Η 28η Οκτωβρίου. Πρώτη ημέρα του πολέμου

 

Εγκύκλιος του πρωθυπουργού και υπουργού των εξωτερικών Ιωάννη Μεταξάς προς τις πρεσβείες της Ελλάδος 

Αθήνα, 28 Οκτωβρίου 1940 «Τήν 3ην πρωινήν ό Πρεσβευτής της Ιταλίας μοί έπέδωκε προσωπικώς διακοίνωση δια της όποιας ή ιταλική Κυβέρνησις κατηγορεί τήν έλληνικήν Κυβέρνησιν ώς ύπομείνασαν τήν ύπό του αγγλικού στόλου χρησιμοποίησιν, κατά τήν έξέλιξιν των πολεμικών έπιχειρήσεων των χωρικών αυτής ύδάτων, τών παραλίων της και τών λιμένων της, ώς εύνοήσασαν τον άνεφοδιασμόν τών έναερίων βρεταννικών δυνάμεων, ώς έπιτρέψασαν τήν όργάνωσιν εις τό έλληνικόν Αρχιπέλαγος μιας υπηρεσίας στρατιωτικών πληροφοριών εναντίον της Ιταλίας. 

 Ή ιταλική Κυβέρνησις, λέγει, οφείλει να ύπενθυμίση εις τήν έλληνικήν Κυβέρνησιν τήν προκλητικήν δράσιν τήν διεξαγομένην έναντι του άλβανικοϋ έθνους δια της τρομοκρατικής πολιτικής τήν οποίαν υίοθέτησεν έναντι τοΰ πληθυσμού της Τσαμουριάς και δια τών έμμονων προσπαθειών προς δημιουργίαν άνωμαλιών εκείθεν τών συνόρων της. Προσθέτει ότι ή Ιταλία δέν δύναται να άνεχθή έφεξής πάντα ταύτα. 

Ή ούδετερότης της Ελλάδος άπέβη όλονέν και περισσότερον άπλώς και καθαρώς φαινομενική.

 Ή ιταλική Κυβέρνησις κατέληξεν ώς εκ τούτου εις τήν άπόφασιν νά ζητήση από τήν έλληνικήν Κυβέρνησιν, ώς έγγύησιν τής ούδετερότητος τής Ελλάδος και ώς έγγύησιν τής άσφαλείας της Ιταλίας, τό δικαίωμα νά καταλάβη διά τών ένοπλων αύτής δυνάμεων και δια τήν διάρκειαν τής σημερινής συρράξεως μετά τής Αγγλίας ώρισμένα στρατηγικά σημεία του έλληνικού έδάφους.

Ή ιταλική Κυβέρνησις ζητεί άπό τήν έλληνικήν Κυβέρνησιν όπως μή έναντιωθή εις τήν κατάληψιν ταύτην και μή παρεμπόδιση τήν έλευθέραν διέλευσιν τών στρατευμάτων τών προοριζομένων νά τήν πραγματοποιήσωσιν. 

 Ή ιταλική Κυβέρνησις ζητεί άπό τήν έλληνικήν Κυβέρνησιν όπως δώση αύθωρεί εις τάς στρατιωτικάς άρχάς τάς άναγκαίας διαταγάς, ίνα ή κατοχή αύτη δυνηθή νά πραγματοποιηθή κατά ειρηνικόν τρόπον. 

 Έάν τά ιταλικά στρατεύματα ήθελον συναντήσει άντίστασιν, ή άντίστασις αύτη θά καμφθή διά τών όπλων και ή έλληνική Κυβέρνησις θά έφερε τάς εύθύνας αί όποίαι ήθελον προκύψει έκ τούτου. 

 Έπιδίδων τήν διακοίνωσιν ταύτην ό Πρεσβευτής τής Ιταλίας μοί προσέθηκε προφορικώς ότι αί κινήσεις των ιταλικών στρατευμάτων προς είσοδον εις τό έλληνικόν έδαφος θα άρχίσωσι τήν 6ην πρωινήν. 

 Απήντησα, εις τον Πρεσβευτήν της Ιταλίας οτι έθεώρουν τό περιεχόμενον της διακοινώσεως ταύτης καί τον τελεσιγραφικόν αύτης χαρακτήρα ώς κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος. 

Προσθέτω προς πληροφορίαν σας ότι ή Ελλάς θά άμυνθή μέ όλας της τάς δυνάμεις κατά της ιταλικής εισβολής.» 

 Η εντολή Μεταξά προς τον πρεσβευτή της Ελλάδος να εγκαταλείψει την Ρώμη. 

Αθήνα 28 Οκτωβρίου 1940 «Η ύπό του πρεσβευτού της 'Ιταλίας έπίδοσις σήμερον τήν πρωίαν διακοινώσεως ζητούσης τήν έλευθέραν εις τό έλληνικόν έδαφος είσοδον καί τήν κατάληψιν στρατηγικών σημείων, ύπό τήν άπειλήν της χρησιμοποιήσεως βίας, την έπηκολούθησεν άμεσος έπίθεσις του ιταλικού στρατοΰ έναντίον του έλληνικού εδάφους, ώς καί αί σήμερον γενόμεναι κατ' έπανάληψιν άεροπορικαί έπιθέσεις έναντίον πόλεων καί στρατιωτικών βάσεων έδημιούργησαν κατάστασιν πολέμου σκοπίμως προκληθεΐσαν παρά της Ιταλίας. Ή Ελλάς δεν ηθέλησε τον πόλεμον αυτόν καί έπραξε τό πάν διά νά τον αποφύγει. Τά γεγονότα ταύτα ύποχρεούσιν ήμάς νά σας παρακαλέσωμεν όπως, μεταδίδοντες τά άνωτέρω εις τον 'Τπουργόν τών Εξωτερικών, ζητήσητε τά διαβατήριά σας. Άπευθυνόμεθα εις τήν έλβετικήν Κυβέρνησιν παρακαλούντες αυτήν νά άναλάβη τήν προστασίαν τών ελληνικών συμφερόντων. Παρακαλούμεν όπως καθορίσητε τήν άναχώρησιν υμών, ώς και τών ύφ' υμάς Προξένων, άνεξαρτήτως της άπαντήσεως τής έλβετικής Κυβερνήσεως, άφίνοντες, έν άνάγκη, τήν φύλαξιν τών άρχείων εις τον Άρχειοφύλακα τής Πρεσβείας.»