26 Νοεμβρίου 1940. 30η ημέρα του πολέμου, Η Ανακωχή και το Ανοιχτό Γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη.

γράφει ο Σπυρίδων Χατζάρας 

Όταν στις 28 Οκτωβρίου κυκλοφόρησε η Προδοτική Προκήρυξη του ΚΚΕ με τίτλο , «ΚΑΤΩ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ, Κάτω η βασιλομεταξική σπείρα που τον προκάλεσε», που καλούσε τον ελληνικό λαό « στην αποφασιστική πάλη για την ανατροπή της φιλοπόλεμης, βασιλομεταξικής σπείρας, με διαδηλώσεις, απεργίες, με καθόδους απ' τα χωριά στις πόλεις», ο Μανιαδάκης γνώριζε ότι την είχε γράψει ο «φιλοξενούμενος» στα «Θερινά Ανάκτορα» της Σωτηρίας της Νίκος Πλουμπίδης. 

Το ερώτημα είναι, γιατί δεν τον συνέλαβε και γιατί δεν τον έστειλε στο Στρατοδικείο για να τον εκτελέσουν. 

Το ερώτημα το είχε απαντήσει ο Αισχύλος με την «Ορέστεια». «βοῦς ἐπὶ γλώσσῃ μέγας βέβηκεν». (Μεγάλο Βόδι μου πατάει την γλώσσα). Το μεγάλο Βόδι ήταν η Ιντέλιζενς Σέρβις. Ο Μπάλφουρ.

Με την προκήρυξη ο πράκτορας της SoE Πλουμπίδης φώναζε: «Κυβέρνηση Μετώπου Εθνικής Σωτήρας». Δηλαδή ζητούσε από τον Βασιλιά την απομάκρυνση του Μεταξά, όπως ήθελαν οι Άγγλοι .

Ο σύντροφος Νίκος Πλουμπίδης φυσικά δεν έμαθε από το ραδιόφωνο στις 28 Οκτωβρίου ότι άρχισε ο Πόλεμος, και η προκήρυξη του ΚΚΕ ήταν γραμμένη και τυπωμένη πριν ξυπνήσει ο Γκράτσι τον Μεταξά.

Ο Μανιδάκης απάντησε στην προκήρυξη Πλουμπίδη –Μπάλφουρ με την μεταγωγή του Ζαχαριάδη στην Αθήνα. 

Ο Νίκος Ζαχαριάδης, έδωσε πλήρη στήριξη στον Μεταξά, γράφοντας: «Στον πόλεμο αυτό, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη». «Σήμερα, όλοι οι Έλληνες παλεύουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία.Ο λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσολίνι». 

Το κείμενο αυτό , ο πράκτορας Πλουμπίδης , από τη Σωτηρία όπου «παραθέριζε» με εντολή της Ιντέλιτζενς Σερβις το χαρακτήρισε πλαστό, και κατήγγειλε ως «χαφιεδική» επιστολή του Ζαχαριάδη της 31ης Οκτωβρίου 1940., γιατί , «εδιναν αμνηστεία στη ματοβαμμένη τετραετία του Μεταξά», και «σιωπούσαν για τα εγκλήματά του».

 Ο Ζαχαριάδης όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, από το Νταχάου, σε δεξίωση , στα γραφεία του ΕΑΜ, την 1η Ιουνίου 1945, μετά από ερώτηση δημοσιογράφου, παραδέχθηκε ότι έγραψε μια επιστολή.. Τότε δημοσιεύτηκε και ο διάλογος. Δημοσιογράφος: «Υπάρχει επιστολή σας χρονολογουμένη από τον Ιανουάριο του 1941, με την οποία καλούσατε τον λαό να σταματήσει τον αγώνα, γιατί ο πόλεμος είχε μετατραπεί σε «ιμπεριαλιστικό»; Νίκος Ζαχαριάδης: «Τέτοια επιστολή, ούτε γράφτηκε ποτέ από μένα, ούτε δημοσιεύτηκε. Εγώ έγραψα μόνο το γράμμα της 2-11-1940. Και δεν το απηύθυνα στον Μανιαδάκη, αλλά προς τον ελληνικό λαό». 

Το γεγονός ότι την Επιστολή της 31ης Οκτωβρίου την αναχρονολόγησε για 2 Νοεμβρίου ηταν απόπειρα να μπερδεχει τα πράγματα. Αλλά αρνήθηκε το δεύτερο γράμμα της 26 Νοεμβρίου, που έβαζε το ζήτημα της Ανακωχής .

 Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης, στις 28 Οκτωβρίου 1945, αποκάλυψε στον «Ριζοσπάστη», τη μυστική πτυχή της πρώτης επιστολής: «Η επιστολή αυτή αποτελούσε αντικείμενο συναλλαγής μεταξύ Ζαχαριάδη με το καθεστώς Μεταξά, καθώς συνοδεύονταν κι από 4 όρους του σ. Ζαχαριάδη Οι τέσσερες προτάσεις-όροι ήταν οι εξής: 1) Το ΚΚΕ αναλαμβάνει, τη γραμμή του «ανοιχτού γράμματος» να την κράτηση ως το τέλος του πολέμου. 2) Η κυβέρνηση δίνει γενική αμνηστία. 3) Ξαναβγαίνει ο «Ριζοσπάστης». 4) Όποιο μέλος του ΚΚΕ, διαφωνήσει με την γραμμή του «ανοιχτού γράμματος» θα διαγραφεί από το ΚΚΕ. 

