Για τη Δίκη των Εξι

Εγκατέλειψαν τους Έλληνες της Μικράς Ασίας
Η Επανάσταση του ’22 δεν είχε πολιτική χροιά, αλλά ήταν κίνημα του συνόλου των αξιωματικών, με επικεφαλής τον Ν. Πλαστήρα και τον Στ. Γονατά. Αίτημα της Επανάστασης ήταν η ανόρθωση της χώρας, η τιμωρία των ενόχων της Μικρασιατικής Καταστροφής και η ταχεία ανασυγκρότηση του στρατεύματος, δεδομένου ότι ο πόλεμος δεν είχε τελειώσει.

Του Σεφη Aναστασακου*

Η βασιλική κυβέρνηση του Δ. Γούναρη, λίγους μήνες πριν από τον Αύγουστο του 1922, αντικατέστησε τον Αρχιστράτηγο Παπούλα, με τον Γ. Χατζανέστη. Αυτός διατήρησε το Στρατηγείο στη Σμύρνη, 700 χλμ. από το μέτωπο, ενώ απέρριψε εισηγήσεις επιτελών του να μεταφερθεί αυτό στο Ουσάκ, απ’ όπου θα είχε εποπτεία των δυνάμεων της Στρατιάς. Οταν δε έσπασε το μέτωπο, ενώ ο Κεμάλ κατηύθυνε τις δυνάμεις του από την πρώτη γραμμή, ο Χατζανέστης παρέμεινε στη Σμύρνη, με αποτέλεσμα την απουσία συντονισμού των ελληνικών δυνάμεων.

Ενώ τα Α΄ και Β΄ Σώματα Στρατού δέχονταν την επίθεση των τουρκικών δυνάμεων, ο Χατζανέστης δεν κινητοποίησε το Γ΄ Σώμα Στρατού, ούτε διέταξε το ελληνικό ιππικό να αντικρούσει το τουρκικό, που προχωρούσε ανενόχλητο στα μετόπισθεν, διαλύοντας την ελληνική άμυνα. Τον Ιούλιο του 1922, μετακίνησε 22.000 άνδρες από το μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ και τους μετέφερε στην Αν. Θράκη για μια επίθεση φιάσκο, που ετοίμαζε κατά της Κωνσταντινούπολης, τη στιγμή που αυτή κατεχόταν από τους Συμμάχους. Η μετακίνηση αυτή έγινε γνωστή στους Τούρκους, οι οποίοι επέσπευσαν την επίθεσή τους στις 13 Αυγούστου 1922, ακριβώς στο σημείο του Αφιόν Καραχισάρ που άφησαν κενό οι μετατεθείσες ελληνικές δυνάμεις.

Αμεση ευθύνη στην Καταστροφή είχαν οι πολιτικοί των αντιβενιζελικών κυβερνήσεων. Είναι ο Δ. Γούναρης, ο Ν. Στράτος, ο Γ. Μπαλτατζής, ο Ν. Θεοτόκης και ο Π. Πρωτοπαπαδάκης, οι οποίοι είχαν διατελέσει πρωθυπουργοί και υπουργοί και μετείχαν στην τελευταία Κυβερνητική Επιτροπή, η οποία αποφάσισε την εγκατάλειψη της ελληνικής Στρατιάς και του Ελληνισμού της Μ. Ασίας.

Μετά την επικράτηση των αντιβενιζελικών στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, και ενώ οι πολεμικές επιχειρήσεις στο μικρασιατικό μέτωπο ήταν σε εξέλιξη, οι πρωθυπουργοί της Αγγλίας και της Γαλλίας, Λόιντ Τζορτζ και Κλεμανσώ, προειδοποίησαν τον Γούναρη και τον Στράτο να μην προβούν στην επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου στην Αθήνα, διότι αυτό θα θεωρείτο εχθρική πράξη προς τις Δυνάμεις της Αντάντ, οι οποίες μέχρι τότε στήριζαν πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά τις ελληνικές δυνάμεις στην Μ. Ασία. Η αντιβενιζελική κυβέρνηση όχι μόνο αρνήθηκε το αίτημα, αλλά επέσπευσε τη διαδικασία επιστροφής του Κωνσταντίνου, ο οποίος στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου υποστήριζε τους Γερμανούς. Αυτή η πράξη φανερά θα ζημίωνε την Ελλάδα.

Λίγο πριν από την Καταστροφή, η κυβέρνηση Γούναρη ψήφισε τον υπ’ αριθ. 2.871/16-07-1922 νόμο, με τον οποίο απαγορευόταν στον μικρασιατικό Ελληνισμό να έλθει στην Ελλάδα και να σωθεί. Ο νόμος περιελάμβανε το εξής: «Πας πλοιοκτήτης, πράκτωρ ή πλοίαρχος ή άλλο οιονδήποτε μέλος πληρώματος πλοίου τινός, όστις ήθελε αναλάβει, όπως διευκολύνει ή δεχθεί την εις Ελλάδαν μεταφορά προσώπων, τιμωρείται διά φυλακίσεως έξι τουλάχιστον μηνών...». Το ίδιο πνεύμα απηχούσε το επείγον μήνυμα του πρωθυπουργού Γούναρη προς τον ύπατο αρμοστή Αρ. Στεργιάδη στη Σμύρνη, λίγες μέρες πριν από την Καταστροφή, όπου επιτακτικά του έλεγε: «Αποφύγετε προσφυγικό πρόβλημα». Για τους βασιλικούς πολιτικούς της κυβέρνησης των Αθηνών, βασικό μέλημα δεν ήταν η λήψη μέτρων για τη σωτηρία του διωκόμενου Ελληνισμού της Μ. Ασίας, αλλά η αποφυγή προβλημάτων που θα δημιουργούνταν με την έλευση προσφύγων στην Ελλάδα, οι οποίοι, δικαίως αγανακτισμένοι για τις πράξεις και παραλείψεις των πολιτικών αυτών, θα προκαλούσαν πιθανώς την ανατροπή της κυβέρνησης και του καθεστώτος.

Μετά τη ρήξη του μετώπου και την οπισθοχώρηση ούτε ένας λόχος από την Ελλάδα δεν στάλθηκε για βοήθεια ενώ το Γ΄ και Δ΄ Σώμα Στρατού σκοπίμως δεν διατάχθηκαν να βοηθήσουν το Α΄ και Β΄ Σώμα που τελικά αιχμαλωτίστηκαν. Αυτό δεν λέγεται παράλειψη από προδοσία εν καιρώ πολέμου; Επίσης η παράδοση 1.500.000 Ελλήνων Μικρασιατών στο έλεος του Κεμάλ ηθελημένα, ενώ μπορούσαν να σωθούν, μόνο προδοσία ήταν.

* Ο κ. Σέφης Αναστασάκος είναι συγγραφέας του τρίτομου έργου «Ο Πλαστήρας και η Εποχή του» και τ. βουλευτής του ΠΑΣΟΚ.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