Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 1940.37η ημέρα του Πολέμου. Η Απελευθέρωση της Πρεμετής και του Δέλβινου. και του Υψώματος 1532 στο Πόγραδετς. Ο διοικητής του Ιταλικού εκστρατευτικού Σώματος στην Σκιπερία στρατηγός Σοντού, πρότεινε στον Μουσολίνι «διπλωματική λύση». Ο Μεταξάς ανησυχούσε για την έλλειψη πυρομαχικών. Παρέμβαση Νικολούδη για τον Δημοσιογραφικό Χάρτη

 Η (φρέσκια) 3η Μεραρχία επιτέθηκε το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου και κατέλαβε το ύψωμα Πλατυβούνι, το οποίο κάλυπτε τις περιοχές Δελβίνου– Αργυροκάστρου. Την ίδια μέρα ομάδα αναγνωρίσεως της Μεραρχίας εισήλθε στο Δέλβινο, το οποίο ήδη είχαν εκκενώσει οι Ιταλοί εγκαταλείποντας ποσότητες από τρόφιμα και άλλο υλικό. 

Οι υποχωρούντες με την κάλυψη αρμάτων και αεροπορίας Ιταλοί, ανατίναξαν τις πρωινές ώρες της 3ης Δεκεμβρίου της γέφυρες της Πρεμετής στον Αώο ποταμό. Παρά ταύτα το απόσπασμα του Αντισυνταγματάρχη Δημοκωστούλα μπήκε γύρω στις 10.00 στην Πρεμετή. 

Το 3ο Σύνταγμα της Μεραρχίας Ιππικού κατέλαβε τα χωριά Κουτάλι και Μποντάρι, και το ύψωμα 900 . Συνελήφθησαν περίπου 250 αιχμάλωτοι οι οποίοι ανήκαν σε μονάδες της Μεραρχίας Μοδένα. 

Στον τομέα της 8ης Μεραρχίας, ο ταγματάρχης πυροβολικού Ιωάννης Παπαρόδου κατάφερε να ανεβάσουν οι φαντάροι του πυροβόλα με τα χέρια, μέσα στο παγωμένο Χιόνι και σφυροκόπησε του Ιταλούς στο Ύψωμα Μπουράτο, το οποίο κατελήφθη τα ξημερώματα δια της λόγχης. 

Η 11η Μεραρχία επιτέθηκε στις 3 Δεκεμβρίου σε ολόκληρο το μέτωπο της ζώνης της τις απογευματινές ώρες κατέλαβε το Υψ. Μάλι Ποτομίτ. 

Η 17η Μεραρχία του Γ ΣΣ την 3η Δεκεμβρίου κατέλαβε το Υψ. 1532. Στην επιτυχία αυτή συντέλεσε η ενέργεια του υποδιοικητή του 31ου Συντάγματος, του έφεδρου εκ μονίμων Αντισυνταγματάρχη Σωτήριου Μπασιάκου, ο οποίος αυτοβούλως με παράτολμο ελιγμό στα νώτα του εχθρού και χρήση σκοινιών αναρριχήσεως, αιφνιδίασε τον εχθρό και με αγώνα διά της λόγχης συνέβαλε αποφασιστικά στην κατάληψη του υψώματος 1532 το οποίο δέσποζε της περιοχής του Πόγραδετς και είχε ιδιαίτερη τακτική σημασία και στη σύλληψη 13 αξιωματικών και 400 οπλιτών αιχμαλώτων. 

Οι απώλειες της 17ης Μεραρχίας ανήλθαν σε 6 αξιωματικούς και 50 οπλίτες νεκρούς, 17 αξιωματικούς και 350 οπλίτες τραυματίες και σε 36 οπλίτες αγνοούμενους. 

Η κακοκαιρία και η περιορισμένη ορατότητα λόγω ομίχλης και χιονοπτώσεων απέτρεψαν τη Μεραρχία από την περαιτέρω εκμετάλλευση της επιτυχίας.

Ο Μεταξάς στο ημερολόγιο του ανέφερε τις ρουφιανές του Διάκου που του μετέφερε τις υπόνιες της Στοάς των Αγγλων «για ορισμένους αξιωματικούς του Επιτελείου». Ο Μεταξάς ανησυχούσε για τον εφοδιασμό με πυρομαχικά 

Ο αρχιστράτηγος των εν Αλβανία Ιταλικών δυνάμεων στρατηγός Σοντού, σε έκθεσή του προς τον Μουσολίνι στις 3η Δεκεμβρίου υπογράμμιζε για την κατάσταση στο μέτωπο , ότι «μετά το Πόγραδετς οποιαδήποτε αντίδραση των ιταλικών δυνάμεων στην περιοχή ήταν πλέον αδύνατη» και πρότεινε «διπλωματική λύση». Γνωρίζουμε ότι ο Μουσολίνι αποφάσισε εσπευσμένα την επίθεση στην Ελλάδα επειδή πληροφορήθηκε από τον πράκτορα της SoE Τσιάνο το «απόρρητο» σχέδιο Παπάγου που προέβλεπε την εγκατάλειψη της Ηπείρου στους Ιταλούς. 

