Όταν η μικρή και φτωχή Ελλάδα είχε ακόμα ψυχή

Το Αιγαίο, το ΝΑΤΟ και η Τουρκία πριν 53 χρόνια

του Κώστα Μπετινάκη

Ευτυχώς που υπάρχουν ακόμα μερικοί Έλληνες, που έχουν μνήμη. Και στοιχεία. Αυτή τη φορά ο εξαίρετος δημοσιογράφος -παλαίμαχος αλλά πάντα ανήσυχος- Ηλίας Δημητρακόπουλος, ένοιωσε πως το ζήτημα ήταν επείγον και ότι το ταχυδρομείο από την Ουάσιγκτον, όσο κι αν αυτό ηχεί παράξενο, αργεί.
Έτσι η «είδηση» έφτασε με φαξ. Είδηση;
Μάλιστα δημοσίευμα της 20ης Νοεμβρίου 1956 στην «Καθημερινή» (της Ελένης Βλάχου – καμμία σχέση με τη σημερινή). Τρίστηλο κορυφαίο άρθρο ενυπόγραφο του Ηλία Δημητρακόπουλου με τίτλο: «Η Ελλάς δεν θα επιτρέψει αυθαιρεσίας εις τους Τούρκους.
ΤΟ ΑΙΓΑΙΟΝ ΘΑ ΚΑΤΑΣΤΕΙ «ΚΛΕΙΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ». Αι συνέπειαι επί του Κυπριακού και της Συνθήκης του Μοντραί».

Ήταν η εποχή που η Τουρκία είχε ανακοινώσει τις προθέσεις της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 μίλια. Κάτι που για την Τουρκία αποτελεί «casus beli» αν το αποφασίσει και η χώρα μας. Και που δεν το έχει αποσύρει, παρά τα ζεϊμπέκικα και τις κουμπαριές.

Νομοσχέδιο που είχε σταλεί τότε στην τουρκική Εθνοσυνέλευση πρόβλεπε την επέκταση της τουρκική αιγιαλίτιδας ζώνης – στη Νοτιοδυτική Τουρκία (δηλαδή απέναντι από την Κύπρο) σε 12 μίλια.

Τι έγραφε τότε ο Ηλίας Δημητρακόπουλος στην Καθημερινή:

«Πληροφορούμεθα ότι η Ελλάς ειδοποίησε τα ενδιαφερομένας κυβερνήσεις περί της προθέσεώς της, όπω3ς εις την περίπτωσιν ψηφίσεως και δημοσιεύσεως του προσφάτως κατατεθέντος εις την τουρκικήν Βουλήν νομοσχεδίου δια του οποίου επεκτείνεται η τουρκική αιγιαλίτις ζώνη από 6 σε 12 μίλια, προβεί και αύτη εις παρομοίαν ενέργειαν. Η ενδεχομένη τοιαύτη απόφασις της ελληνικής κυβερνήσεως θα είχε ως άμεσον συνέπεια να καταστεί το Αιγαίον Πέλαγος «κλειστή θάλασσα» με σοβαρωτάτας διεθνείς συνεπείας, την ευθύνην των οποίων θα φέρη εξ ολοκλήρου η τουρκική Κυβέρνησις. Το όλον θέμα σχετίζεται ευθέως με την συνθήκην του Μοντραί, το τουρκικόν ενδιαφέρον δια το Κυπριακόν και με γενικωτέρας πολιτικοστρατηγικάς επιδιώξεις της Τουρκίας. Μόνο αποφασιστική αμερικανική παρέμβασις εις την Άγκυραν θα ήτο δυνατόν την στιγμήν αυτήν να αποτρέψει επικίνδυνον περιπλοκήν.
Παρατηρείται σχετικώς, ότι η Ελλάδα αυξάνουσα την αιγιαλίτιδα ζώνην της εις 12 μίλια, αποκλείει αυτομάτως όλας τας εξόδους του Αιγαίου. Τούτο επιτυγχάνεται μέσω του ακρωτηρίου Μαλέα της Πελοποννήσου- Κυθήρων-Αντικυθήρων-Κρήτης-ακρωτηρίου Καβοσίδερον της ανατ. ακτής της Κρήτης-Κάσου-Καρπάθου-Ρόδου και τουρκικής ακτής. Εις όλας αυτάς τας θαλασσίους διόδους η απόστασις είναι μικροτέρα των 24 μιλίων, ήτοι 12 μίλια εξ εκάστης ακτής. Εις την περίπτωσιν της επεκτάσεως, η Ελλάς αποκτά πλήρη έλεγχον της θαλασσίας περιοχής του Αιγαίου, τον εν καιρώ ειρήνης, όσον καιεν πολέμω, και ουδεμία διέλευσις ξένων σκαφών είναι δυνατή άνευ της προηγουμένης συγκαταθέσεως της ελληνικής Κυβερνήσεως. Ούτω, προκειμένου ο 6ος Αμερικανικός στόλος ή ο βρετανικός στόλος της Μεσογείου να επισκεφτθούν την Κωνσταντινούπολιν, θα πρέπει να ζητήσουν την άδειαν της Ελλάδος, ενώ ταυτοχρόνως, αι κινήσεις του τουρκικού πολεμικού ναυτικού θα παρακωλύονται σοβαρώτατα. Το αυτό ισχύει και εις περίπτωσιν καθόδου σοβιετικών πολεμικών μονάδων μέσω των Δαρδαναλίων εις την Μεσόγειον. Η συνθήκη του Μοντραί, επιτρέπει εν καιρώ ειρήνης την διέλευσιν πολεμικών σκαφών ωρισμένου εκτοπίσματος από τα Δαρδανέλλια, αλλά δια της τυχόν επεκτάσεως της αιγιαλίτιδας ζώνης, η Ελλάς ανατρέπει ουσιαστικώς την σχετική διάταξιν…».

