8 Σεπτεμβρίου 1944. Οι κομμουνιστές επιτεθήκαν για να καταλάβουν τον Ελεύθερο Πύργο

 

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, οι κομμουνιστές επιτεθήκαν στον για να απελευθερώσουν από τους Έλληνες "καταπιεστές" τον ΕΛΕΥΘΕΡΟ  Πύργο.

 Στις 4 Σεπτεμβρίου, ενώ οι Γερμανοί αποσύρονταν από τον Πύργο έγινε στη Νάπολι το πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο με τη συμμετοχή των ΕΑΜιτών υπουργών και αποφασίστηκε ομόφωνα να απευθύνει η κυβέρνηση διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. 

 Οι κάτοικοι του Πύργου, των Γαργαλιάνων, της Πύλου, της Καλαμάτας ελεύθεροι πια, κοιτούσαν το πέλαγος και περίμεναν τα ελληνικά πλοία να φέρουν τον ελληνικό στρατό που θα έβαζε τέλος στην ΕΑΜοκρατία. 

Το λιμάνι της Καλαμάτας, το ανατίναξαν οι Γερμανοί οπότε η Πύλος και το Κατάκολο θεωρούνταν ως οι πιθανότεροι τόποι προσέγγισης των Ελληνικών πλοίων που θα έφεραν το Στρατό μας από την Ιταλία. 

 Όμως την 5η Σεπτεμβρίου 1944 η ελληνική Ταξιαρχία είχε τεθεί υπό τις διαταγές της 5ης Καναδικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, ως εφεδρεία της, και ο Ιερός Λόχος έκανε «καταδρομική επιχείρηση στην Κω από τις 6 μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου. 

 Οι Εγγλέζοι δεν επέτρεπαν στον ελληνικό στρατό να απελευθερώσει την Ελλάδα. Έπρεπε να δράσει ο ΕΛΑΣ. 

 Ο Παπανδρέου , αντί να εξασφαλίσει την παρουσία του Εθνικού Στρατού, όπως είχε ζητήσει από τον Τσόρτσιλ στις 2 Ιουνίου, αλλά και στις 21 Αυγούστου, την παραμονή της απελευθέρωσης της Καλαμάτας, υποχρεώθηκε από τους Εγγλέζους που υποστήριζαν τις αξιώσεις των υπουργών της Π.Ε.Ε.Α, (Ε.Α.Μ/Κ.Κ.Ε), να καταγγείλει τα Τάγματα, το μοναδικό ένοπλο σώμα που αντιστεκόταν στην ΕΑΜοκρατία και προέβη σε μια αμφίσημη δήλωση στις 6 Σεπτεμβρίου ακολουθώντας το διάγγελμα Σαράφη της 3ης Σεπτεμβρίου, που καλούσε τους ταγματασφαλίτες να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ με τα όπλα τους ώστε να σώσουν την ζωή τους. 

 Μετά την απελευθέρωση ο Παπανδρέου καταθέτοντας στη δίκη των δοσιλόγων ως μάρτυρας κατηγορίας , είπε ότι η βρετανική κυβέρνηση επανειλημμένως του συνέστησε να καταγγείλει τα «Τάγματα».

 Οι Γερμανοί λοιπόν ύστερα από 40 μήνες Κατοχής, έφυγαν από τον Πύργο στις 4 Σεπτεμβρίου και οι Πυργιώτες πανηγύρισαν την Ελευθερία. 

Μέσα στην πόλη, ως δυνάμεις τάξεως, ήσαν η Χωροφυλακή και το Τάγμα Ασφαλείας Πύργου, που είχε συγκροτηθεί στα τέλη Μαΐου 1944 υπό τον Ταγματάρχη Γεώργιο Κοκκώνη. 

 Ο Κοκκώνης, στις 5 Σεπτεμβρίου άφησε να βγουν από τις φυλακές οι έγκλειστοι, ως «κομμουνιστές» ή «φιλοκομμουνιστές». 

Την επόμενη , ο ταγματάρχης Γεώργιος Κοκκώνης ως στρατιωτικός διοικητής και Φρούραρχος , αφού απέρριψε την πρόταση του συνταγματάρχη Κουρκουλάκου, διοικητή του Συντάγματος Ασφαλείας Πάτρας, να συμπτυχθεί προς την Πάτρα, εξέδωσε διακήρυξη με την οποία δήλωσε ότι έπαυε να βρίσκεται υπό τις διαταγές της κυβέρνησης των Αθηνών και έθεσε το Τάγμα, υπό τις διαταγές της ελληνικής βασιλικής κυβέρνησης, που βρισκόταν στην Ιταλία και στην οποία μετείχαν και οι υπουργοί του ΕΑΜ. 

Ο Κοκκώνης, απέστειλε τον Δικηγόρο Σκάβα, και τον φαρμακοποιό Βιργίνη, στην έδρα του ΙΙΙ Τάγματος του ΕΛΑΣ για να διαπραγματευθούν. Ακολούθησε δεύτερη ομάδα πολιτών από τον, Δικηγόρο Ν. Αυγερινό, τον γιατρό Α. Μιχαλόπουλο τον έμπορο Χριστακόπουλου , και τον εμπορομπακάλη Χαραλαμπόπουλο, που μετέφεραν την πρόταση του Κοκκώνη να μείνει το Τάγμα σε ορισμένες περιοχές στον Πύργο και στα προάστια. 

Ακολούθως μπήκαν στην Πόλη οι εκπρόσωποι των Ελασιτών μαζί με τον ελληνοαμερικανό Σύνδεσμο και συναντήθηκαν στην κλινική Θεοδωροπούλου με τον Κοκκώνη και τον Διοικητική της Χωροφυλακής Καμάρα. 

Έξω από την Κλινική μαζευτήκαν οι κομμουνιστές για κλάκα. Η συζήτηση δεν κατέληξε πουθενά. 

Στις 5 το πρωί της 8ης Σεπτέμβρη 1944, άρχισε η επίθεση των Κομμουνιστών. 

Μέχρι τις 9,30 είχαν ανατρέψει τα περιμετρικά φυλάκια, πλην του Νεκροταφείου, όπου μαχόταν και ο Κοκκώνης. Κατά το μεσημέρι, η αντίσταση είχε περιοριστεί στο κέντρο, στο Γυμνάσιο, στο Δημοτικό Σχολείο στα αστυνομικά τμήματα σε ένα εργοστάσιο και το Νεκροταφείο. Εκεί σκοτώθηκε ο Κοκκώνης. 

Οι νεκροί ταγματασφαλίτες ήταν περίπου 40 και 80 ήσαν τραυματίες. Οι Ελασίτες είχαν 42 νεκρούς. Μετά τα αιματηρά γεγονότα στον Πύργο ο ταγματάρχης Αντριους της SoE κάλυψε τον ΕΛΑΣ. 

Με αναφορά του στις 14 Σεπτεμβρίου, απαντούσε στις διαμαρτυρίες των «εθνικοφρόνων» προς την κυβέρνηση και ανέφερε ότι, «τα γεγονότα ήσαν λιγότερο αποτρόπαια από ότι λεγόταν, ότι ,οι «λίγοι επιζώντες από τα Τάγματα Ασφαλείας εκτελέστηκαν μαζί με 55 πολίτες, ότι πολλά σπίτια κάηκαν, και ότι επικρατούσε πανικός στην Αμαλιάδα και σε άλλες πόλεις». 

Οι διάφοροι Ελασίτες που έγραψαν για τη μάχη και την άλωση του Πύργου αναφέρουν 120 νεκρούς ταγματασφαλίτες περιλαμβάνοντας και 80 από εκείνους που τους εκτέλεσαν μετά τη μάχη. 

130 κατάφεραν να διαφύγουν και να φτάσουν στην Πάτρα. Οι νεκροί του Πύργου υπολογίστηκαν αργότερα σε 162. Πράγμα που σημαίνει ότι οι κομμουνιστές εκτέλεσαν περίπου 120 πολίτες και αιχμαλώτους.

 Ο Κόκκινος Διονύσης Χαριτόπουλος στο βιβλίο του, «Άρης, Ο Αρχηγός των ατάκτων», αναφέρει "242 και πλέον νεκρούς" αλλά αυτό το νούμερο δεν διασταυρώνεται από καμιά άλλη πηγή.