Τι έγινε πραγματικά στην Ερμακια και Καστρανίτσα Κοζάνης , (τους Πύργους) στις 22, 23 και 24 Απριλίου 1944. Η Ερμακιά ΄ηταν χωριό της ΣΝΟΦ.Μετά το τέλος του πολέμου, 120 άτομα από την Κατρανίτσα συνελήφθησαν για συμμετοχή στη βουλγαρική παραστρατιωτική οργάνωση Οχράνα και 750 διώχθηκαν από τις ελληνικές αρχές.

Τα χωριά Κατρανίτσα και Ερμακιά ήσαν Ορμητήρια το ΕΛΑΣ. 

Οι Ελασίτες από τα ορμητήρια τους στους Πύργους (Καστρανίτσα) και την Ερμακιά, επιτίθονταν στους γύρω  προσφυγικούς οικισμούς για αρπαγή τροφών και ζώων.  

H Ερμακιά ήταν σλαβοχώρι. 

Από  το 1530 καταγράφηκε από τους Τούρκους σαν  Ράντζι με 40 χριστιανικές οικογένειες.Σύμφωνα με τον Βούλγαρο γεωγράφο και ιστορικό, Βασίλ Κάντσεφ, το 1900 ζούσαν στο Ράντσι 600 χριστιανοί Σλάβοι και 80 Τούρκοι.  Το 1998, ο Σλαβομακεδόνας ιστορικός Τόντορ Σιμόφσκι το κατέταξε ως σλαβικό οικισμός. 

Η Κατρανίτσα ήταν μισή ποντιακή και μισή Σλαβική

Στην οθωμανική εποχή, η Κατρανίτσα ήταν ένας ακμάζων οικισμός που ονομαζόταν Küçük Istanbul (Μικρή Κωνσταντινούπολη). Το 1635, ο ιερομόναχος Δανιήλ στη  Μεγίστη Λαύρα του Αγίου Όρους υπέγραψε ως «Βούλγαρος από την Κατρανίτσα». Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Κατρανίτσα ήταν μικτό βουλγαροτουρκικό χωριό. Ο Έλληνας διαφωτιστής Αθανάσιος Ψαλίδας έγραψε στα «Γεωγραφικά» του (1818 - 1822) ότι η Κατράντζα κατοικήθηκε από «Τούρκους και Βούλγαρους που είναι οι πιο αδαείς».Στην «Εθνογραφία των βιλαετίων της Αδριανούπολης, του Μοναστηρίου και της Θεσσαλονίκης», που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1878 και αντικατοπτρίζει τις πληθυσμιακές στατιστικές του 1873, η Κατρανίτσα αναφέρεται ως οικισμός της επαρχίας Βοδενών με 500 νοικοκυριά, με 1930 Βούλγαρους και 520 Πομάκους.Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Βασίλ Κάνχοφ το 1900 ζούσαν στην Κατρανίτσα 940 Βούλγαροι και 1100 Τούρκοι. Στον Εθνογραφικό Χάρτη του Βιλαετίου του Μοναστηρίου  του Χαρτογραφικού Ινστιτούτου της Σόφιας το 1901, η Κατρανίτσα ήταν μικτό χωριό Βουλγάρων, Ελλήνων, Βλάχων και Τούρκων με 310 σπίτια.Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Ελληνικού Προξενείου στην Ελασσόνα το 1904, υπήρχαν 1350 Έλληνες Σλαβόφωνοι και 200 Τούρκοι που ζούσαν στην Κατράντσα.Σύμφωνα με τον γραμματέα της Βουλγαρικής Εξαρχίας Ντιμίταρ Μίσεφ το 1905 ζούσαν στο χωριό 1600 Βούλγαροι Εξαρχικοί. Το 1921 η Κατρανίτσα είχε 250 σπίτια Σλάβων Χριστιανών και 250 σπίτια Τούρκων στα οποία εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη, την Τραπεζούντα και τη Σεβαστεία. Το 1928 το χωριό ήταν μικτό βουλγαρικό-προσφυγικό και είχε 139 προσφυγικές οικογένειες με 510 άτομα. 

Η λεηλασία των γύρω χωριών από την ΣΝΟΦ και τον ΕΛΑΣ

Η εκταση της λεηλασίας ομολογείται από τους σύγχρονούς  απολογητές της "Εθνικής Αντίστασης".

Οι Γερμανοί, όταν μπήκαν στον Κόπο να διώξουν τους Ελασίτες και τη ΣΝΟΦ από την Κατρανίτσα ανέκτησαν  10 τόνους σιτάρι, 12.000 γιδοπρόβατα, και 3.500 Γαϊδούρια, Μουλάρια  και βοοειδή.

Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί της λεηλασίας των γύρω χωριών.

Οι Γερμανοί δεν αντιδρούσαν ούτε στις διαμαρτυρίες των θυμάτων των Κομμουνιστών,  ούτε στις διαμαρτυρίες για τις εκτελέσεις εθνικοφρόνων στα χωριά. 

 Ξεκίνησαν την επιχείρηση στην Καστρανίτσα και την Ερμακιά μετα την εκτέλεση σε ενέδρα δυο Γερμανών.

Πρώτα κάηκε η Ερμακιά  στις 22 Απριλίου και μετα η Καστρανίτσα. 

Ο ΕΛΑΣ και η ΣΝΟΦ δεν πολέμησαν για τα χωριά και άφησαν τους κατοίκους να το παίζουν αθώοι. 

Στην Ερμακιά οι Γερμανοί έπιασαν 13 Γυναίκες και 48 Άνδρες που εκτλέστηκαν στην Κοζάνη. 

Στην Καστρανίτσα, για την οποία  επίσης δεν έγινε καμιά μάχη οι Γερμανοί εκτέλεσαν 318, και 1400 τους μετέφεραν στην Πτολεμαϊδα.

Η ευθύνη για ότι έγινε ανήκει αποκλειστικά στον ΕΛΑΣ και την ΣΝΟΦ που εξέθεσαν του αμάχους στον Κίνδυνο. 

Η συμμετοχή των γειτονικών χωριών στην καταστροφή και της Ερμακιάς και της Καστρανίτσας δείχνει το πόσο "Εθνική"ήταν η συμπεριφορά των κατοίκων τους που πλήρωσαν τα όσαν έκαναν σε βάρος των Ελλήνων γειτόνων τους ως φίλοι και Οικοδεσποτες των Ελασιτών και των ΣΝΟΦιτών.

Σπυρίδων Χατζάρας