«Πως πρέπει να κρατούν οι ηγεμόνες το λόγο τους» κατά τον Ν. Machiavelli (και κατά Παπανδρέου)

Του πολίτη Παναγιώτη Παπαγαρυφάλλου
Α΄Αντιπροέδρου της Επιτροπής Ενημερώσεως για τα Εθνικά Θέματα

Είναι γνωστό ότι στο χώρο των πολιτικών επιστημών, η πολιτική θεωρία του Φλωρεντινού πολιτικού φιλοσόφου Ν. Μακιαβέλλι (1469-1527) κατέχει εξέχουσα θέση, τόσο μεγάλη ώστε αυτή να ονομάζεται μακιαβελλισμός, όπως πολύ αργότερα θα εμφανίζεται ο μαρξισμός.
Ο μακιαβελλισμός δίδαξε και υπερασπίστηκε ότι σκοπός της πολιτικής και της εξουσίας είναι το συμφέρον του ηγεμόνος, το συμφέρον του κυβερνήτη.
Η θέση του αυτή θεωρήθηκε ως απόλυτα κυνική και πολιτικά και ατομικά ανήθικη και γι’ αυτό το λόγο αποδοκιμάζεται φραστικά από όλους τους πολιτικούς του κόσμου όλων των εποχών, οι οποίοι όμως στην πράξη την εφαρμόζουν. Όλοι οι πολιτικοί ηγέτες του κόσμου φροντίζουν πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα το ατομικό τους και εν συνεχεία το κομματικό τους συμφέρον.
Το περίφημο συμφέρον του κοινωνικού συνόλου και της πατρίδας έρχεται τελευταίο και είναι το μόνο που δεν τους απασχολεί.
Ο αντίθετος ισχυρισμός τους είναι υποκριτικός. Κάποια ιστορική εξαίρεση επιβεβαιώνει τον κανόνα. Έμπειρος, λοιπόν, περί τα πολιτικά και την πολιτική ψυχολογία, ο Μ. έγραφε διεισδυτικά γι’ αυτό το ζήτημα:
«Η πείρα των καιρών μας δείχνει πως όσοι ηγεμόνες κάνανε πράματα μεγάλα λίγο λογάριασαν το λόγο τους και είχανε τον τρόπο τους να γυρίσουνε με την πονηριά του νου των ανθρώπων και στο τέλος βάλανε υπό όσους στηριχτήκανε στην πίστη και στο λόγο».
Προχωρώντας λέει: «Δεν μπορεί όμως ένας γνωστικός ηγεμόνας, ούτε και πρέπει να βαστάει το λόγο του, άμα η τήρηση τούτη του γυρίζει ενάντια και άμα έχουνε λείψει πια οι λόγοι που τον κάνανε να υποσχεθεί».
Αυτή την ανήθικη συμπεριφορά του ηγεμόνος τη δικαιολογεί από το γεγονός της κακότητας των ανθρώπων γράφοντας: «Αν ήταν όλοι οι άνθρωποι καλοί δεν θα ήταν καλή και αυτή η συνταγή, επειδή όμως είναι κακοί και δεν θα βαστούνε απέναντί σου (σ.σ. εννοεί τον ηγεμόνα) το λόγο τους, γι’ αυτό και συ δεν είσαι υποχρεωμένος να βαστάξεις απέναντί τους το δικό σου λόγο».
Όμως, αυτή η πολιτική και ατομική κωλοτούμπα, αυτή η πολιτική απάτη, πρέπει να γίνεται με μαεστρία και με μεγάλη ηθοποιία, ώστε να μη γίνεται άμεσα αντιληπτή από τους εξαπατώμενους.
Για το λόγο αυτό προσθέτει: «Είναι απαραίτητο να ξέρεις να σκεπάζεις καλά τούτη τη φύση (των ανθρώπων) και να είσαι τρανός υποκριτής και ύπουλος».
Αληθινός, διεισδυτικός και πρακτικός ο Φλωρεντινός πολιτικός φιλόσοφος δεν μασά τα λόγια του. Γράφει και περιγράφει αυτό που συμβαίνει στη ζωή και αναδεικνύει τη λειτουργία της αληθινής πολιτικής.
Γι’ αυτό καταλήγει: «Είναι τόσο αφελείς οι άνθρωποι και τόσο συμμορφώνονται με τις ανάγκες της στιγμής, που όποιος απατά θα βρίσκει πάντα άλλους να απατώνται» (βλ. Ν. Machiavelli: «Έργα», εκδ. «Κάλβος», Αθήνα, 1984, σελ. 268-269 και την εισαγωγή του στοχαστή Π. Κονδύλη).
Αλήθειες αιώνιες και διαχρονικές, εναντίον των οποίων τάχα στρέφονται οι σύγχρονοι πολιτικοί ηγέτες – ο Θεός να τους κάνει ηγέτες – της Ελλάδας.
Όλοι τους ακολουθούν πιστά το μακιαβελλισμό και συνεπώς το σκούξιμο για τις προεκλογικές υποσχέσεις του Γ. Παπανδρέου και τ’ αντίθετο που εφαρμόζει είναι περιττό. Όσοι σκούζουν ας διαβάσουν αυτό το κείμενο.
Δεν γνωρίζω αν ο πρωθυπουργός σπούδασε και σε κάποια Σχολή θεάτρου την υποκριτική τέχνη.
Πάντως, για λόγους ιστορικούς, σημειώνω ότι στην Αθηναϊκή Δημοκρατία του Περικλέους, οι προγονοί μας, για ν’ αντιμετωπίσουν αυτό το ανήθικο φαινόμενο της αντίφασης μεταξύ υποσχέσεων και πράξεων, είχαν θεσπίσει το αδίκημα της «εξαπάτησης του λαού», με το οποίο καταδικάστηκε σε θάνατο ο περίφημος στρατηγός στη μάχη του Μαραθώνος Μιλτιάδης (για το αδίκημα αυτό βλ. το άρθρο μου «Οι υποσχέσεις των πολιτικών ως αδίκημα της εξαπάτησης του λαού», στα «Πολιτικά Θέματα» της 9/7/1993).
Αν ίσχυε αυτός ο νόμος στην Ελλάδα των ημερών μας, τα νεκροταφεία δεν θα χωρούσαν τα φέρετρα των πολιτικών.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων θα πορευόμαστε αλληλοεξαπατώμενοι και σκούζοντες ματαίως!