H Συνάντηση του Στάλιν με τους ιεράρχες της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας.

Στις 4 Σεπτεμβρίου 1943, ο Στάλιν εξέφρασε την επιθυμία να συναντηθεί με τους ιεράρχες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκπρόσωπος τoυ Συμβουλίου των Λαϊκών Κομισάριων τηλεφώνησε στο Πατριαρχείο και τους ενημέρωσε.
  Στις 9 μ.μ. ένα κυβερνητικό αυτοκίνητο πήγε στο κτίριο του Πατριαρχείου, και παρέλαβε πήρε τους Μητροπολίτες Σέργιο, Αλέξιο και Νικολάο και τους μετέφερε στο Κρεμλίνο.
 Ο Στάλιν ζήτησε από τους Μητροπολίτες Σέργιο, Αλέξιο και Νικόλαο να του μιλήσουν για το Πατριαρχείο και τα προβλήματα του . 
Ο Μητροπολίτης Σέργιος του είπε ότι το πιο σημαντικό και επείγον ζητημα αφορούσε την ηγεσία της Εκκλησίας, αφού για 18 χρόνια υπήρχε τοποτηρητής του Θρόνου και ότι δεν έχει υπάρξει Σύνοδος της Ιεραρχίας από το 1935 και ζήτησε άδεια για τη συγκρότηση της Συνόδου , η οποία θα εξέλεγε τον Πατριάρχη και θα εξέλεγε την Διαρκή Σύνοδο .Οι Μητροπολίτες Αλέξιος και Νικολάος τόνισαν την ανάγκη για τη σύνοδο. 
Ο Στάλιν ρώτησε: πώς θα ονομαστεί Πατριάρχης , πότε θα συγκληθεί η Σύνοδος και εάν απαιτείται οποιαδήποτε βοήθεια από την κυβέρνηση. Εάν υπάρχει ο χώρος, εάν χρειάζονται μεταφορές, εάν χρειάζονται χρήματα κ.λπ.. 
Απαντώντας στην πρώτη ερώτηση, ο Μητροπολίτης Σέργιος είπε ότι το ζήτημα του τίτλου συζητήθηκε προηγουμένως και θα ήταν επιθυμητό και σωστό για την κυβέρνηση να επιτρέψει τον τίτλο του «Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών», αν και ο Πατριάρχης Τίχων ονομαζόταν «Μόσχας και όλης της Ρωσίας». Ο Στάλιν συμφώνησε με την πρόταση, χαρακτηρίζοντάς την σωστή.
 Τότε ο Μητροπολίτης Σέργιος είπε ότι η Σύνοδος θα μπορούσε να συγκληθεί σε ένα μήνα. Ο Χρόνος αυτός δεν αντιστοιχούσε στις απόψεις του Στάλιν, και χαμογέλασε και ρώτησε, «Δεν μπορούμε να δείξουμε μπολσεβίκικους ρυθμούς», και ρώτησε τη γνώμη του Κάρποφ για το θέμα αυτό. 
Ο Κάρποφ απάντησε ότι θα διέθετε αεροπλάνα στον Μητροπολίτη Σέργιο για τη μεταφορά, οπότε η Σύνοδος μπορούσε να συγκληθεί σε 3-4 ημέρες. Συμφωνήθηκε ότι η Σύνοδος θα συνεδριάζε στη Μόσχα στις 8 Σεπτεμβρίου. 
Ο Μητροπολίτης Σέργιος αρνήθηκε τις επιδοτήσεις. Στη συνέχεια συζητήθηκε το άνοιγμα των εκκλησιαστικών σχολείων. 
Ο Μητροπολίτης Σέργιος ζήτησε το καθολικό άνοιγμα των ιερατικών σχολείων, καθώς η Εκκλησία δεν είχε σώμα κληρικών και του εξήγησε ότι: «Δεν έχουμε προσωπικό για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι προετοιμάζουμε έναν ιερέα και γίνεται στρατιώτης της Σοβιετικής Ένωσης». 
Ο Στάλιν του είπε ότι και αυτό ειχε πάει σε ιερατική σχολή. Μετά άρχισε να θυμάται τα χρόνια της σχολής... Είπε ότι η μητέρα του τον καταριόταν που δεν έγινε ιερέας μέχρι το θάνατό της. 