Στις 30 Νοεμβρίου 1940, μετά την κατάληψη της Κορυτσάς και του Πόγραδετς, ο Μουσολίνι συγκάλεσε Υπουργικό Συμβούλιο , εξήγησε στους απληροφόρητους, ακόμη και τότε υπουργούς του, την κατάσταση στο ελληνικό μέτωπο, και ανέλαβε την πλήρη ευθύνη για την καταστροφή. Στις 3 Δεκεμβρίου, όπως είπαμε ο στρατηγός Σοντού υπέβαλε τηλεγραφικά στον Ντούτσε έκθεση που ανέλυε τη δύσκολη κατάσταση του 26ου Σώματος Στρατού, υπογράμμιζε την αδυναμία αντιστροφής της κατάστασης και παρακαλούσε για «πολιτική λύση». 

Ο πράκτορας των Άγγλων Τσιάνο που έκανε ότι μπορούσε για να προκληθεί ο πόλεμος με την Ελλάδα και για να μην βρεθεί πολιτική λύση στο ημερολόγιο του, έγραψε: «Ο Μουσολίνι με κάλεσε στο Παλάτσο Βενέτσια . Τον βρήκα κουρασμένο όσο ποτέ άλλοτε. «Κάθε άνθρωπος διαπράττει ένα μοιραίο σφάλμα στη ζωή του. Δεν υπάρχει άλλη διέξοδος, μου είπε. Πρέπει να ζητήσουμε μέσω Χίτλερ εκεχειρία». Αδύνατον, του απάντησα.

 Οι Έλληνες θα θέσουν ως πρώτο όρο την προσωπική εγγύηση του Φύρερ ότι δεν θα ενεργήσουμε ποτέ πλέον εναντίον τους. Προτιμώ να τινάξω τα μυαλά μου παρά να τηλεφωνήσω στον Ρίμπεντροπ . … Εκείνο το οποίο έχει σήμερα σημασία είναι να αντέξουμε και να διατηρηθούμε στην Αλβανία. Ο χρόνος θα φέρει τη νίκη. Αν όμως ενδώσουμε, αυτό θα είναι το τέλος». Προτιμώ να τινάξω τα μυαλά μου παρά να τηλεφωνήσω στον Ρίμπεντροπ . …, είπε ο πράκτορας. Επομένως, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι και από την ιταλική πλευρά, η ανακωχή με γερμανική μεσολάβηση, ήταν απόλυτα εφικτή, μετά την κατάληψη της Πρεμετής και του Πόγραδετς. Από τις 6 Δεκεμβρίου και μετά, αλλά η Αγγλία δεν το ήθελε.

Δελτίο No. 179 Το Αρχηγείο των Ιταλικών  Ενόπλων Δυνάμεων στις 3 Δεκεμβρίου 1940 σο πολεμικό ανακοινωθέν 179 ανέφερε: 

" Ελληνικές επιθέσεις και αντεπιθέσεις μας, στο μέτωπο της 9ης και 11ης Στρατιάς. Η πολεμική μας αεροπορία συνεργάστηκε με τα στρατεύματα, βομβαρδίζοντας οδούς επικοινωνίας και  εχθρικές θέσεις και οχήματα. Οι αεροπορικοί σχηματισμοί μας βομβάρδισαν το Νέο Φρούριο και άλλους στρατιωτικούς στόχους στην Κέρκυρα. 

 Στην κεντρική Μεσόγειο, το μαχητικό μας κατέρριψε ένα αεροσκάφος τύπουBlenheim . Τη νύχτα της 27ης προς την 28η Νοεμβρίου, ένα από τα υποβρύχιά μας πουπεριπολούσε  στα νερά του Στενού της Σικελίας επιτέθηκε και χτύπησε με τορπίλη ένα εχθρικό καταδρομικό συνοδευόμενο από δύο αντιτορπιλικά που έρχονταν από τη Μάλτα.

 Στη Βόρεια Αφρική μια εχθρική επίθεση, υποστηριζόμενη από πυρά πυροβολικού, στη θέση μας el Gazala, στον ορεινό όγκο του el Auenat, αποκρούστηκε από τη φρουρά μας. Τα αεροπλάνα μας διέρρευσαν την αγγλική έδρα του Ain el Prinz.

 Στην Ανατολική Αφρική, οι εχθρικές αεροπορικές επιδρομές στο Adi Ugri και το Zula προκάλεσαν πολύ μικρές ζημιές. Χωρίς θύματα. Στα Μετέμμα ένα εχθρικό αεροπλάνο καταρρίφθηκε από τα στρατεύματά μας. 

 Εχθρικά αεροπλάνα έριξαν μερικές βόμβες στη Νάπολη και την Αυγούστα, οι οποίες προκάλεσαν μικρές ζημιές και μικρές πυρκαγιές εξημέρωσαν αμέσως. Δεν υπάρχουν θύματα .

 Ένα από τα υποβρύχιά μας επέστρεψε στη βάση ανέφερε ότι βυθίστηκε στον Ατλαντικό στις 18 Νοεμβρίου το βρετανικό ατμόπλοιοLylian Moller5.000 τόνων. 

Το Βρετανικό Ναυαρχείο ανακοίνωσε πρόσφατα την απώλεια των υποβρυχίωνRainbou καιTriad. Αυτά τα υποβρύχια λειτουργούσαν στη Μεσόγειο. Ως εκ τούτου, πρέπει να καταμετρηθούν μεταξύ εκείνων που καταστράφηκαν από το ιταλικό ναυτικό, όπως ανακοινώθηκε κατά καιρούς σε προηγούμενα δελτία. 

Σπυρίδων Χατζάρας