Τρίτη 5 Νοεμβρίου 1940. Η 9η ημέρα του Πολέμου

Η 9η ημέρα του Πολέμου ήταν πολύ κρίσιμη διότι εκδηλώθηκε στο μέτωπο
  η ρήξη των εθνικοφρόνων αξιωματικών με τους δειλούς τενεκέδες της Αγγλοκρατίας και της Βασιλικής Καμαρίλας. 
Ο δειλός Λιούμπας το έβαλε στα πόδα προ του εχθρού για να πάει να καλυφθεί πίσω από τον Αχέροντα και ο δειλός Πιτσίκας απέρριψε την πρόταση Τσολάκογλου για επίθεση προς την Κορυτσά.

Η ιταλική αεροπορία βομβάρδισε τον Πειραιά. Από τις βόμβες που έπεσαν στη Λαϊκή αγορά της Πηγάδας, σκοτώθηκαν οι πρώτοι άμαχοι Πειραιώτες. Κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού του Πειραιά, καταρρίφθηκαν δύο ιταλικά αεροπλάνα,
εκ των οποίων το ένα από τη R.A.F. που έκανε την εμφάνιση της πάνω από την Αθήνα.

Οι Αθηναίοι διάβαζαν στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: «Τρίτη 5 Νοεμβρίου 1940: Ήρχισε μεγάλη ελληνική αντεπίθεσις. Η υποχώρηση του ιταλικού στρατού λαμβάνει έκτασιν ατάκτου φυγής. Ιταλική φάλαγξ, απολεσθείσα εις την Πίνδον, παραδίδεται μετά του οπλισμού της. Η Κορυτσά ευρίσκεται υπό σφοδρόν και αδιάλλειπτον πυρ του ελληνικού πυροβολικού».

Τη νύχτα 4ης προς 5η Νοεμβρίου, ο Κατσιμήτρος διέταξε για ψυχολογικούς λόγους την έξοδο επιθετικών περιπόλων σε όλη τη ζώνη της Μεραρχίας.
Οι ελληνικές περίπολοι αιφνιδίασαν τους Ιταλούς. Ο  Πράσκα  ανέφερε στη Ρώμη ότι «οι ηρωικοί Βερσαλιέροι υπέστησαν απροσδόκητη επίθεση από συντριπτικά υπέρτερες δυνάμεις»! 
Οι περίπολοι στη γέφυρα του Καλαμά, μάζεψαν τις μοτοσικλέτες που είχαν εγκαταλείψει οι Ιταλοί στις 3 Νοεμβρίου. Επιθετικές αναγνωρίσεις εστάλησαν και στη γέφυρα του Αγίου Αθανασίου και στις θέσεις ανατολικά του Καλαμά, του υποτομέα Γρίμπιανης.

Οι Ιταλοί επιτέθηκαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα για να καταλάβουν τη Γκραμπάλα, το Καλπάκι και τη Βροντισμένη. 

Στον τομέα Ελαίας –Καλάμα της 8ης Μεραρχίας , οι Ιταλοί εγκατέστησαν βάση πυρός στο ύψωμα Λεπροβούνι και συνέχισαν από τις 05:00 της 5ης Νοεμβρίου την επίθεσή τους τόσο κατά του Καλπακίου, όσο και στον παραλιακό τομέα με σφοδρό βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων, συνεπικουρούμενοι, και από την Αεροπορία τους.
Στις 9 το πρωί εμφανίστηκαν ελληνικά αεροπλάνα και βομβάρδισαν ιταλικές θέσεις κοντά στους Φιλιάτες. 
Στις 5 Νοεμβρίου μπήκε στη μάχη και η αντιαεροπορική πυροβολαρχία των 88 χιλ. που ο Κατσιμήτρος είχε διατάξει να μετασταθμεύσει από τα Ιωάννινα στο Καλπάκι για να ενισχύσει την αντιαεροπορική του άμυνα. Η πυροβολαρχία αυτή, υπό τον λοχαγό Ζαρονίκο, κατέρριψε δύο ιταλικά βομβαρδιστικά. 
Σε ένα από αυτά βρέθηκαν δύο δέματα με μαύρα μαντίλια που θα τα έριχναν πάνω από τα Ιωάννινα «για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό, ο οποίος υποτίθεται θα πενθούσε τους χιλιάδες νεκρούς του».