 Οι Μητροπολίτες Σέργιος και Αλέξιος ζήτησαν από τον Στάλιν να επιτρέψει το άνοιγμα θεολογικών μαθημάτων σε αρκετές επισκοπές. 

Ο Στάλιν, συμφώνησε με αυτό. 
Ο Μητροπολίτης Σέργιος μίλησε για την επαναλειτουργία της Εφημερίδας του Πατριαρχείου Μόσχας. «Το περιοδικό μπορεί και πρέπει να παραχθεί», δήλωσε
 ο Στάλιν. Ο Μητροπολίτης Σέργιος έθεσε το πιο σημαντικό ερώτημα για την Εκκλησία σχετικά με το άνοιγμα των ενοριών, σχετικά με την επανάληψη της φυσιολογικής εκκλησιαστικής ζωής , με το άνοιγμα των ναών. 
Οι Μητροπολίτες Αλέξιος και Νικόλαος υποστήριξαν τον Μητροπολίτη Σέργιο, σημειώνοντας την άνιση θέση των εκκλησιών στη Σοβιετική Ένωση και εκφράζοντας την επιθυμία να ανοίξουν πρώτα ναούς σε περιοχές και περιοχές όπου δεν είναι καθόλου ή όπου υπάρχουν λίγοι.
 Ο Μητροπολίτης Αλέξιος πήρε το ρίσκο να εγείρει το πιο οδυνηρό και επικίνδυνο θέμα μπροστά στον Στάλιν. Ζήτησε την απελευθέρωση των εξόριστων επισκόπων, από τις φυλακές και τα στρατοπέδα.Ο Στάλιν απάντησε: «Φτιάξτε μια τέτοια λίστα, και δώστε την μου». 
Τότε, ο Μητροπολίτης Σέργιος έθεσε το ζήτημα του δικαιώματος του κλήρου στην ελεύθερη διαμονή και κυκλοφορία εντός της Ένωσης, την άρση των περιορισμών που σχετίζονται με το καθεστώς διαβατηρίων, και παρακάλεσε το σύντροφο Στάλιν να μελετήσει αυτό το θέμα. 
Μετά, ο Μητροπολίτης Αλεξιος μίλησε για τα οικονομικά προβλήματα της Εκκλησίας .Είναι απαραίτητο να δοθεί στις επισκοπές το δικαίωμα να αφαιρούν χρήματα για τη συντήρηση του Πατριαρχείου, οι κληρικοί να αποτελούν μέρος των εκτελεστικών οργάνων των ενοριών (το δικαίωμα αυτό στερήθηκαν από το διάταγμα VCIC του 1929). 
Ο Στάλιν είπε ότι δεν υπάρχει αντίρρηση σε αυτό. 
 Ο Μητροπολίτης Νικόλαος ζήτησε να δοθεί στις επισκοπές το δικαίωμα να ανοίξουν εργαστήρια κεριών. 
 Ο Στάλιν τόνισε για άλλη μια φορά ότι η Εκκλησία μπορεί να υπολογίζει στην πλήρη στήριξη της κυβέρνησης σε όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την οργανωτική της ενίσχυση και ανάπτυξη εντός της ΕΣΣΔ. Είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί το δικαίωμα του επισκόπου να διαθέτει εκκλησιαστικά ποσά και να μην παρεμποδίζεται η οργάνωση σεμιναρίων, κηροπήγια κ.λπ. 
Όσον αφορά τις προσωπικές συνθήκες της ζωής των ιεραρχών, ο Στάλιν παρατήρησε: «Εδώ μου είπε ο σύντροφος Καρπόφ ότι ζείτε πολύ άσχημα: ένα περιορισμένο διαμέρισμα, αγοράστε προϊόντα στην αγορά, δεν έχετε καμία μεταφορά. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση θα ήθελε να γνωρίζει τι έχετε και τι θα θέλατε να λάβετε από την κυβέρνηση». 
Ο Μητροπολίτης Σέργιος ζήτησε από την πρώην Μονή Νοβοντεβίτσνι για το πατριαρχείο. «Οι εγκαταστάσεις στο μοναστήρι Νοβοντέβιτσνι», απάντησε ο Στάλιν, « δεν είναι καλά συντηρημένες, απαιτούν σημαντικές επισκευές, και παίρνει πολύ χρόνο. Είναι υγρό και κρύο. Εξάλλου, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι αυτά τα κτίρια χτίστηκαν τον 16ο αιώνα. Αλλά αυτό το κτίριο είναι σοβιετικό, όχι γερμανικό, έτσι μπορείτε να ζήσετε σε αυτό αρκετά με ασφάλεια. 
