Το «δόγμα» του συνταγματάρχη Πλαστήρα, «πρέπει να φειδόμεθα του αίματος των μαχητών», και οι τενεκέδες που σκορπούσαν θάνατο. 100 χρόνια μετά την Μικρασιατική Καταστροφή , ο φανατισμός αλλά και η βλακεία των άκαπνων στρατηγών που διασυρθήκαν στο πεδίο της μάχης θριαμβεύουν στα απομνημονεύματα

 

Το «δόγμα» του συνταγματάρχη Πλαστήρα, «πρέπει να φειδόμεθα του αίματος των μαχητών», και οι τενεκέδες που σκορπούσαν θάνατο.

 100 χρόνια μετά την Μικρασιατική Καταστροφή , ο φανατισμός αλλά και η βλακεία των άκαπνων στρατηγών που διασυρθήκαν στο πεδίο της μάχης θριαμβεύουν στα απομνημονεύματα.

  Στις 3/16 Ιουλίου, κατά τις επιθετικές επιχειρήσεις της Στρατιάς στη Μικρά Ασία έληξε με την υποχώρηση των Τούρκων , η τριήμερη μάχη στο χωριό Τσαούς Τσιφλίκ και το Ύψωμα Καρά Τας Νταγ , (ύψ. 1799). 

Στη μάχη ενεπλάκησαν το Α και το Β Σώμα Στρατού με 2 από τις 4 μεραρχίες τους. (Οι 1η, και 5η).

Το αποτέλεσμα της μάχης ήταν η διάρρηξη της οχυρωμένης τοποθεσίας της Κιουτάχειας και η σύμπτυξη του Τουρκικού Στρατού στην γραμμή Εσκή Σεχήρ – Σεϊντή Γαζή. 

Η μεγάλη νίκη της Στρατιάς που κόστισε 571 ελληνικές ψυχές ήταν μια αιματηρή μεν αλλά πλήρης αποτυχία.

 Σκοπός των επιχειρήσεων σύμφωνα με το Σχέδιο της Στρατιάς, δεν ήταν η κατάληψη μερικών χιλιομέτρων εδάφους αλλά η περικύκλωση και η συντριβή των εχθρικών δυνάμεων. Και αφού οι εχθροί «διέφυγαν», η θυσία των 571 ψυχών ήταν μάταιη και η επιχείρηση ηταν αποτυχημένη. 

 Το γιατί διέφυγαν οι Τούρκοι το γνωρίζουν όσοι έχουν μελετήσει τις αποφάσεις των Σωματαρχών και τις κατευθύνσεις που δόθηκαν. 

 Η αποτυχία αφορούσε στους επιτελικούς αξιωματικούς και όχι το πεδίο της μάχης. 

 Η Στρατιά ,δεν διέθετε εικόνα για τον σφοδρό και αιματηρό αγώνα που διεξαγόταν στα υψώματα του Τσαούς Τσιφλίκ και του Καρά Τας Νταγ, και για αυτό στο εκδοθέν δελτίο στρατιωτικής κατάστασης, ουδέν το συγκεκριμένο ανέφερε, αλλά έδινε αριθμούς καταληφθέντων όπλων και σε μια «σφοδρότατη» επίθεση κατά του Αφιόν Καραχισάρ που αποκρούσθηκε δια ορμητικών αντεπιθέσεων των ημετέρων. Ακριβή εικόνα για την διεξαγόμενη μάχη δεν διέθεταν ούτε τα Α’ και Β’ Σώματα Στρατού, και ως εκ τούτου δεν επενέβησαν για να συντονίσουν τις Μεραρχίες τους που μάχονταν στο Τσαούς Τσιφλίκ και στο Καρά Τας Νταγ, με αποτέλεσμα η 2α και η 13η Μεραρχία να παραμείνουν θεατές της σκληρής μάχης που διεξαγόταν στην μεταξύ τους εδαφική περιοχή. 

 Λόγω του φανατισμού (και της βλακείας) πολλοί που ασχολούνται δήθεν αντικειμενικά με ένα μικρό επεισόδιο του πεδίου της μάχης το οποίο αφορά στο 5/42 και τον συνταγματάρχη Πλαστήρα για να του αποδώσουν ευθύνες. 

