20 Σεπτεμβρίου 1944. Στο Μελιγαλά σταμάτησαν οι εκτελέσεις και το μεσημέρι, απελευθερώθηκαν οι τελευταίοι 34 επιζώντες, από το Μπεζεστένι.

Η πολυήμερη σφαγή του Μελιγαλά και τα ψέματα των αριστερών για τον αριθμό των θυμάτων

Τα θύματα της σφαγής του Μελιγαλά δεν είναι μόνο αυτά που ρίχτηκαν στην Πηγάδα και δεν είναι μόνο Ταγματασφαλίτες. 

Ο συνολικός αριθμός των αιχμαλωτισθέντων στον Μελιγαλά   «αντιδραστικών», που  εκτελέστηκαν στα γύρω χωριά, (Μερόπη, Σολάκι, Ανθούσα, Νεοχώρι, Οιχαλία, Σκάλα, αλλά και στη Μεσσήνη) ,δεν υπολογίστηκε και δεν καταγράφηκε ποτέ.

 Τα πτώματα όσων εκτελέστηκαν από «το λαό» στα γύρω χωριά δεν ρίχτηκαν στην Πηγάδα.

Από τις διάφορες προσπάθειες καταγραφής ονομάτων ο αριθμός των αιχμαλωτισθέντων στον Μελιγαλά   που  εκτελέστηκαν στα γύρω χωριά  κυμαίνεται από τους 750, μέχρι τους 1500. 

Στα χωριά, τα χρόνια που ακολούθησαν την σφαγή έγιναν πολλές προσπάθειες για να διαγραφεί το «αίμα» μεταξύ συγγενών. Πολλοί «ξέχασαν», «σώπασαν», είτε δήλωσαν ψέματα για τους αποθαμένους τους.

 Οι κομμουνιστές πάντως ακόμα ισχυρίζονται ότι όσοι εκτελέστηκαν, ήσαν «προδότες», «δωσίλογοι», και «εγκληματίες». Ότι ακριβώς έγραψε ο Τάκης Φίτσιος στον λόγο που «εκφώνησε» στη Λαμία, ο πουστοΘανάσης.

 Όσον αφορά τους Άνδρες του Τάγματος Μελιγαλά και του Λόχου της Καλαμάτας, έχει καταγραφεί ο θάνατος, 47 αξιωματικών και 704 οπλιτών. Από τους Αξιωματικούς 18 εκτελεστήκαν στην Καλαμάτα και 3 εκτελέστηκαν καταδιωκόμενοι αφού είχαν ξεφύγει από τον Μελιγαλά. Επομένως , οι 26 ήσαν αιχμάλωτοι και δολοφονήθηκαν. Από τους Άνδρες του Τάγματος, 15 σκοτώθηκαν στις 13 και 14 Σεπτεμβρίου και 25 κατά την έξοδο.

 Επομένως οι 604 παραδόθηκαν και ήσαν αιχμάλωτοι που δολοφονηθήκαν.

 Πόσοι ήταν οι συνολικά                   οι εκτελεσθέντες;                             Στο μνημείο στην Πηγάδα είναι γραμμένα 787 ονόματα από 61 πόλεις και χωριά. Οι 300 από τον Μελιγαλά.                                          Το 1945, το ιατροδικαστικό συνεργείο του Καψάσκη ξέθαψε 708 πτώματα, και σταμάτησε γιατί δεν άντεχαν άλλο οι εργάτες τη δυσοσμία.                                                                                                 Όλοι σκοτώθηκαν με μαχαίρια, και τσεκούρια, και ένας-ένας.          Τους σταματούσαν στην ελιά. Μετά έλεγαν στο θύμα προχώρα . Πήγαινε κάτω και τον έσφαζαν . Οι άλλοι από πάνω τα βλέπανε.

Σκεφτείτε ο τελευταίος τι είχε δει μέχρι να έρθει η σειρά του.

 -Σε ομαδικούς τάφους, στο νεκροταφείο του Μελιγαλά θάφτηκαν τουλάχιστον 226 θύματα της πρώτης ημέρας. Ξέχωρα οι κομμουνιστοσυμμορίτες,

-728 είναι οι γνωστοί και διασταυρωμένα εκτελεσμένοι στα γύρω χωριά.

 -28 τουλάχιστον εκτερλέστηκαν στο ξεροπήγαδο των Ανδριανόπουλων που τους ξέθαψαν μετά οι συγγενείς τους.

-19 εκτελέστηκαν στην Καλαμάτα.

 -25 τυφεκίδτηκαν  στο Σολάκι.

 -15 έπεσαν μαχόμενοι κατα την διάρκεια της Πολιορκίας

 Σύνολο 1828  διασταυρωμένοι νεκροί

751 στρατιωτικοί και 1077 άμαχοι. Από αυτούς οι 787 στην Πηγάδα.

 Ο Ηλίας Θοδωρόπουλος κατόρθωσε να διασταυρώσει από μαρυτίες συγγενών 1.144 ονόματα. Ο Κοσμάς Αντωνόπουλος είχε διασταυρώσει το ονόματα 699 «δολοφονηθέντων». Ο Κωνσταντίνος Αντωνίου, στην «Ιστορία της ελληνικής χωροφυλακής », αναφέρει 1.900 ονόματα.

Το ονόματα δεν είναι όλα τα ίδια και στις τρεις καταγραφές.

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΧΑΤΖΑΡΑΣ