« Σήκω πατέρα, ήρθαν…»

Η απελευθέρωση της Σμύρνης

Το πρωί της 2/15 Μαΐου 1919 αποβιβάστηκε στην προκυμαία της Σμύρνης, η 1η Ελληνική Μεραρχία υπό τον Συνταγματάρχη Ζαφειρίου. 
 Στις 07:50 ο σαλπιγκτής του « Πατρίς» έδωσε το σύνθημα και μέσα σε φρενίτιδα ενθουσιασμού άρχισε η αποβίβαση του ευζωνικού τάγματος 1/38, υπό τον ταγματάρχη Τζαβέλα. Ο πρώτος τσολιάς έσκυψε και φίλησε το χώμα της ελεύθερης Σμύρνης, και χάθηκε στις αγκαλιές των ελλήνων που είχαν ξενυχτήσει στην προκυμαία, αφού είχε κυκλοφορήσει η είδηση. «Έρχονται ! Αύριο έρχονται».
Οι Χιλιάδες λαού που κρατούσαν Ελληνικές σημαίες έψαλλαν το « τη Υπερμάχω στρατηγώ», και οι σειρήνες των πλοίων δονούσαν την ατμόσφαιρα. Οι Σμυρνιωτοπούλες έραιναν με άνθη και ροδόνερο τους ευζώνους του Τζαβέλα. Μπροστά στην Λέσχη των Κυνηγών ο άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης γονάτισε με λυγμούς και ευλόφησε την σημαία ψάλλοντας «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Άλλοι έτρεξαν στο νεκροταφείο όπου εκτυλισσόντουσαν σκηνές που δεν ξαναείδε ανθρώπινο μάτι: Με στεφάνια όπως στην ανάσταση πήγαν στους κεκοιμημένους ψγια να αναγγείλουν το μεγάλο γεγονός « Σήκω πατέρα, ήρθαν…».
Όταν στις 10:30, το 1/38 που βάδιζε κατά τετράδες, έφθασε μπροστά από το διοικητήριο, δέχθηκε εχθρικά πυρά, από ενόπλους που είχαν οργανώσει οι Ιταλοί και οι Νεότουρκοι. Οι πρώτη νεκροί της μικρασιατικής εκστρατείας ήσαν οι εύζωνοι Βασίλειος Δάλαρης και Γεώργιος Παπακώστας. Ο Τζαβέλας έδωσε εντολή για την αντιμετώπιση της ενέδρας, και γρήγορα η τουρκική μικροαντίσταση διαλύθηκε. Από τις σποραδικές συμπλοκές που σημειώθηκαν υπήρχαν 2 εύζωνοι νεκροί 20 πολίτες νεκροί και 141 τραυματίες.
 Οι Ιταλοί αμέσως μετά τα «επεισόδια» ζήτησαν από τον Άγγλο ναύαρχο Κάλθορπ να αναλάβουν εκείνοι την διοίκηση της πόλης.
Τα πλοία που κατέπλευσαν στη Σμύρνη ήσαν τα μεταγωγικά, « Θεμιστοκλής», «Πατρίς», « Συρία», «Αθηνά», «Ατρόμητος», « Καλουτάς», « Ρέπουλης», «Αντιγόνη», « Άρης», «Ξενία», «Ουρανία», «Αργολίς», « Δελφίν», « Έλδα» και τα αντιτορπιλικά «Σφενδόνη», «Λόγχη», « Αλκιών» και « Αίγλη».