στους δρόμους της Αθήνας και του Πειραιά οι μάχες και τα θανατικό συνεχίζονταν. Το κέντρο της παράταξης των Κομμουνιστών στην Αθήνα κάμφθηκε και υποχώρησε. Οι Άγγλοι και οι κυβερνητικοί μετά την κατάληψη του Γηροκομείου, του Ψυχικού και των Τουρκοβουνίων, πέρασαν στου Γκύζη και προκάλεσαν πανικό στις γραμμές των Κομμουνιστών. Το κέντρο της παράταξης των Κομμουνιστών στην Αθήνα κάμφθηκε και υποχώρησε. Τα τμήματα Εξαρχείων μετά την πτώση υποχώρησαν προς Κολωνό και Περιστέρι. Οι κομμουνιστές των Αμπελοκήπων υποχώρησαν άλλοι προς την Σχολή Ευελπίδων και την Κυψέλη και άλλοι προς την Καλογρέζα. Ισχυρή παρουσία Κομμουνιστών εξακολουθούσε να υπάρχει στις φυλακές Αβέρωφ και τις Προσφυγικές Πολυκατοικίες. Η προέλαση των Εθνοφυλάκων από Χολαργό προς την Αγία Παρασκευή παρεμποδίστηκε από την δράση των κομμουνιστών του Τσακού. Στο Πειραιά οι Άγγλοι εκκαθάρισαν τα εργοστάσια «ΕΛΑΪΣ», «ΓΑΒΡΙΗΛ» και «ΚΕΡΑΜΙΚΟΥ» που είχε καταλάβει ο ΕΛΑΣ και προωθήθηκαν στην οδό Πειραιώς μέχρι τον Κηφισσό. Οι επιτελείς των κομμουνιστών ανησυχούσαν για περικύκλωση τους με υπερκέραση από την κατεύθυνση Καλογρέζα/ Ν. Ιωνία και ανεφεραν ότι , «όλα τα τμήματά μας είναι κατάκοπα, ξάγρυπνα, πληγωμένα, με λίγο ελαφρό οπλισμό και πολύ λίγα πυρομαχικά. Είναι φανερός ο κίνδυνος ο εχθρός να μας πλευροκοπήσει από τ’ αριστερά και να προωθηθεί προς Ν. Ιωνία.». 

Από τον Πειραιά, η ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ υπογράμμιζε: «Είναι πρόδηλον ότι ο αγών μας κατέστη άνισος. Αι δυνάμεις μας ως έμψυχον και άψυχον υλικόν φθίνουν αναντικατάσταται, εν αντιθέσει με τις εχθρικές αι οποίαι αυξάνουν…Η στρατιωτική μας γνώμη είναι ότι με τας ολίγας δυνάμεις που διαθέτομεν εις τον Πειραιά είναι αμφίβολον ότι θα αποφύγωμεν την κύκλωσιν και την κατάρρευσιν του Πειραιώς.».