Η 3η Ιανουαρίου 1945 ήταν η 1292η ημέρα του Παγκοσμίου Πολέμου και η 31η του Στασιαστικού Κινήματος του ΚΚΕ. Η ΕΑΜοκρατία στην Αθήνα και τον Πειραιά έφθανε στο τέλος της. Οι Άγγλοι δημιούργησαν την «κυβέρνηση κατευνασμού» των «Αφανών» και των «Άφαντων». Η ΟΠΛΑ συνέχιζε τις εκτελέσεις και τις απαγωγές. Ο ΕΛΑΣ συνέχιζε να θυσιάσει ηλιθίους σε εναν αγώνα που είχε ήδη κριθεί

Το απόγευμα της 3ης Ιανουαρίου, ο Δαμασκηνός , ως Αντιβασιλεύς,   έδωσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης «κατευνασμού» στον Νικόλαο Πλαστήρα , τον οποίο τον είχαν φέρει  άρον –άρον από τη Νίκαια  όπου ζούσε, εξόριστος , από το 1933, οι Αγγλοι, και ο οποίος      στη σύσκεψη υπό τον Τσώρτσιλ, απέκλεισε την συμμετοχή    Κομμουνιστών στην κυβέρνηση του.

Ο αντικομουνιστής βενιζελικός , Πλαστήρας, ανέλαβε πρωθυπουργός, αλλά, ο αριστερός Γιάννης Σοφιανόπουλος, από τον όμιλο των πολιτικών που απέφυγαν κάθε ευθύνη και τον οποίο είχε στείλει στον Λίβανο, η SoE, εκ μέρους της της «Ένωσης Αριστερών», έλαβε τη δοτή εξουσία από τους Άγγλους να διαπραγματευτεί με τους συντρόφους

 Οι Άγγλοι ικανοποιώντας τους όρους του ΚΚΕ που ζητούσε «να σχηματιστεί κυβέρνηση πραγματικής Εθνικής Ενώσεως, η οποία θα ρυθμίσει Δημοκρατικώς το όλον Πολιτικόν και στρατιωτικόν πρόβλημα της Χώρας», απέλυσαν την κυβέρνηση του Λιβάνου και τους        Υπουργούς του Καϊρου , και ανέθεσαν την εξουσία στον Ιωάννη Σοφιανόπουλο.     

 Ο Σοφιανόπουλος , στον Λίβανο εκ μέρους της ««Νεοδημοκρατικής Ένωσεως Αριστερών»,  υποστήριξε την      ανάγκη δημιουργίας         «κοινού Εθνικού Στρατού» και τη συνδιαλλαγή  όλου του ελληνικού πολιτικού κόσμου με τους κομμουνιστές για την εξασφάλιση ομαλού πολιτικού βίου και της δημοκρατικής εξέλιξης.        

  Ο Σοφιανόπουλος δεν συμμετείχε στην κυβέρνηση του Γεώργιου Παπανδρέου αφού οι βασικές του απόψεις δεν έγιναν δεκτές. 

 Στην συνέχεια δεν γύρισε στην Ελλάδα. 

Τον έφεραν και Εκείνο άρον- άρον στην Αθήνα οι Άγγλοι και τον        διόρισαν ως ουσιαστικά  κυβερνήτη της Ελλάδος για να         διαπραγματευτεί με τους  συντρόφους στη Βάρκιζα όπου και     συνομολογήθηκε η ομώνυμη συμφωνία. 

 Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο ημερολόγιο του για την         κυβέρνηση Σοφιανόπουλου έγραψε: 

 «Ο αρχιεπίσκοπος έδωσε χθες στον Πλαστήρα την εντολή να     σχηματίσει τη νέα κυβέρνηση. Φαίνεται ότι έχει τεθεί ως αρχή να μην μπει στη νέα κυβέρνηση κανένας από μας που απαρτίζαμε την παλιά.       Και εμείς, που οχτώ μήνες τώρα παλεύουμε (εγώ μάλιστα πολλά        χρόνια, παίρνοντας επάνω μου τόσες ευθύνες) θα παραχωρήσουμε            τη θέση μας στον όμιλο εκείνων των πολιτικών που συστηματικά απέφυγαν ως τώρα κάθε ευθύνη και που τίποτε άλλο δεν έκαναν          παρά να είναι αρνητικοί». 

 Η «κυβέρνηση κατευνασμού» των «Αφανών» και των «Άφαντων»,         ήταν ένα «λιτό και ευέλικτο» σχήμα με εφτά υπουργούς και πέντε υφυπουργούς. 

 Ο Πλαστήρας ανέλαβε και υπουργός Στρατιωτικών και προσωρινά Ναυτικών, Αεροπορίας και Εμπορικής Ναυτιλίας. Ο σοσιαλιστής              Ιωάννης Σοφιανόπουλος ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών και            προσωρινά Τύπου και Διαφωτίσεως.

 Ο Νικόλαος Κολυβάς που ήταν «ανεξάρτητη πολιτική                  προσωπικότητα» υπουργός Δικαιοσύνης και προσωρινά Κοινωνικής Προνοίας και     Υγιεινής. Ο Λαϊκός, Περικλής Ράλλης υπουργός Εσωτερικών και προσωρινά Παιδείας. Ο Γεώργιος Σιδέρης υπουργός Οικονομικών και προσωρινά Εφοδιασμού και Εργασίας. 

 Ο σπουδαγμένος στο Μάντσεστερ Τζον Γκλαβάνης , που προερχόταν            εκ των Φιλελευθέρων, υπουργός Γεωργίας και προσωρινά Εθνικής Οικονομίας. Ο απόστρατός Λουκάς Σακελλαρόπουλος που προτάθηκε    από τον Γονατά, υπουργός Δημοσίων Έργων και προσωρινά             Μεταφορών και Ταχυδρομείων Τηλεγράφων και Τηλεφώνων. 

 Ο Φιλελεύθερος και αγγλόφρων Χιώτης, Μικές Μαυρογορδάτος υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, ο Φιλελεύθερος Γεώργιος                 Β. Μελάς υφυπουργός Εξωτερικών, ο άνθρωπος του Πλαστήρα     Λεωνίδας Σπαής υπηρεσιακός υφυπουργός Στρατιωτικών,                               ο Θεόδωρος Κουντουριώτης υπηρεσιακός υφυπουργός Ναυτικών               και Εμπορικής Ναυτιλίας και ο Παναγιώτης Βήλος υπηρεσιακός υφυπουργός Αεροπορίας. 

 Ο Σπύρος Μαρκεζίνης στην «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της           Ελλάδος», ανέφερε: 

« Η κοινή γνώμη αντελήφθη εξαρχής, ότι δεν ήταν ο Πλαστήρας αυτός   που κυβερνούσε. Οι Άγγλοι, δια του Ι. Σοφιανοπούλου και      κυρίως διά του Δαμασκηνού, καθόριζαν την πολιτική της Κυβερνήσεως και ελάμβαναν τις αποφάσεις.

 Το κυβερνητικό πρόγραμμα έφερε τη σφραγίδα του Σοφιανοπούλου               και περί των δηλώσεων του τελευταίου, εκ μέρους της        Κυβερνήσεως, προς τους ξένους δημοσιογράφους, στις 10 Ιανουαρίου, ο υπεύθυνος πρωθυπουργός ενημερώθηκε εκ των υστέρων. Ερήμην ουσιαστικώς του Πλαστήρα, ο στρατηγός Σκόμπι υπέγραψε, κατόπιν επιμονής του Λήπερ, στις 11 Ιανουαρίου, την ανακωχή με το ΕΑΜ. Ο Βρετανός πρέσβης παρενέβηκε ανοικτά και ματαιώσε την έκδοση των ενταλμάτων συλλήψεως παραγόντων του ΕΑΜ, που είχε αποφασίσει ο Πλαστήρας και με καταφανή αθυμία ο Στρατηγός θα είπε στον Σκόμπι: « Καλά, εγώ τι χρειάζομαι;»…». 

Στους δρόμους της Αθήνας και του Πειραιά οι μάχες και τα θανατικό συνεχίζονταν. 

Το κέντρο της παράταξης των Κομμουνιστών στην       Αθήνα κάμφθηκε και υποχώρησε. Οι Άγγλοι και οι κυβερνητικοί    μετά την κατάληψη      του Γηροκομείου, του Ψυχικού και των Τουρκοβουνίων, πέρασαν        στου Γκύζη και προκάλεσαν πανικό στις γραμμές των Κομμουνιστών. 

Τα τμήματα Εξαρχείων μετά την πτώση υποχώρησαν προς Κολωνό           και Περιστέρι.

Στις επιχειρήσεις στα Εξάρχεια σκοτώθηκαν: Ο Υπολοχαγός , της              501 Μονάδας, Παναγιώτης Χουρπιλιάδης 27 ετών, ο Ταγματαρχης (Ιππικού) Κων/νος Λεκκάκης 38 ετών και  ο Στρατιώτης, του 159                 Τ. Εθν/κής Δημήτριος Καπέτας 29 ετών που, φονεύθηκε στην οδό Αραχώβης. 

Οι κομμουνιστές των Αμπελοκήπων υποχώρησαν          άλλοι προς την Σχολή Ευελπίδων και την Κυψέλη και άλλοι προς την   Καλογρέζα. Ισχυρή παρουσία Κομμουνιστών εξακολουθούσε να            υπάρχει στις   φυλακές Αβέρωφ και τις Προσφυγικές Πολυκατοικίες. 

Η προέλαση των Εθνοφυλάκων από Χολαργό προς την                                    Αγία Παρασκευή παρεμποδίστηκε από την δράση των κομμουνιστών     του Τσακού. 

Στο Πειραιά οι Άγγλοι εκκαθάρισαν τα εργοστάσια «ΕΛΑΪΣ», «ΓΑΒΡΙΗΛ» και «ΚΕΡΑΜΙΚΟΥ» που είχε καταλάβει ο ΕΛΑΣ και προωθήθηκαν στην οδό Πειραιώς μέχρι τον Κηφισσό. 

Οι επιτελείς των κομμουνιστών ανησυχούσαν για περικύκλωση τους           με υπερκέραση από την κατεύθυνση Καλογρέζα/ Ν. Ιωνία και        ανεφεραν ότι , «όλα τα τμήματά μας είναι κατάκοπα, ξάγρυπνα, πληγωμένα, με λίγο ελαφρό οπλισμό και πολύ λίγα πυρομαχικά. Είναι φανερός ο κίνδυνος ο εχθρός να μας πλευροκοπήσει από τ’ αριστερά      και να προωθηθεί προς Ν. Ιωνία.». 

 Από τον Πειραιά, η ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ υπογράμμιζε: 

«Είναι πρόδηλον ότι ο αγών μας κατέστη άνισος. Αι δυνάμεις μας ως έμψυχον και άψυχον υλικόν φθίνουν αναντικατάσταται, εν αντιθέσει        με τις εχθρικές αι οποίαι αυξάνουν…Η στρατιωτική μας γνώμη είναι        ότι με τας ολίγας δυνάμεις που διαθέτομεν εις τον Πειραιά είναι αμφίβολον ότι θα αποφύγωμεν την κύκλωσιν και την κατάρρευσιν του Πειραιώς.».

Ο Πόλεμος Αλλού. 

Στο Δυτικό Μέτωπο: Στις Αρδέννες  ξεκίνησε  συμμαχική αντεπίθεση. Γερμανικές επιθέσεις στον στενό διάδρομο που οδηγεί στη Μπαστόν .          Το 6ο Σώμα των ΗΠΑ (μέρος της 7ης Στρατιάς των ΗΠΑ) πιεζόταν ιδιαίτερα στην περιοχή γύρω από την Μπίτσε. Πιο νότια, μάχες κοντά         στο Στρασβούργο. 

Στην Ιταλία 5η Μεραρχία του 1ου Καναδικού Σώματος μαχόταν για να φθάσει στη δεξιά όχθη του ποταμού Reno. Ενεπλάκη στον Αγώνα απελευθέρωσης της Ιταλίας η Ιταλική Μεραρχία Κρεμόνα.

Στο Ανατολικό Μέτωπο, ο Κόκκινος Στρατός μαχόταν  στην Τσεχοσλοβακία και την Ουγγαρία. Η Βερμαχτ έκανε μια προσπάθεια          για να  λύσει την πολιορκία της Βουδαπέστης.Αρκετές θέσεις στη       νότια όχθη του ποταμού Δούναβη είχαν καταληφθεί                                      από τις γερμανικές δυνάμεις.

Στη Βιρμανία, βρετανικές αποβάσεις στο βορειοδυτικό άκρο του         νησιού Ακιαμπ. Στον Ειρηνικό βυθίστηκε από τους Ιάπωνες                                το βρετανικό υποβρύχιο «Shakespeare»