 Την 30η ημέρα του πολέμου δημοσιεύτηκε στον Αθηναίικό Τύπο το Ανοιχτό Γράμμα του Ζαχαριάδη προς τον Ελληνικό λαό που έλεγε ότι ,« η Ελλάδα δεν έχει καμιά θέση στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και Ιταλία-Γερμανία» και ζητούσε «Οι πολεμικές δυνάμεις της Αγγλίας να φύγουν όλες άπ΄ τά χώματα και τά νερά της Ελλάδας» Το Γράμμα Ζαχαριάδη ανέφερε: 

 «Ολόκληρος ό λαός της Ελλάδας ξεσηκώθηκε σαν ένας άνθρωπος και χάλασε τά σχέδια τον φασισμού. Με το αίμα του ό λαός εξασφάλισε τη λευτεριά και την ανεξαρτησία του. Εξω άπ΄ αυτά ή Ελλάδα δεν έχει καμμιά θέση στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και Ίταλία-Γερμανία. Αφού ό λαός μας υπερασπίσει αποτελεσματικά την ανεξαρτησία και την εθνική λευτεριά του, σήμερα ένα μοναχά πράμα θέλει: Ειρήνη και ουδετερότητα μέ τούτους τους όρους: 1) Να ξανάρθουν τα πράγματα όπως ήταν στις 28 του Όχτώβρη 1940 δίχως καμιά έδαφική-οίκονομική-πολιτική ζημία σε βάρος της Ελλάδας. 2) Οι πολεμικές δυνάμεις της Αγγλίας νά φύγουν όλες άπ΄ τά χώματα και τά νερά της Ελλάδας. Με βάση τους δύο αυτούς όρους να ζητήσουμε αμέσως από την κυβέρνηση της Ε.Σ.Σ.Δ. να μεσολαβήσει για να γίνει έλληνοϊταλική ειρήνη. Αυτό σήμερα είναι το μοναδικό έθνικολαϊκό συμφέρον. Και ή πράξη έχει αποδείξει ότι μόνον ή Ε.Σ.Σ.Δ. σήμερα έσωσε την ειρήνη και ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας - Βουλγαρίας - Τουρκίας. Ν. Ζαχαριαδης 

 Υ.Γ. Είμαστε υποχρεωμένοι να ζητήσουμε ειρήνη έντιμη και δίχως κυρώσεις και για να ξεκαθαρίσουμε άλλη μια φορά τόσο τον έθνικό-άμυντικό-άπελευθερωτικό χαρακτήρα τοϋ πολέμου πού κάνουμε, όσο και ότι είμαστε ξένοι προς τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο πού κάνουν οι πλουτοκρατικες μεγάλες δυνάμεις. Αν σήμερα δεν δουλέψουμε για μια έντιμη ειρήνη, ό πόλεμος θα χάσει για μας τον εθνικό αμυντικό χαρακτήρα του, θα γίνει κατακτητικός και τότε θά έχει αντίθετο το λαό.» 

Στις 26 Νοεμβρίου Ζαχαριάδης έλεγε ότι, « ή πράξη έχει αποδείξει ότι μόνον ή Ε.Σ.Σ.Δ. σήμερα έσωσε την ειρήνη και ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας - Βουλγαρίας – Τουρκίας».

Στις 22 Νοεμβρίου ο Έλληνας πρέσβης στην Μόσχα «κατόπιν συνομιλίας μετά των Πρεσβευτών Αγγλίας, Τουρκίας και Γιουγκοσλαβίας ώς προς τα άποτελέσματα του ταξειδίου Μολοτώφ» κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα που τα τηλεγράφησε στην Αθήνα Πρώτον: Έκτος άμφιβολίας ότι, έν περιπτώσει γερμανικής στρατιωτικής ενεργείας έν τή Βαλκανική, ή Ρωσία θ' άπόσχη νά άναμιχθή ύποστηρίζουσα οιονδήποτε τών έμπολέμων. Δεύτερον: Ή γερμανική δραστηριότης ή άναπτυσσομένη έν τή Βαλκανική εχει άμεσον σχέσιν προς τάς έν Βερολίνω συνομιλίας Μολοτώφ. Έφ' όσον, έπομένως, πρόκειται περί συνεννοήσεων έπί μελλοντικών στρατιωτικών ένεργειών, είναι φανερόν ότι ή Ρωσία κατά τήν έν Βερολίνω έπίσκεψιν του κ. Μολοτώφ ήναγκάσθη νά συγκατατεθή εις τό νά άφίση εις τον "Αξονα έλευθερίαν δράσεως εις τήν Βαλκανικήν. Είναι πιθανόν ότι υποσχέσεις τίνες εδόθησαν όσον άφορα τον ελεγχον τών Στενών και τήν έπέκτασιν Σοβιέτ εις τήν Τουρκικήν Άρμενίαν. Τριτον .Γερμανία είναι ύποχρεωμένη νά ένεργήση κατά ενα οιονδήποτε τρόπον διά νά έξαγάγη τήν Ίταλίαν έκ τής θέσεως εις ην έχει περιέλθει.