Στον κεντρικό τομέα, οι Ιταλοί κατάφεραν να περάσουν τον Καλαμά, στην περιοχή Τσιφλίκι, και να διαπεραιωθούν νότια από αυτόν και να δημιουργήσουν μικρό προγεφύρωμα, αλλά ελληνική αντεπίθεση τους έριξε και πάλι πέρα από τον ποταμό. Γύρω στις 14.30, οι Ιταλοί εξαπέλυσαν την αναμενόμενη επίθεσή τους για την κατάληψη της Γκραμπάλας, (από το χωριό Αρίστη), και της Ελαίας αλλά τα επιτιθέμενα τμήματά τους διαλύθηκαν από το ελληνικό πυροβολικό, πριν φθάσουν τα ελληνικά χαρακώματα.
Νέα επίθεση στο ύψος του χωριού Παρακάλαμος, υποστηριζόμενη από επιλαρχία αρμάτων, απέτυχε παταγωδώς και 15 άρματα εγκαταλείφθησαν μπροστά στη Βροντισμένη .

Στον τομέα της Θεσπρωτίας, οι Ιταλοί, με την κάλυψη αεροπορίας και πυροβολικού, κατόρθωσαν στις 4 το απόγευμα , και πέρασαν τον Καλαμά στο ύψος του χωριού Βρυσέλα με δύο τάγματα του 32ου Συντάγματος της Σιένα και ανέτρεψαν το τάγμα που αμυνόταν εκεί .
Το ελληνικό τάγμα συμπτύχθηκε στη γραμμή Δρυμίτσα-Δράμεσι. 

Το ίδιο βράδυ ο Λιούμπας αποφάσισε το Απόσπασμα Θεσπρωτίας να συμπτυχθεί αμέσως προς την «γραμμή Αχέροντα», για να έχει χρόνο για αναδιοργάνωση και ανασυγκρότηση. 

Ο Λιούμπας ενημέρωσε τον Κατσιμήτρο και το έβαλε στα πόδια. 

Η 8η Μεραρχία, όταν πληροφορήθηκε την κατάσταση, διέταξε τον Θ. Τσακαλώτο να καλύφθεί η διάβαση Ελευθεροχωρίου που οδηγούσε στο χωριό Κοσμηρά, 
10 χιλιόμετρα ΝΔ των Ιωαννίνων. Για τη διατήρηση της διάβασης η μεραρχία συγκρότησε το Απόσπασμα Ελευθεροχωρίου, το οποίο εκτός από την ομώνυμη διάβαση είχε αναλάβει τη φύλαξη και της ορεινής διάβασης Ζαμπάνη.
Στο Μέτωπο Καστοριάς-Φλώρινας ολοκληρώθηκε η επιστράτευση των περισσοτέρων μονάδων.
Στο Ξυνό Νερό ολοκληρώθηκε η συγκέντρωσή του 68ου Σύνταγματος Πεζικού, με διοικητή το Συνταγματάρχη Μπιζάνη.
Ο Τσολάκογλου πρότεινε στον Πιτσίκα να εξαπολυθεί επίθεση προς την κατεύθυνση της Κορυτσάς ώστε να ανακουφιστούν τα µέτωπα στην Πίνδο και στην Ήπειρο, αλλά ο δειλός Πιτσίκας με το Παπάγο απέρριψαν την πρόταση.

Ο Παπάγος , (το Γενικό Στρατηγείο της Μεγάλης Βρετανίας), διέταξε το ΤΣΔΜ στις 5 Νοεμβρίου , να βομβαρδίζει το ιταλικο αεροδρόμιο στην Κορυτσά και να βγάλει επιθετικές περιπόλους πέρα από τα σύνορα, μέσα στο αλβανικό έδαφος.

Ο Στρατηγός Πράσκα που ενημερώθηκε από τον στρατηγού Σοντού, στο στρατηγείο του στη Δερβιτσάνη για την επικείμενη αντικατάσταση του στις 9 Νοεμβρίου, ζήτησε από τον Στρατηγό Μπαντόλιο να σταλούν νέες δυνάμεις από την Ιταλία, για να μην χαθούν όσα εδάφη είχε ως τότε καταλάβει, και να διατεθεί στο μέτωπο η μεραρχία Μπάρι που προοριζόταν για την κατάληψη της Κέρκυρας. Η ιταλική αεροπορία αντί για τη Φλώρινα βομβάρδισε από λάθος τα Μπίτολα, (Μοναστήρι), προκαλώντας τον θάνατο πολλών .
Σε ολόκληρο τον τομέα της Πίνδου συνεχίστηκαν οι σκληρές μάχες.Στις 5 Νοεμβρίου, η Μεραρχία Τζούλια άρχισε να εγκαταλείπει τα υψώματα Βασιλίτσα και ΝΑ Σμόλικα.

Οι πρώτοι Ιταλοί αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν με τραίνο στην Αθήνα και με μυστικότατα τους πήγαν τη νύχτα , στο στρατόπεδο στη θέση παραπήγματα , απέναντι από το σημερινό Χίλτον, (περίπου στο ΝΙΜΙΤΣ).