9 Αυγούστου 1822 η μάχη στην Προφήτη Ηλία στον Αετό Ξηρομέρου,

 

Μετά την καταστροφή στο Πέτα (4 Ιουλίου 1822), Ρεσίτ Κιουταχής με 4.000 άνδρες και με αρωγό και τον Ισμαήλ Πλιάσσα, αποφάσισε να ακολουθήσει τον οδικό άξονα Κατούνας - Αετού – Ζάβιτσα - Μύτικα και μέσω Τρυγοβίτσας – Δραγαμέστου – Λεσίνιου να καταλήξει στο Μεσολόγγι έχοντας καταπνίξει την επανάσταση στην Ακαρνανία. 

Αυτή την πορεία ανέκοψαν 800 Έλληνες με αρχηγό τον στρατηγό Γεώργιο Νικολού Βαρνακιώτη  στον ΑΕΤΟ Ξηρομέρου. Το στρατόπεδο βρισκόταν στον Τρύφου του Ξηρομέρου, όπου ευλόγησε τα όπλα ο Ηγούμενος της Μονής της Παναγίας Ζαπατίνας στο Αρχοντοχώρι Ξηρομέρου Νικηφόρος Ζαβογιάννης. 

Μαζί με τον στρατηγό Γεώργιο Νικολού Βαρνακιώτη (Βάρνακας) πολέμησαν οι ακόλουθοι Οπλαρχηγοί , επιφανείς, Μπουλουκτσήδες.και μικροπλαρχηγοί : 

Τα αδέρφισα του Βαρνακιώτη, Γιαννάκης και Γιώτης Βαρνακιώτης (Βάρνακας), Μήτζαινας Γιωργάκης (Βάρνακας), Αποστόλης και Φώτης Κουσουρής (Βάρνακας), Σταμούλης Καρπούζης(Βάρνακας), Νικόλαος και Στάθης Κόπελος (Βάρνακας), Βασιλάκης Νικόλαος (Βάρνακας), οι Θεόδωρος Γρίβας , Φλώρος Γρίβας και Σβίγκος Γρίβας. ( Βόνιτσα), Κολοβελώνης Κώστας (Βόνιτσα), Ευστάθιος (Στάθης) Κατσαρός (Λευκάδα- Βόνιτσα), Κωνσταντής Βέρρης (Μύτικας), Γεράσιμος Φωκάς και Γεράσιμος Πανάς (Κεφαλλονίτες), Δήμο Τσέλιος (Ζάβιτσα), Γιωργάκης και Καρούσος Μήτζης ή Λιρομήτσης (Σούλι- Ζάβιτσα), Πατρώνος Νικόλαος (Ζαβιτσα –Ζαβέρδα), Δρακάς ή Κρίθυμος Χρήστος (Ζάβιτσα), Νίκος Γιάννης ή Φραγκογιάννης (Ζάβιτσα), Ζαβιτσάνος Γρηγόρης (γιατρός – Ζάβιτσα), Ζέρβας Δημήτριος (Ζάβιτσα),Στάθης Χεινόπωρος ή Πεταλιάς(Ζάβιτσα), Γιάννης Μπουκουβάλας (Βάλτος), Αντρέας, Κωσταντής, Τσάμης και Αποστόλης Γριβογιώργος (Κωνωπίνα), Δημήτρης Παλιογιάννης (Βάτος), Γιαννάκης και Γεώργιος Σουλτάνης (Μοναστηράκι), Γιάννης και Χρήστος Τσαούσης (Πλαγιά), Δημήτρης Παπάς (Μερδενίκου), Κωσταντής Βέρρης (Μερδενίκου), Κώστας Καπογιωργάκης (Πλαγιά), Κωνσταντής Βαλιανάκης (Αετός), Δημήτρης Μανιαβός (Αετός), Καραγιάννης και Κωσταντής Μαγουλιάνος (Αετός), Γαλάνης Μεγαπάνος, (Αετός), Γρηγόρης Πράπας (Αετός), Νίκος Τσέλιος (Δραγαμέστο), Βασίλης , Αναστάσιος και Κώστας Χασάπης (Δραγαμέστο), Γεώργιος Καραίσκος (Κομποτή), Κώστας Γεροθανάσης (Πρόδρομος), Αλπίτσης Γεώργιος (Κανδήλα), Τσίκρικος Ευστάθιος (Πλαγιά), Μορδόχας Νικόλαος (Βασιλόπουλο), Μπείρος Γεράσιμος (Τρύφου), Ανδρέας Στούπας (Κατούνα),), Μπαμπινιώτης Νικόλαος (Μπαμπίνη), Τραυλός Τάτσης (Βούστρι), Μαγαζής Αθανάσιος(Κατούνα), Μαργιόλης Σταθάκης (Αχυρά), Νικάκης Αντρέας (Τρύφου), Σκυφτούλης Δημήτριος (Κατούνα), Γιαταγάνας Γιάννης (Κανδήλα), Καρδαράς Αθανάσιος (Κανδήλα), Τσούνης Γεώργιος (Βούστρι), Σπύρου Αθανάσιος και Αποστόλης (Αχυρά), Πετιμέζης Γιαννάκης (Κατούνα), Τζαδήμας Αθανάσιος (Κατούνα), , Σαρδελής Στάθης (Μερδενίκου), Μπεκιράκης Γιάννης (Κωνωπίνα), Γραμματικού Ιωάννης (Κανδήλα), Φατσιλέτος Γιάννης (Χρυσοβίτσα), Ζούπας Σπύρος (Βασιλόπουλο), Κολοκύθας Γεώργιος(Κωνωπίνα), Κουτσουμπίνας Νίκος (Μαχαλάς), Πανούτσος Πλαγιώτης (Πλαγιά), Αθανάσιος Καλατζής (Τρύφου), Γεώργιος Καραλής (Τρύφου), Νικόλαος Τζούνης ή Ρούπας (Ζάβιτσα), Δήμος Λαχήστρος (Τρύφου), Μήτσος και Γιάννης Τζιτζώνης (Κατούνα), Γαλάνης Μεγαπάνος και Γαλάνης Παναγής (Μαχαλάς), Δημ. Κόλιος (Κανδήλα), Ιω. Λύτρας (Κανδήλα), Δημ. Μακρυστάθης (Κανδήλα), Κώστας Μουρκούσης(Ζάβιτσα), Αναγνώστης και Παναής Παπαναστάσης (Ζάβιτσα), Πέτρος Φαρμάκης (Μαχαλάς), Σπ. Περδίκης (Κανδήλα), Δημ. Πίκος (Μπαμπίνη), Κάρκας Χρήστος (Κωνωπίνα), Κατσιρομήτζος Γιάννης (Ρούστα – Πρόδρομος), Λούτζης Νάσος (Κωνωπίνα), Μπουμπούλης Πάνος (Κατούνα), Ράπος Δήμος (Κωνωπίνα), Τραυλός Τάτσης (Αχυρά), Φρέμης Δημήτριος (Βασιλόπουλο). 

 

Ο Σαρακατσάνος οπλαρχηγός Γεώργιος Τσόγκας, με τους 420 άνδρες του και τον Μάρκο Μπότσαρη , που είχε μαζί του μόλις 15 Σουλιώτες διαφώνησαν με το σχέδιο του Βαρνακιώτη και οχυρώθηκαν στο Καστρομονάστηρο του Αγίου Νικολάου Αετού Ξηρομέρου και παρέμειναν θεατές της μάχης.