21 Οκτωβρίου 1931. Η Κήρυξη της Ενώσεως της Κύπρου με την Μητέρα Ελλάδα

 

Τα "Οκτωβριανά " στην Κύπρο

Η αυθόρμητη παλλαϊκή εξέγερση του Κυπριακού λαού τον Οκτώβριο του 1931, προήλθε από την στυγνή οικονομική και πολιτική καταπίεση των Βρετανών εις βάρος του συνόλου του πληθυσμού της Νήσου. 

 Το «δήθεν» νομοθετικό συμβούλιο που διοικούσε την Κύπρο το αποτελούσαν 13 μέλη από τα οποία τα 6 αντιπροσώπευαν την Ελληνοκυπριακή κοινότητα του 88% του συνολικού πληθυσμού. 

Τα υπόλοιπα 6 μέλη ήταν διορισμένοι Βρετανοί κρατικοί υπάλληλοι και Τουρκοκύπριοι. 

Όταν σε ένα ζήτημα οι δύο παρατάξεις βρίσκονταν αντίθετες και ισόπαλες, η βαρύνουσα ψήφος του Βρετανού Αρμοστή, που ήταν και ο πρόεδρος του «νομοθετικού συμβουλίου», εξασφάλιζε την πλειοψηφία για την Αγγλική πλευρά. 

 Στην περίπτωση που οι Τουρκοκύπριοι συμφωνούσαν με τους Έλληνες σε κάποιο θέμα , ο «πρόεδρος» είχε το δικαίωμα να αναπέμψει το ζήτημα για «επανεξέταση» σε «ειδικό συμβούλιο» αμιγώς Βρετανικής σύνθεσης. 

Εκεί στραγγαλίζονταν τα τελευταία απομεινάρια των πολιτικών ελευθεριών του συνόλου του Κυπριακού λαού. 

 Όλοι οι ανώτεροι και ανώτατοι Διοικητικοί υπάλληλοι του Κυπριακού κρατικού μηχανισμού ήταν Βρετανοί, με αμοιβές πολλαπλάσιες από αυτές που δίνονταν στις υπόλοιπες Βρετανικές αποικίες που βάρυναν αποκλειστικά τον φτωχό Κυπριακό λαό. Συγκεκριμένα ένας ανώτερος Βρετανός κρατικός υπάλληλος λάμβανε ημερομίσθιο 4 λίρες όταν το ημερομίσθιο του Κύπριου εργάτη ήταν 2 σελίνια!!!! 

 Ο Κυπριακός λαός όφειλε να καταβάλλει εξ ιδίων τον Σουλτανικό φόρο υποτέλειας που άγγιζε το ιλιγγιώδες ποσό των 90.000 λιρών ετησίως. 

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του ποσού, τα συνολικά έσοδα της Κύπρου το 1931 ήταν 739.000 λίρες. 

Το ποσό αυτό η εκάστοτε Βρετανική Κυβέρνηση από το 1878 δεν το κατέβαλλε ποτέ στον Σουλτάνο αλλά αντιθέτως το παρακρατούσε αφού η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν εκπλήρωνε τις δανειακές υποχρεώσεις της.

 Το συσωρευθέν ποσό από τον Σουλτανικό φόρο αλλά και από άλλους φόρους που επέβαλλε η Βρετανία, στην Νήσο άγγιζε τις 2.600.000 λίρες.

 Σύμφωνα με δήλωση του Βρετανού Υπουργού Οικονομικών τον Ιούλιο του 1931 στην βουλή των κοινοτήτων, τα ποσά αυτά είχαν διατεθεί μυστικά από τους Βρετανούς για να εξυπηρετήσουν τα χρεολύσια των αιωνίως χρεοκοπημένων Οθωμανών. 

