7 Οκτωβρίου 1571 . Η ναυμαχία στον Κορινθιακό που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας και η συμμετοχή των Ελλήνων

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, μεταξύ της Αγίας Λίγκας, (Lega Santa), των ενωμένων στόλων της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, των Ιπποτών της Μάλτας, του δουκάτου της Σαβοΐας, του δουκάτου του Ουρμπίνο, του μεγάλου δουκάτου της Τοσκάνης και του Πάπα , με "αρχιναύαρχο" τον Ζουάν τον Αυστριακό, και του στόλου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγινε στην είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου κοντά στις νότιες Εχινάδες παρά το Ακρωτήριο Σκρόφα. 

 Η ονομασία Ναυμαχία του Λεπάντο, προήλθε όχι από το λιμάνι της Ναυπάκτου αλλά από τον κόλπο του Λεπάντο, όπως έλεγαν οι Ενετοί και οι τότε ναυτικοί χάρτες τον Κορινθιακό . 

Οι Δυτικοί ιστορικοί ακόμα χρησιμοποιούν την ονομασία Ναυμαχία του Λεπάντο. (Naval Battle of Lepanto). 

Στους καταλόγους των ονομάτων των καραβιών και των καραβοκυραίων του στόλου της Λίγκας αναφέρονται 26 πολεμικές γαλέρες, που «χτίστηκαν» με ελληνικά χρήματα και από ελληνικά χέρια και που επανδρώθηκαν με 13.000 Έλληνες .(Κάθε γαλέρα είχε 250 κωπηλάτες, 50 ναύτες πλήρωμα και 200 πολεμιστές).

 

Έλληνες υπηρετούσαν και σε άλλα πλοία του χριστιανικού στόλου αλλά και στα πληρώματα του τουρκικού. Στα συμμαχικά πλοία υπήρχαν 60.000 κωπηλάτες από τους οποίος περίπου 25.000 ήσαν Έλληνες. Απ΄ αυτούς μονάχα οι 80 ήταν αλυσοδεμένοι, γιατί είχανε καταδικαστεί στην Ήπειρο . 

Οι επί του συμμαχικού στόλου Έλληνες συνετέλεσαν τα μέγιστα υπέρ της νίκης όπως λέει ο Ενετός ιστορικός Σαγκρέδος.

 Εξαιρετική συμβολή στη Νίκη είχε η Γαλέρα του Χριστόφορου Κοντόκαλη, ο "Χριστός της Βενετίας", στην οποία επέβαιναν και οι Καποδίστριες, που έπλεε στο κέντρο της χριστιανικής παράταξης, με αποστολή την κάλυψη της ναυαρχίδας του συμμαχικού στόλου, «Ρεάλ» επί της οποίας επέβαινε ο Ναύαρχος Δον Ζουάν ο Αυστριακός. 

Στην εξέλιξη της μάχης, ο Κοντόκαλης και το πλήρωμά του, σύμφωνα με τον Κερκυραίο Ιστορικό Μάρμορα, όχι μόνο προστάτεψε τη χριστιανική ναυαρχίδα, αλλά κατάφερε μετά από πολύωρο αγώνα να καταλάβει την "καπιτάνα" του Πασά της Ρόδου, την οποία ρυμούλκησε μέχρι την Κέρκυρα και την παρέδωσε μαζί με τον Τούρκο Πασά στον τότε Γενικό Προβλεπτή, Αντρέα Μπαρμπαρίγο. 