 Οι «φανατικοί» για τους οποίους για όλα φταίει ο Πλαστήρας επικαλούνται στοιχεία από απομνημονεύματα, όπως του εκτελεσθέντος από τον Κονδύλη το 1935, διοικητή της Στρατιάς της Μικράς Ασίας Αντιστράτηγου Αναστασίου Παπούλα , ο οποίος ήταν ως Αρχιστράτηγος ήταν ο κυρίως υπεύθυνος για την έλλειψη συντονισμού και ο οποίος που ανέφερε: 

 «Η ενέργεια της ΧΙΙΙης Μεραρχίας κατά την ημέραν της 2ας Ιουλίου δεν υπήρξε σύντονος και συγχρονισμένη με την δράσιν της Vης τοιαύτης, προκαλέσασα τοιουτορόπως την παράτασιν του αγώνος και συνάμα την εκδηλωθείσαν ισχυρότατην πίεσιν του εχθρού κατά της Vης Μεραρχίας, η οποία εκλονίσθη , ευτυχώς όμως χωρίς να καμφθή. Ο διοικητής της ΧΙΙΙης Μεραρχίας ανέθεσε την επιχείρησιν προς το Ακτσάλ Νταγ εις το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων διότι είχε την γνώμην ότι τούτο θα διεξήγαγε αυτήν ευχερέστερον και ασφαλώς. Παραδόξως όμως ο διοικητής του 5/42 ηρνήθη να εκτελέση ταύτην απαντήσας ,«Κύριε μέραρχε εγώ δεν εννοώ να κάψω τους ευζώνους μου». 

 Αυτό που ανέφερε για τον Πλαστήρα ήταν ψευδές και αναληθές . Ο Πλαστήρας που δεν ήταν Μεραρχος, αρνήθηκε να εκτελέσει εντολή και παραιτήθηκε, λέγοντας σε αυτούς που τον διέταξαν να κάνει μια κατά μέτωπο επίθεση για να απασχολήσει τις δυνάμεις του εχθρού ότι η διαταγή τους ήταν βλακώδης και εγκληματική. 

 Ο Λοχαγός Πεζικού Πολύζος Δημήτριος, που ήταν Διευθυντής 3ου Γραφείου της ΧΙΙΙ Μεραρχίας ,εκθέτων τα συμβάντα της 1ης-2ας και 3ης Ιουλίου 1921 έγραψε: «Ο συνταγματάρχης Πλαστήρας , διοικητής του 5/42 Ευζώνων κατείχετο από την έμμονον σκέψιν ότι ελιγμός σημαίνει υπερκέρασις και ουδέν άλλο, επί πλέον δε διασαλπίζων το σύνθημα ότε έπρεπε να φειδόμεθα του αίματος των μαχητών, κατέληγε εις το συμπέρασμα ότι αφού δια της κυκλώσεως παρά του Α΄Σώματος στρατού θα έπιπτεν η τοποθεσία του Ακτσάλ Νταγ, διατί να θυσιάσωμεν ευζώνους δι’ επίθεσιν κατά μέτωπον». 

 Μακάρι αυτή τη λογική να την είχαν όλοι οι ηγήτορες . «Πρέπει να φειδόμεθα του αίματος των μαχητών». 

 Βρήκα και ένα «Υποστρατήγο ε.α» Ν. Σπυρόπουλο που έγραψε ότι « Η αδρανής στάσις της ΧΙΙΙης Μεραρχίας παρέσχε την ευκαιρίαν εις τους Τούρκους να ενισχύσωσι μεταφέροντες δυνάμεις εις την έναντι του μετώπου αμυντικήν τοποθεσίαν περί το Τσαούς Τσιφλίκ και να ασκήσωσιν ισχυρότατην επ’αυτής πίεσιν». 

Το απόσπασμα δεν αναφέρεται ειδικά στο 5/42 αλλά όσοι το επικαλούτνμαι ομολογούν οτι η κατά μέτωπο επίθεση στο Ακτσάλ Νταγ είχε σκοπό την απασχόληση των δυνάμεων του εχθρού. 

 Το αδημοσίευτο ημερολόγιο του έφεδρου Λοχία του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων Γεώργιου Αν. Γιαννόπουλου, στις 3/16 Ιουλίου αναφέρει: «Ο Διοικητής μας Συνταγματάρχης Πλαστήρας Νικόλαος εξεφράσθη μετά θαυμασμού δια το σχέδιον του Γενικού επιτελείου περί της διατάξεως των επιχειρήσεων, ένεκεν του οποίου επίκειται η αιχμαλωσία και αυτού ακόμα του Κεμαλικού Γενικού Στρατηγείου. Διαταχθείς δε παρά του Σωματάρχου υποστρατήγου Βλαχοπούλου όπως εξορμήση προς κατάληψην των υψωμάτων δια των ταγμάτων του Συντάγματος μας ηρνήθη δηλώσας παραίτησιν εν τοιαύτη περιπτώσει , εκφράσας την γνώμην ότι ο εχθρός θα εγκαταλείψει απόψε τα υψώματα και ότι η βεβαία καταστροφή του Συντάγματος θα ήτο άσκοπος και έγκλημα.» 

Ο Πλαστήρας δεν δέχθηκε να εκτελέσει στις 3//16 Ιουλίου 1821, μια κατά μέτωπο επίθεση με τις ξιφολόγχες εναντίον οχυρωμένης θέσης απλώς για να απασχολήσει τις δυνάμεις του εχθρού. 

 Στις 3 / 16 Ιουλίου, την ίδια ημέρα, το Γ Σώμα Στρατού διατάχθηκε να κινηθεί ανατολικά του Εσκί Σεχήρ, για να αποκόψει τη υποχώρηση των Τούρκων. 

 Στις δυνάμεις του Σώματος ανήκε και η 12η Μεραρχία με διοικητή τον Πρίγκιπα Ανδρέα στην οποία είχε ενταχθεί και η Ταξιαρχία Ιππικού της οποίας Επιτελάρχης ήταν ο Διαγγελέας. Στις 4/17 Ιουλίου, οι Τούρκοι που υποχωρούσαν από το Εσκί Σεχήρ, για να καλύψουν την αναδίπλωση, επιτέθηκαν με ισχυρές δυνάμεις κατά του 14ου Συντάγματος Πεζικού της 12ης, στο Ουτς Σαράι, όπου κατέφτασε στις 5/18 Ιουλίου και η Ταξιαρχία Ιππικού με Επιτελάρχη τον Διαγγελέα. 

 Η Ταξιαρχία Ιππικού μετατράπηκε σε πεζικού και ενεπλάκη στη μάχη αλλά το δεξιό του 14ου ΣΠ κάμφθηκε και οι Τούρκοι, που διέθεταν και ιππικό, απειλούσαν με περικύκλωση το Σύνταγμα. Για να αποτραπεί το ενδεχόμενο αυτό, ο αντισυνταγματάρχης Αλέξανδρος Παπάγος διέταξε τον επίλαρχο Σπυρίδωνα Μαρκόπουλο να επιτεθεί κατά των Τούρκων για να καλύψει την υποχώρηση. 

Οι Έλληνες ιππείς εφόρμησαν με την σπάθη κατά των εχθρών .Ηρωικώς επιτιθέμενη , η 1η Επιλαρχία αποδεκατίστηκε. 

Ο Διοικητής της, Επίλαρχος Μαρκόπουλος με τους 3 αξιωματικούς του, τον Ίλαρχο Φορτούνα, τον Ανθυπίλαρχο Παπαϊωάννου και τον Έφεδρο Ανθυπίλαρχο Κλώντζα έπεσαν μαχόμενοι. Μαζί τους και 49 άνδρες. 

Το 14ο Σύνταγμα υποχώρησε ατάκτως. Οι «ιστορικοί» που εγκωμιάζουν τον Διαγγελέα γράφουν: 

«Παρόλα αυτά χάρη στην πρωτοβουλία του επιτελάρχη, αντισυνταγματάρχη Αλέξανδρου Παπάγου, κερδήθηκε χρόνος και το ιππικό κάλυψε την υποχώρηση του πεζικού, ελισσόμενο σε διαδοχικές θέσεις και καθυστερώντας τους Τούρκους». Επισήμως η διάλυση του αποσπάσματος της 12ης Ουτς Σαράι αποδόθηκε σε σύγχυση. 

Οι 53 στο Ουτς Σαράι, έδωσαν την ζωή τους λόγω «συγχύσεως» του Επιτελών. 

Εκείνη την ημέρα πρίγκιπας Ανδρέας έπινε το τσάι του. 

Το Εσκί Σεχήρ κατελήφθη στις 6 /19 Ιουλίου.

 ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΧΑΤΖΑΡΑΣ