Χριστούγεννα 1947. Η Επίθεση Γιουγκοσλάβων, Αλβανών ΣΝΟΦιτών και ΚΚΕΔΩΝ στην Κόνιτσα

 25 Δεκεμβρίου 1947. Ξημερώματα των Χριστουγέννων , ο Μακεδόνας Ζάεφ και οι σύντροφοι Φαμέλος, Κσσελάκι, Αλιέκσι, ΜπαρούχΑΚΗΣ , και ΡΟΛΕΞάριος επιτέθηκαν με 6.000 Γιουγκοσλάβους και Έλληνες στην Κόνιτσα που την υπεράσπιζαν δυο τάγματα της 75ης Ταξιαρχίας, χωροφύλακες και άνδρες ΜΑΥ. 

 Οι σύντροφοι είχαν και αντιαεροπορικά, και κανόνια που τους έδωσαν οι Γιουγκοσλάβοι.  Προηγουμένως το ΚΚΕ, είχε αναγγείλει τον σχηματισμό Κομμουνιστικής Κυβέρνησης υπό τον Μάρκο Βαφειάδη. 

Στην Κυβέρνηση αυτή συμμετείχαν και 3 «μακεδόνες» υπουργοί της ΣΝΟΦ. Η επίθεση κατά της Κόνιτσας ταυτόχρονα με το σχηματισμό της Κυβέρνησης απέβλεπε στην εγκαθίδρυση στην απελευθερωμένη Κόνιτσα, της κυβέρνησης του κομμουνιστικού κράτους, την οποία θα αναγνώριζε η Σοβιετική Ένωση και στη συνέχεια όλες οι άλλες χώρες του Κομμουνιστικού μπλοκ, που βρίσκονταν σε αναμονή του αποτελέσματος της μάχης.

 

Οι Λόχοι του 584 Τάγματος Πεζικού κρατούσαν τον Προφήτη Ηλία Εξοχής, το ύψωμα 915 και ένα άλλο ανώνυμο ύψωμα νοτιοδυτικά του Προφήτη Ηλία. 

 Ο 4ος Λόχος του 582 Τάγματος Πεζικού είχε απλωθεί στον Προφήτη Ηλία Κόνιτσας και ο 2ος Λόχος του 582 Τάγματος Πεζικού κατείχε το ύψωμα του Αγίου Αθανασίου βόρεια της πόλης. 

 Ο 3ος Λόχος του 582 Τάγματος Πεζικού του Υπολοχαγού Βήτου βρισκόταν στη γέφυρα Μπουραζανίου. 

 Η κομμουνιστική επίθεση εκδηλώθηκε τα ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου από την 32η «Μπριγάδα» στο τοποθεσία του Προφήτη Ηλία με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη του υψώματος της Ιτιάς. Η «Μπριγάδα» Παλαιολόγου επιτέθηκε στις 07:40 για την κατάληψη της γέφυρας Μπουραζανίου.

 Η επίθεση στην γέφυρα ήταν σφοδρή . Ο διοικητής του λόχου υπολοχαγός Θεόδωρος Βήττος σκοτώθηκε πρώτος  επί τόπου. 

Ύστερα από σκληρό αγώνα, στις 09:15 η φρουρά υπέκυψε λόγω της αριθμητικής υπεροχής του αντίπαλου και της έλλειψης αρχηγού.

 Οι απώλειες του Λόχου ήταν τρομακτικές: Νεκροί: 18 Αιχμάλωτοι: 23. 

 Η κατάληψη της γέφυρας και η καταστροφή της απέκοψε την Κόνιτσα από τα Ιωάννινα . 

 Οι επιθέσεις των κομμουνιστών ήταν σφοδρές και κατά κύματα, και συνοδεύονταν από πυκνά  πυρά πυροβολικού και όλμων. 

 Στον Προφήτη Ηλία Εξοχής, στη μία το μεσημέρι, ο Διοικητής του 2ου Λόχου Λοχαγός (ΠΖ) Ζώτος Θεοτόκης διέταξε τη σύμπτυξη του 2ου Λόχου του 584 Τάγματος Πεζικού στο ύψωμα 915. 

 Οι κομμουνιστές είχαν επιτυχίες και στον τομέα του Προφήτη Ηλία καταλαμβάνοντας το ύψωμα Τσάρνοβο, αλλά όλες τους οι σφοδρές επιθέσεις στο ύψωμα Ιτιά, που ήταν το «κλειδί»της πόλης αποκρούστηκαν. 

 Εκεί οι αμυνόμενοι είχαν ήδη 4 αξιωματικούς και 38 οπλίτες νεκρούς η αγνοούμενους, ενώ είχαν τεθεί εκτός μάχης 5 αξιωματικοί και 35 οπλίτες.

Ο Διοικητής της 75ης Ταξιαρχίας Σχης (ΠΖ) Δόβας Κωνσταντίνος, ανέβηκε για επιθεώρηση στο ύψωμα 915, και στις 12:15 ξεκίνησε με το τζίπ του να επιστρέψει στην έδρα της Ταξιαρχίας. Περί της 12:30 το τζιπ χτύπησε σε νάρκη, ο Δόβας τραυματίστηκε βαριά. 

Την Διοίκηση της 75ης Ταξιαρχίας ανέλαβε με διαταγή της VΙΙΙ Μεραρχίας ο Διοικητής του 584 Τάγματος Πεζικού Άνχης (ΠΖ) Παλλαντάς Γεώργιος. 

 Η μάχη της Κόνιτσας συνεχίστηκε ως τις 6 Ιανουαρίου.