Ταυτόχρονα, σας παρέχουμε όλα τα ακίνητα, έπιπλα, τα οποία είναι διαθέσιμα στο αρχοντικό, και για να έχουμε μια ιδέα αυτού του κτιρίου, θα σας δείξουμε τώρα το σχέδιό του. 
Ο Στάλιν δεν αγνόησε την προμήθεια τροφίμων στο Πατριαρχείο, υποσχέθηκε να προμηθεύσει δύο με τρία αυτοκίνητα καύσιμα τις επόμενες ημέρες.
 Στη συνέχεια, ο Στάλιν ρώτησε τον Μητροπολίτη Σέργιο και τους συντρόφους του αν είχαν άλλες ερωτήσεις γι' αυτόν, αν η Εκκλησία είχε άλλες ανάγκες. 
 Ο Στάλιν ρώτησε γι' αυτό αρκετές φορές. Και οι τρεις δήλωσαν ότι δεν είχαν πλέον ειδικά αιτήματα, αλλά μερικές φορές υπάρχει υπερβολική έκθεση του κλήρου στον φόρο εισοδήματος, στον οποίο ο σύντροφος Στάλιν μου πρότεινε σε κάθε περίπτωση να πάρω τα κατάλληλα μέτρα επαλήθευσης και διόρθωσης. Και τότε ο Στάλιν είπε στους Μητροπολίτες ότι η κυβέρνηση επρόκειτο να σχηματίσει το Συμβούλιο για τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τον κάλεσε να διορίσει τον Γ. Γ. Κάρποφ ως πρόεδρό της. Όπως αφηγήθηκε αργότερα ο Πατριάρχης Αλέξης Α', η πρόταση αυτή τους θορύβησε: 
Ο Κάρποφ ήταν γνωστός στους εκκλησιαστικούς κύκλους ως Τσεκίστας, ο οποίος με ακραία σκληρότητα διεύκρινε τις υποθέσεις των κληρικών. Αλλά "και οι τρεις", γράφει ο Κάρποφ, είπαν ότι ήταν πολύ ευγνώμονες στην κυβέρνηση και προσωπικά σύντροφο Στάλιν και πολύ συμπονετικοί με το διορισμό του Κάρποφ σε αυτή τη θέση". 
Ο Στάλιν προσφέρθηκε να επιλέξει δύο ή τρεις βοηθούς, οι οποίοι θα είναι μέλη του Συμβουλίου, για να σχηματίσουν έναν μηχανισμό, αλλά να θυμόμαστε ότι 
ο Καρπόφ δεν είναι υπερεισαγγελέας και ότι οι δραστηριότητές του θα πρέπει να δώσουν έμφαση στην ανεξαρτησία της Εκκλησίας. 
Στο τέλος της συνομιλίας ο Στάλιν κάλεσε τον Μολότ να συντάξει ένα προσχέδιο ανακοινωθέν για το ραδιόφωνο και τις εφημερίδες. 
Ο Στάλιν, οι Μητροπολίτες Σέργιος και Αλέξης συμμετείχαν στη συζήτηση του κειμένου του ανακοινωθέντος. Το κείμενο δημοσιεύθηκε την επόμενη ημέρα στην Ιζβέστια . Ο Στάλιν οδήγησε τους Μητροπολίτες στην πόρτα του γραφείου του. 
Η στιγμή στην ιστορία της Ρωσικής Εκκλησίας ήταν πραγματικά ιστορική. 
Η Κυβέρνηση, επιτρέποντας την εκλογή του Πατριάρχη, το άνοιγμα ενοριών και πνευματικών σχολείων, αναγνώρισε ανοιχτά την αποτυχία των μπολσεβίκων σχεδίων να νικήσουν την Εκκλησία και να την απομακρύνουν από τη ζωή του λαού. Στην πραγματικότητα, οι όροι ενός είδους «Κονκορδάτου» συμφωνήθηκαν και διατηρήθηκαν μέχρι την έναρξη των διώξεων Χρούτσεφ. 

 Πηγή : Η ιστορία της Ρωσικής Εκκλησίας. 1917-1997.