 Από τις 5 Δεκεμβρίου 1929 με απόφαση του "νομοθετικού συμβουλίου" ο Κυβερνήτης της Νήσου σερ Ρόναλντ Στορρς απέκτησε τον πλήρη έλεγχο στα ελληνικά σχολεία στην Κύπρο αφαιρώντας την διοίκηση τους από τις Ελληνικές κοινότητες, προνόμιο που απολάμβαναν κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

 Η κίνηση αυτή είχε ως στόχο τον έλεγχο των διορισμών στα Ελληνικά σχολεία όσων δασκάλων υποστήριζαν την Εθνική αφύπνιση. Παράλληλα ο Κυβερνήτης Στορρς επέβαλλε την διδασκαλία της Βρετανικής γλώσσας ως κύριας εις βάρος των Ελληνικών.

 Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η οικονομική κρίση που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 1931, λόγω του ελλείμματος του Κυπριακού προϋπολογισμού. 

Συγκεκριμένα υπήρχε ένα έλλειμμα 11.000 λιρών στον προϋπολογισμό, το οποίο η Βρετανική πλευρά ήθελε να καλύψει από ένα ισχνό αποθεματικό που υπήρχε στο Νησί για αντιμετωπιστεί κάποια έκτακτη ανάγκη από θεομηνίες (ξηρασία, σεισμός κτλ). 

 Η Ελληνική πλευρά αντιστάθηκε σε αυτή την παράλογη κίνηση παρουσιάζοντας ένα πλήρες και μετριοπαθές πρόγραμμα περικοπών στους μισθούς των Κρατικών υπαλλήλων. 

Ο Κυβερνήτης Στορς  τελικά αποφάσισε να μαζέψει το ποσό φορολογώντας εκ νέου τον Κυπριακό λαό. 

 Στην σχετική συνεδρίαση του "νομοθετικού συμβουλίου" οι Έλληνες βουλευτές, με την ανοχή των Τουρκοκυπρίων, πέτυχαν να καταψηφιστεί το νομοσχέδιο αυτό. 

 Ο  Στόρρε όμως ανεπεμψε το ζήτημα,  και επέβαλλε το νομοσχέδιο τον Οκτώβριο του 1931. Η ωμή αυτή πρωτοβουλία του Στορρς πυροδότησε μια σειρά από γεγονότα . 

Ο μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς παραιτήθηκε από το νομοθετικό συμβούλιο μαζί με άλλους Έλληνες Βουλευτές στις 17 Οκτωβρίου 1931. 

Τρεις μέρες μετά, με βαρυσήμαντο διάγγελμά του από την Λεμεσό, καλούσε τον Κυπριακό λαό σε αντίσταση και ανυπακοή. 

Στις 21 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε μεγάλη συγκέντρωση στην εμπορική λέσχη στην Λευκωσία με ομιλητές πολλούς Έλληνες Βουλευτές και κοινωνικούς παράγοντες.

Ο Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Κυκκώτης, Πρωθιερέας της Φανερωμένης, μετά από σύντομη ομιλία, όρκισε το πλήθος στην Ελληνική σημαία. Ακολούθως, εντελώς αυθόρμητα σχηματίστηκε ένα πλήθος που πορεύθηκε προς το κυβερνείο. για να επιδώσει ψήφισμα διαμαρτυρίας στον Κυβερνήτη. 

Πολλοί πήραν ξύλα και πέτρες. Το κύμα των διαδηλωτών ήταν τόσο ορμητικό που ο αστυνομικός κλοιός που σχηματίστηκε γύρω από το κτίριο ήταν αδύνατο να το συγκρατήσει. 

Βλέποντας τα γεγονότα να παίρνουν ανεπιθύμητες διαστάσεις, ο κυβερνήτης Στορς διεμήνυσε προς τους διαδηλωτές ότι είναι έτοιμος να δεχτεί επιτροπή εκ των μελών του Κυπριακού νομοθετικού συμβουλίου αλλά προηγουμένως θα πρέπει ν’ απομακρυνθούν τα πλήθη από το κυβερνείο. 

Πολύ σύντομα οι διαδηλωτές άρχισαν να πετούν πέτρες προς το κτίριο του Κυβερνείου. Ένας νεαρός μαθητής σκαρφάλωσε και κατέβασε την Αγγλική σημαία από τον ιστό που βρισκόταν στην είσοδο του Κυβερνείου, αντικαθιστώντας την με την Γαλανόλευκη. 

Σε λίγο κατέφθασαν αστυνομικά αυτοκίνητα για να ενισχύσουν την ασφάλεια του κτηρίου. 

Ένα από τα αυτοκίνητα ανατράπηκε και κάηκε μεταδίδοντας τη φωτιά και στα υπόλοιπα. 

Οι αστυνομικοί μετά από προσωπική πίεση του Στορρς, άνοιξαν πυρ κατά των άοπλων διαδηλωτών. Τα επεισόδια εντάθηκαν και πήραν έκταση σε όλη την περίμετρο του Κυβερνείου, ενώ σε κάποια δωμάτια του ξέσπασε πυρκαγιά. Μετά το πυρ των αστυνομικών το πλήθος διαλύθηκε. 

Ένας νεκρός ,ο 17χρονος Ονούφριος Κληρίδης, και δεκαπέντε τραυματίες ήταν ο απολογισμός των επεισοδίων. 

Στην πάνδημη κηδεία του Ονούφριου Κληρίδη που ακολούθησε την επόμενη ημέρα με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κύριλλο να χοροστατεί, έλαβαν χώρα μικρής έκτασης επεισόδια, αλλά όλη η νήσος βρισκόταν σε έναν επαναστατικό αναβρασμό.

Εκτεταμένα επεισόδια σημειώθηκαν στην Αμμόχωστο όπου εξεγερμένοι πολίτες κατέστρεψαν σταθμούς της Αποικιακής Αστυνομίας και λιθοβόλησαν Άγγλους αξιωματούχους.

 Οι Αρχές άνοιξαν πυρ, με αποτέλεσμα να χάσει την ζωή του ο 18χρονος Χαράλαμπος Φιλίππου. 

Τα ίδια έγιναν και στην Λάρνακα, ενώ στην Κερύνεια ο λαός της επαρχίας βάδισε με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Μακάριο ως το γραφείο του άγγλου Έπαρχου. 

Εκεί αφού κατέβασαν και έσκισαν την Αγγλική σημαία ανεβάζοντας την Ελληνική, συγκρούστηκαν με την Αγγλική Αστυνομία λιθοβολώντας τα δημόσια κτίρια. Ο Στορρς ενίσχυσε αμέσως την Επαρχία με έναν ουλαμό Βρετανών στρατιωτών.

 Στην Πάφο, ο υπεύθυνος άγγλος Διοικητής για να αντιμετωπίσει τον αναβρασμό και τις Κυπριακές διαμαρτυρίες απαγόρευσε κάθε δραστηριότητα στην πόλη περιορίζοντας τους κατοίκους στα σπίτια τους.

 Στην Λεμεσό λίγο έλλειψε οι κάτοικοι να κάψουν ζωντανό τον Άγγλο διοικητή με την γυναίκα του και την κόρη του. 

 Ο φόρος αίματος που πλήρωσε ο Κυπριακός λαός στα γεγονότα αυτά ήταν βαρύτατος. Εννέα Kύπριοι έχασαν την ζωή τους από πυροβολισμούς των Αρχών (Oνούφριο Kληρίδης, Παναγιώτης Δημητρίου, Kυριάκος Παπαδόπουλος, Σάββας Mασούρης, Γεώργιος Mούτσος, Xαράλαμπος Φιλής, Mιχαήλ Iωάννου, Λοΐζος Λοΐζίδης, Iωάννης Σαλουμής), τριάντα τραυματίστηκαν σοβαρά, ενώ δεκάδες άλλοι ανώνυμοι δέχτηκαν μικρότερους τραυματισμούς. 

 Ο Στορρς λαμβάνοντας ανησυχητικά μηνύματα από όλα τα βασικά αστικά κέντρα του Νησιού αποφάσισε να συλλάβει αμέσως και να εξορίσει στην Αγγλία τους 10 βασικούς ηγέτες των εξεγερμένων (Τσαγγαρίδης, Λοιζίδης, Κυκκώτης, Βατυλιώτης, Σκελέας, Μητροπολίτης Κυρήνειας Μακάριος, Χατζηπαυλου, Θεοδότου, Κολοκασίδης και φυσικά ο μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος).