Εθνική μνήμη

Το σχέδιο Πυρσός με στόχο την εξάλειψη της κομμουνιστικής κατοχής στη ζώνη Γράμμος – Βίτσι- Πρέσπες ξεκίνησε στο Γράμμο, τη νύχτα 2ας προς 3 η Αυγούστου 1949. 
 Η κύρια επιχείρηση προς το Βίτσι ξεκίνησε στις 10 Αυγούστου και ο ελληνικός στρατός κατόρθωσε μέχρι τις 16 Αυγούστου να εκκαθαρίσει πλήρως το Βίτσι. Τότε υποχώρησαν στην Αλβανία εγκαταλείποντας την Πρέσπα ο Ζαχαριάδης και η ηγεσία των κομμουνιστών με την ανοχή των αμερικανών στρατιωτικών συμβούλων.
Στις 21 Αυγούστου 1949, η Ημερήσια Διαταγή του αντιστράτηγου Βεντήρη, τονίζει: «Η Μάχη του Γράμμου είναι η τελευταία μάχη κατά της αναρχίας και θα κερδηθεί κατά τρόπον κεραυνοβόλον. Τούτο να γίνει πίστις σε όλους… Η εξόρμησις πρέπει να είναι κυριολεκτικά θυελλώδης δια να τελειώσωμεν με τους εγκληματίας Εαμοβουλγάρους». 
  Η τρίτη φάση της επιχείρησης «Πυρσός », που στρεφόταν κατά του Γράμμου, όπου τώρα είχαν συγκεντρωθεί όλες οι δυνάμεις του ΔΣΕ, εξαπολύθηκε στις 24 Αυγούστου.
Η κατεύθυνση της επιθέσεως είχε δύο άξονες: ο ένας προς Ψωριάρικα -Μονόπυλο – Πουριά – Φούσια – Πέτρα Οσμάν την οποία ανέλαβαν οι 42η και 43η Ταξιαρχίες της IX Μεραρχίας με διοικητή τον υποστράτηγο Στέφανο Κατσομήτρο και ο άλλος προς Ανθρωπάκο –Τσάρνο- Υψώματα Παπούλη και Φλάμπουρο-Μπάρα- Γκόλιο-Κάμενικ με σκοπό τον αποκλεισμό των Κομουνιστικών Δυνάμεων και τη διακοπή της επικοινωνίας τους με την Αλβανία, που ανέλαβε η Ιη «Σιδηρά Μεραρχία», με Διοικητή τον Στρατηγό Θεμιστοκλή Κετσέα. Η III μεραρχία καταδρομών, κινήθηκε προς Μαύρη Πέτρα-Κιάφα-ύψωμα 2520. Η κατάληψη της κορυφογραμμής του Τσάρνο, ανατέθηκε στην 52 Ταξιαρχία με Διοικητή το Συνταγματάρχη Χρήστο Τριανταφυλλίδη.
Μπροστά στον κίνδυνο του εγκλωβισμού και της πλήρους εξόντωσης των ανταρτών ο Ζαχαριάδης έδωσε στις 28 Αυγούστου τη διαταγή για γενική υποχώρηση του ΔΣΕ στην Αλβανία.
Οι μάχες συνεχίστηκαν και στις 29 Αυγούστου . Με την κατάληψη του υψώματος Κάμενικ, στις 05.40 της 30ης Αυγούστου, και την ύψωση της Ελληνική Σημαίας, έληξε επισήμως ο πόλεμος με τους κομμουνιστές.
Περισσότερα στο http://deltio11.blogspot.gr/2012/08/blog-post_5452.html  
Το πρωί της 17ης Οκτωβρίου του 1949, η εξόριστη πλέον «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση» με διάγγελμα που μεταδόθηκε από ραδιοσταθμό του Βουκουρεστίου, έδωσε τυπικά τέλος στις εχθροπραξίες.