Ο Ριζοσπάστης μετα από 81 χρόνια "απεκατέστησε" τον Σικελιανό

http://www1.rizospastis.gr/wwwengine/story.do?id=4416575&publDate=17/2/2008

του Βασίλη ΠΛΑΤΑΝΟΥ

Στο ιερό των Δελφών, που οι αρχαίοι το θεωρούσαν «ομφαλό της γης», εκεί όπου το αρχαιοελληνικό πνεύμα επιχείρησε την πρώτη σύζευξη του διονυσιακού και του απολλώνιου στοιχείου, ο Σικελιανός οραματίστηκε να ιδρύσει μια καινούρια, μια παγκόσμια πνευματική αμφικτιονία, μια «Δελφική Ενωση» κι ένα «Δελφικό Πανεπιστήμιο», απ' όπου να ξεκινήσει, στην πράξη, η πνευματική ανεξαρτησία και ψυχική λύτρωση των λαών, Μια ενοποίησή τους πέρα από το κατακομματιασμένο σημερινό άτομο και πάνω από τις θρησκείες.
Μαρτυρία της Εύας Σικελιανού
Αποκαλυπτικό είναι ένα χειρόγραφο της Εύας Σικελιανού, για τις πρώτες «Δελφικές Εορτές». Γράφει:
«Τα καράβια είχαν έρθει γιομάτα κόσμο. Και τα αυτοκίνητα ερχόντουσαν από την Αθήνα και την Ιτέα. Οι ξένοι ανταποκριτές είχαν φτάσει κι ο Σικελιανός ήταν μαζί τους. Την προηγούμενη είχαμε μια φοβερή μπόρα που είχε χαλάσει ένα μέρος από τη δοκιμή μας. Ολοι οι άλλοι είχαν χάσει το κέφι τους από τη δυνατή βροχή, αλλά ο Σικελιανός ήταν ατάραχος. "Ο καιρός" είπε "θα 'ναι έκτακτος". Και ήταν. Κατέβηκα στην έκθεση και καταγοητεύτηκα. Κάθε σπίτι από τις δυο πλευρές του δρόμου του χωριού ήταν γιομάτο από διάφορους όμορφους θησαυρούς, όλους καμωμένους από τους χωρικούς. Σε κάθε σπίτι μια ηλικιωμένη κυρία ήταν επικεφαλής και φορούσε το τοπικό κοστούμι της επαρχίας που αντιπροσώπευε, εκεί όπου είχαν ζήσει οι πρόγονοί της. Ολη η Ελλάδα ήταν μαζεμένη σ' αυτή τη χειροτεχνική επίδειξη που έγινε από τέλειους τεχνίτες. Ενα όνειρο είχε πραγματοποιηθεί».
Ο μεγάλος, αγγελοκρουσμένος... ποιητής
«Αλλά γυρίζοντας σπίτι, μόλις και κατόρθωσα να αναρριχηθώ στο λόφο προς την αετοφωλιά μας. Πώς, λοιπόν, τα πόδια μου θα μπορούσαν να με σύρουν ως το θέατρο; Και πώς θα έντυνα όλες τις Ωκεανίδες μου; Ολα ήταν έτοιμα, αλλά ήταν απίστευτα δύσκολο να πας από κάτω από τη σκηνή στο ακροατήριο. Σα σε όνειρο παρακολουθούσα τον "Προμηθέα". Το Κράτος, η Βία και ο Ηφαιστος ήταν καλοί. Και μιλούσαν καλά. Και άρεσαν στο ακροατήριο. Αλλά να που κι οι Ωκεανίδες μου προχώρησαν κι αμέσως ένιωσα σα να ζωντάνευαν. Εκινούντο με απόλυτη άνεση κι ήταν απόλυτα ωραίες. Ημουνα πανευτυχής. Το μεγάλο κοινό ήταν με το Χορό. Καταλάβαινα πως ήμουνα πραγματικά στο κατώφλι του ελληνικού δράματος. Επειτα τα τηλεγραφικά σύρματα βούιζαν συνεχώς. Τα πρώτα νέα περνούσαν στην Αθήνα, στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Ρώμη, στη Μαδρίτη, στη Λισαβόνα. Ολη κείνη τη νύχτα η Αθήνα ήταν σε διαρκή υπερδιέγερση».
«Την επομένη μέρα τα μαγαζιά ήταν κλειστά κι ο κόσμος φιλιόνταν στους δρόμους, όπως συνηθίζουν για τη Λαμπρή. Ολη η Ελλάδα είχε ξυπνήσει. Και τα νέα εξακολουθούσαν να καταφθάνουν από τους Δελφούς. Υστερα από τις πρώτες σύντομες σημειώσεις, οι εκτενείς περιγραφές. "Το δράμα", έλεγαν, ξαναζεί στη γνήσια γη της γέννησής του. Και οι Ελληνες ανταποκριτές ήταν θαυμάσιοι. "Πήγαν να περιπαίξουν κι έμειναν να προσευχηθούν". Επί μήνες οι ελληνικές εφημερίδες σε ολόκληρες σελίδες δεν είχαν τίποτα άλλο από το φεστιβάλ. Και μου είπαν, πολύ αργότερα, πως το κοινό δεν ήθελε άλλα νέα».
«Το άλλο πρωί στο στάδιο δίσκοι και ακόντια γυάλιζαν στον ήλιο. Ετρεχαν, πηδούσαν με βάρη, η πάλη ήταν με λαμπερές πανοπλίες και οι άνθρωποι τραγουδούσαν και χόρευαν. Στο τέλος του "Προμηθέα Δεσμώτη» είχαν κατέβει από την κορφή του Παρνασσού αετοί και περικύκλωσαν το κεφάλι του ήρωα. Και στη μέση των αθλημάτων, ξανάρθαν και πετούσαν χαμηλά στο στίβο. Ολη η φύση έπαιρνε μέρος στη σκηνοθεσία».
Η προσπάθεια του Λίνου Καρζή
Μετά το ζεύγος Σικελιανού, ακούραστος εργάτης της «Δελφικής Ιδέας» ο Λίνος Καρζής, προσπάθησε να καθιερώσει οριστικά τις «Δελφικές Εορτές», σε παγκόσμια κλίμακα. Αρχισε την προσπάθειά του το Μάη του 1952, με τις «Δελφικές Εορτές», φέρνοντας στην Ελλάδα τέσσερις κορυφαίους ξένους ηθοποιούς, που έπαιξαν σε ισάριθμες γλώσσες τον «Προμηθέα δεσμώτη» του Αισχύλου. Ο ταπεινός Καρζής νόμιζε πως άνοιγε το δρόμο για τη δημιουργία του μελλούμενου Παγκόσμιου Δελφικού Φεστιβάλ.
Δυστυχώς, η «Δελφική προσπάθεια» των Σικελιανών και του Καρζή απέτυχαν, γιατί κανένας πολιτειακός και πολιτιστικός φορέας δε θέλησε να βοηθήσει. Ούτε το επίσημο ελληνικό κράτος, ούτε ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, αλλά ούτε και η «Ουνέσκο», παρότι είχε πάρει σχετική απόφαση για τη δημιουργία του Διεθνούς Δελφικού Φεστιβάλ.
Οι πρώτες «Δελφικές Εορτές» οργανώθηκαν το Μάη του 1927, με κεντρική εκδήλωση την παράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου και με παράλληλη έκθεση έργων λαϊκής τέχνης, γυμνικούς αγώνες στο στάδιο, λαϊκούς χορούς και πανηγύρια. Οι γιορτές επαναλήφθηκαν το 1930, με τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου. Ψυχή της όλης εκτέλεσης στάθηκε η γυναίκα του ποιητή, Αμερικανίδα στην καταγωγή, Εύα Σικελιανού - Πάλμερ.