Αι επιπτώσεις επί της Κύπρου
«Άλλη βαρυσήμαντος συνέπεια εκ της τυχόν εφαρμογής της τουρκικής αποφάσεως είναι το γεγονός ότι αύτη ενισχύει τα τουρκικά στρατηγικά επιχειρήματα. Μέχρι σήμερον η τουρκία ισχυρίζετο ότι η κυριωτέρα αιτία που της επέβαλε να ακολουθήσει αδιάλλκτον στάσιν επί του Κυπριακού, ήσαν λόγοι ασφαλείας και στρατηγικής, δεδομένου ότι η Κύπρος απέχει μόνον περί τα 45 μίλια από την Τουρκίαν…
…Κατά τους αρμοδίους παράγοντας, η Τουρκία δια της αυξήσεως της αιγιαλίτιδος ζώνης, επιτυγχάνει βασικόν αντικειμενικόν σκοπόν, εφαπτόμενον γενικώτερον πολιτικοστρατιωτικών της επιδιώξεων. Τον σκοπόν αυτόν, ανεπιτυχώς προσεπάθησαν εις το παρελθόν να προωθήσει μέσω του ΝΑΤΟ. Είναι δε ούτος η κατοχή της εις την έξοδον των δαρδανελλίων ανοικτής θαλασσίας περιοχής…
… Κατόπιν μακρών ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων επετεύχθη πρότινος χρόνου συμφωνία εγκριθείσα υπό του ΝΑΤΟ, η οποία αφορά τας τακτικά δικαιοδοσίας επιχειρήσεων εις τας δύο ναυτικάς ζώνας… Προστίθεται δε ότι δεν αποκλείεται όπως εις το προσεχές μέλλον η Τουρκία, αν δεν συναντήση σήμερον ισχυράν ελληνική αντίδρασιν, δημιουργήσει προβλήματα αφορώντα τας νήσους του Αιγαίου, περί του καθεστώτος των οποίων προβλέπει η συνθήκη της Λωζάνης, καθώς και δια το Καστελόριζον…».
(Η. Π. Δημητρακόπουλος).

Το δημοσίευμα εκείνο της Καθημερινής, δυστυχώς ήταν εξόχως προφητικό, και αποδεικνύεται με τις καθημερινές τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο.
Η προειδοποίηση εκείνη της τότε ελληνικής κυβέρνησης, είχε αποτρέψει την Τουρκία, από το να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 μίλια, πλην του νοτιοδυτικού τμήματος της χώρας αυτής. Η Ελλάδα πάλι, ουδέποτε διανοήθηκε να αψηφήσει την τουρκική προειδοποίηση του «κάζους μπέλι» και να περικλύσει το Αιγαίο καθιστώντας το «ελληνική λίμνη». Όσο για το ΝΑΤΟ κάθε τόσο υποκύπτει στις «τουρκικές πιέσεις» και αποκλείει από τα ναυτικά γυμνάσια, άλλοτε τη Λήμνο και άλλοτε τον Αη-Στράτη.
Υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ και με Τούρκο πασά στη διοίκηση του αιγαίου με έδρα τη Λάρισα, δεν νοιώθω εθνικά υπερήφανος, ούτε ασφαλής.