Ο Χρύσανθος Μυλωνάς γεννήθηκε στο χωριό Γαλάτα της επαρχίας Λευκωσίας, το 1939.Τελείωσε το δημοτικό σχολείο Γαλάτας και ήταν μαθητής της Ε΄ τάξης του Ελληνικού Γυμνασίου Σολέας, όταν δολοφονήθηκε. Μυήθηκε στην ΕΟΚΑ το 1955, από τον αδελφό του Κυριάκο και είχε ενεργό συμμετοχή στη στρατολόγηση μαθητών του Γυμνασίου Σολέας.
Ήταν πολύ δραστήριος και ανέπτυσσε πρωτοβουλία, διαθέτοντας όλο του το χρόνο στην εκτέλεση διαφόρων αποστολών. Μεταξύ των ευθυνών που είχε ήταν η διανομή φυλλαδίων, η αναγραφή συνθημάτων και η παρακολούθηση των κινήσεων πρακτόρων των Άγγλων.
Το 1956 προωθήθηκε σε ομάδα δολιοφθορέων Γαλάτας, ανέλαβε με άλλους την απόκρυψη όπλων και πήρε μέρος σε ενέδρες.
Το Νοέμβριο του 1956, ως υπεύθυνος αποστολής, ανατίναξε με την ομάδα του τη γέφυρα στο “Μύλο της Τροοδίτισσας” της Γαλάτας τη στιγμή που περνούσε Άγγλος ταγματάρχης, ο διοικητής του στρατοπέδου Κακοπετριάς.
Από το Φεβρουάριο του 1957 μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου του 1957, ήταν το δεξί χέρι του τότε τομεάρχη του με προσφορά πολύ σημαντική.
Πολλές δραστηριότητες της Οργάνωσης διεκπεραιώνονταν μέσω του. Κατά το διάστημα αυτό εκπαιδεύτηκε στην κατασκευή βομβών και άλλων εκρηκτικών μηχανισμών στη Λευκωσία.
Το Μάιο του 1957, κατόπιν εντολής από την ΕΟΚΑ, ανέλαβε μαζί με δυο άλλους συναγωνιστές του την κατασκευή κρησφυγέτου στην περιοχή του, για να δεχθεί μια ανταρτική ομάδα με δυο καταζητούμενους.
Το κρησφύγετο βρισκόταν στο δάσος, πάνω στο χωριό Καλιάνα, και σ’ αυτό εγκαταστάθηκε η ομάδα του ήρωα Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου από τον Κάτω Αμίαντο, που ήταν πρώτος εξάδελφος του Χρύσανθου Μυλωνά.
Ο Χρύσανθος ανέλαβε την τροφοδοσία των δυο ανταρτών.
Το βράδυ της 8ης Οκτωβρίου 1957 ο Χρύσανθος Μυλωνάς, μαζί με συναγωνιστή του, ξεκίνησαν από το χωριό τους μεταφέροντας την αλληλογραφία και τροφή για τους αντάρτες, στο ορεινό τους κρησφύγετο, σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από τη Γαλάτα.
Εκεί τους ανέμενε ο Μιχαήλ Ασσιώτης, ο οποίος δολοφόνησε το Χρύσανθο πυροβολώντας τον εν ψυχρώ.
Ο Ασσιώτης είχε δολοφονήσει προηγουμένως και τον Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου μέσα στο κρησφύγετό τους.
Ακολούθως παραδόθηκε στους Άγγλους με τον οπλισμό του και συνέχισε το προδοτικό του έργο μέχρι τη φυγάδευσή του από τους Άγγλους στην Αγγλία.
Ο Ευαγόρας Παπαχριστοφόρου γεννήθηκε στο χωριό Κάτω Αμίαντος, της επαρχίας Λεμεσού, στις 20 Νοεμβρίου 1937.
Εργαζόταν ως ηλεκτροτεχνίτης στο μεταλλείο Αμιάντου και ήταν ιδρυτικό στέλεχος της ΣΕΚ Αμιάντου.
Συμμετείχε στις πρώτες πολεμικές επιχειρήσεις που έγιναν στην περιοχή Αμιάντου εναντίον των Άγγλων, όπως στην επιχείρηση εναντίον των φρουρών των εκρηκτικών υλών του μεταλλείου Αμιάντου, στις 25 Νοεμβρίου 1955, στην ιστορική μάχη του Πεύκου στις 23 Νοεμβρίου 1955, την οποία διηύθυνε προσωπικά ο Αρχηγός Διγενής και στην επιχείρηση στο Κόκκινο Φανάρι, μεταξύ Αμιάντου – Τροόδους, στις 5 Δεκεμβρίου 1955.
Καθοριστική επίσης υπήρξε η συμβολή του στη διαφυγή του Αρχηγού Διγενή στα λημέρια της ΕΟΚΑ στα Σπήλια. μετά τη μάχη.
Συνελήφθη τον Ιανουάριο του 1956 με προδοσία και, κατόπιν πολλών βασανιστηρίων, κλείστηκε στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς.
Από εκεί δραπέτευσε στις 13 Σεπτεμβρίου 1956 μαζί με άλλους έξι συγκρατούμενούς του.
Ενώθηκε με τις ανταρτικές ομάδες του Γρηγόρη Αυξεντίου στην Πιτσιλιά και έλαβε μέρος σε δυο ενέδρες μεταξύ Πάνω και Κάτω Αμιάντου και στην εκτέλεση Άγγλου πράκτορα στον Αμίαντο.
Μετά τις μεγάλες προδοσίες στην Πιτσιλιά, στις αρχές Ιανουαρίου 1957,
ο Ευαγόρας κατέφυγε μαζί με την ομάδα του Λένα στην ορεινή περιοχή Γεράσας, όπου ο Λένας τον όρισε ως υπεύθυνο της ομάδας, όταν ο ίδιος επέστρεψε στον τομέα του .
Στις 17 Φεβρουαρίου 1957, ημέρα κατά την οποία έπεσαν οι ήρωες Δημητράκης Χριστοδούλου και Σωτήρης Τσαγγάρης και τραυματίστηκε ο Λένας, ο Ευαγόρας έπεσε σε ενέδρα των Άγγλων, ενώ επέστρεφε στην περιοχή του και τραυματίστηκε ελαφρά στο κεφάλι, αλλά κατόρθωσε να διαφύγει στη Λεμεσό με το Μιχαήλ Ασσιώτη.
Το Μάιο του 1957, κατόπιν εντολής του Διγενή, ανέλαβε την οργάνωση ανταρτικής ομάδας στην περιοχή Σολέας, με κρησφύγετο κοντά στη Γαλάτα.
Στις 8 Οκτωβρίου 1957 δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από το Μιχαήλ Ασσιώτη, ο οποίος στη συνέχεια δολοφόνησε τον τροφοδότη τους και εξάδελφο του Ευαγόρα Χρύσανθο Μυλωνά και μετά το βδελυρό του έγκλημα παραδόθηκε στους Άγγλους και συνέχισε την προδοσία του.
Στην κηδεία του Ευαγόρα, που έγινε στο χωριό του και πήρε μορφή εθνικής μυσταγωγίας, οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν την παρουσία του πατέρα του Παπαχριστοφόρου, τον οποίο κρατούσαν στα κρατητήρια.
.png)