 Όταν η αρμάδα του Δον Χουάν ξεκίνησε από την Κέρκυρα για την Ηγουμενίτσα, το απόγευμα της 29ης Σεπτεμβρίου, υπήρχανε μαζί οι 13 γαλέρες της Κρήτης με καπεταναίους τους αδερφούς Μελισσηνούς, τον Γεώργιο θεοτοκόπουλο-Γκρέκο, τον Αντρέα Κολέγγα, τον Φραγκίσκο Βονβήκου, τον Γιώργο Καλλέργη, τον Δανιήλ Καλαφάτη, τον Στέλιο Καλίπολο, τον Πάνδοξο Πολύδωρο, τον Γιακουμή Τσάμη, τον Αντρέα Καλλέργη, τον Λουϊζο Κύπριο, τον Λεωνίδα Γιώτα, τον Άγγελος Γιαννή και τον Στέλιο Κουδουλάκη. Ακολουθούσαν οι γαλέρες της Κέρκυρας με καραβοκύρηδες τους Χριστόφορο Κοντοκάλη , Πέτρο Μπούα (ο οποίος συνελήφθη από τον Τούρκο ναύαρχο, και τον έγδαραν ζωντανό, Γιώργο Κοκκίνη και Στέλιο Χαλκιόπουλο. 

Από κοντά και η γαλέρα του Κεφαλλονίτη Μιχάλη Βατσαμάνου και του Αντώνη Τσιμάρα με το γιο του Γιάννη. 

Δίπλα δίπλα οι Ζακυνθινές γαλέρες με καπεταναίους τον Αντώνη Κουτούβαλη, Νικολό Μονδινό, Νικόλα Φυσκάρδο και Μάρκο Σιγούρο. Στη Ζακυνθινή γαλέρα του Μάρκου Σιγούρου, με τ΄ όνομα “La grose voska co dui alepn” επιβαίνανε ο κόμης Αλέξης Φωτεινός με τα τέσσερα αδέρφια του. 

Ο προπάππους του ήταν αρχηγός στην «εξέγερση της βουκέντρας», που έδωσε έμπνευση στον ποιητή της Λευκάδας Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, για να γράψει το ποίημά του ο «Φωτεινός»! 

Ανάμεσα σ΄ αυτά τα καράβια και τα κουρσάρικα με τις μαύρες σημαίες της Βαγγελίως Ζούρλα, του Φραντζέσκου Ζάννου και του Δομένικου Ζάκκα. 

 Στη μοίρα του Αυγουστίνου Βαρβαρήγου από τη Νάξο είχαν ενταχθεί 4 κατεργα 1) Τα δύο Δελφίνια, του Φραντζίσκου Ξένου. 2) Η παρέα των λιονταριών, του Δομένικου Ζάκκα. 3) Ιωάννης Άγγελος, του Ιερώνυμου Άγγελου. 4) η γαλέρα του Λεωνίδα Γιώτα.

 Στη μοίρα του Ισπανού ναυάρχου Αντρέα Ντόρια 10 1) Vu Aguila Dorata, του Πέτρου Μπούα. 2) La patrona di Lomellino, του Γεώργιου Θεοτοκόπουλου-Γκρέκο. 3) Du dona coun mazo, του Λουϊζου Κύπριου. 4) Αγία Δόξα, της Βαγγελιώς Ζούρδα (ήταν κουρσάρισα)! 5) Vu Angelo co una spada, του Στέλιου Καλίπολου (Χαλκιόπουλου). 6) Ο καπετάνιος του Ν. Ντόρια, του Πάνδοξου Πολύδωρου. 7) L’Aguila d’ oro con la Corona, του Ανδρέα Καλλέργη. 8) La juria di Lomellino, του Γιακουμή Τσιάπη. 9) La patrona di Negroni, του Λουίζου Καμπά. 10) La Diana di Genova, του Ιωάννη Γεωργίου. 

 Στη μοίρα του Βενετού μισθοφόρου Βενιέρι 2 1) Ο Κυρίαρχος των θαλασσών, του Γρηγορίου Ανδρέα. 2) Η Κυπριακή θάλασσα, του Γεώργιου Κοκκίνη. 

Σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι Έλληνες ντόπιοι ψαράδες που ήσαν ανιχνευτές και για το συμμαχικό στόλο αλλά και για τον τουρκικό.