25η ημέρα της ΕΑΜοκρατίας στην Αθήνα

Στις 28 Δεκέμβρη 1944, την τρίτη ημέρα της παραμονής του Τσώρτσιλ στην Αθήνα και ενώ συνεχιζόντουσαν οι συνομιλίες στη Μεγάλη Βρετανία, εξαπολύθηκε η γενική επίθεση των βρετανικών δυνάμεων κατά του ΕΛΑΣ. Η 4η Βρετανική Μεραρχία Πεζικού επιτέθηκε στου Ψυρρή και εκκαθάρισε το τρίγωνο που σχηματίζεται από τις οδούς Πειραιώς, Ερμού και Αθηνάς.

Οι Ελασίτες υποχωρώντας, πυρπόλησαν το Βαρβάκειο, που είχε χτιστεί το 1860 και βρισκόταν στον χώρο της σημερινής Βαρβακείου Αγοράς στην οδό Αθηνάς. Η πυρκαγιά κατέστρεψε την μεγάλη βιβλιοθήκη του Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως, τις μαθητικές βιβλιοθήκες, όλα τα όργανα Φυσικής, Χημείας, και Βιολογίας και την πλουσιότερη ελληνική Βοτανολογική Συλλογή. Χάθηκε και το Αρχείο του Βαρβακείου Λυκείου, του Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως του Προτύπου Κλασσικού Γυμνασίου και του Ελληνικού Σχολείου. 

Την ίδια μέρα οι Βρετανοί μαζί με τους Ριμινίτες επιτεθήκαν στις θέσεις του ΕΛΑΣ στο Βύρωνα και τη Καισαριανή και ο ΕΛΑΣ αναγκάστηκε για να μην περικυκλωθεί να υποχωρήσει στον Υμηττό και να συμπτυχθεί προς το Κορωπί και το Λιόπεσι.Οι Βρετανοί χτύπησαν τις θέσεις των ελασιτών στο Περιστέρι, όπου υπήρξαν και θύματα άμαχοι. Η ΡΑΦ επιτέθηκε με πολυβολισμούς και  σε συγκεντρώσεις Ελασιτών στους Αμπελόκηπους καθώς προσπαθούσαν να προωθηθούν προς την Καισαριανή. Οι απώλειες του ΕΛΑΣ ήταν μεγάλεςς.

 Στις 28 Δεκεμβρίου κατά τις 4 το απόγεμα μπήκανε έφιπποι στα Ιωάννινα, τα οποία είχε καταλάβει από τις 23 Δεκέμβριου η λεγόμενη ΙΧ Μεραρχία του ΕΛΑΣ , ο Βελουχιώτη και ο Σαράφης, προερχόμενοι από το στρατηγείο τους στο Μέτσοβο.Την ίδια μέρα δόθηκε εντολή στις δυνάμεις του ΕΑΛΣ που είχαν εκστρατεύσει στην Ήπειρο να κατευθυνθούν προς την Αθήνα.

Η ΚΕ του ΕΑΜ στις 28 Δεκέμβρη προσπάθησε με γράμμα της προς τον Δαμασκηνό, να δικαιολογήσει την αρπαγή των Ομήρων ζητώντας του να μεσολαβήσει για την αμοιβαία απελευθέρωση των ομήρων. Η ΚΕ του ΕΑΜ έλεγε, «ότι οι Άγγλοι και αι κυβερνητικαί αρχαί από της πρώτης ημέρας της παρούσης ανωμάλου καταστάσεως προέβησαν εις αθρόας συλλήψεις πολιτών, μεταξύ των οποίων πολλοί γέροντες, γυναίκες και παιδιά…Το ΕΑΜ παρά την ανωτέρω κατάστασιν, δεν προέβη εις ανάλογα μέτρα μέχρι προ δεκαημέρου περίπου, οπότε προ των εντεινομένων τρομοκρατικών μεθόδων των αντιπάλων ηναγκάσθη υπεραμυνόμενον της ζωής και της ακεραιότητος των κρατουμένων χιλιάδων οπαδών του, να προβεί και αυτό εις την σύλληψιν αριθμού τινός προσώπων κατά μεγάλην πλειοψηφίαν δωσιλόγων…»

 Αυτή ηταν η πολιτική κάλυψη της «ομηρίας» που την χαρακτήρισε μετά ως λάθος το ΚΚΕ, αλλά ποτέ  δεν παραδεχθηκε ότι δόθηκε εντολή για «υπερβασίες και αγριότητες», και για τις εκτελέσεις των Ομήρων.

Το ΚΚΕ, (η ΚΕ του ΕΑΜ) σε ένδειξη καλής θέλησης διέταξε αυθημερόν «αυτοπροαιρέτως και μονομερώς» την απόλυση «των μη βαρυνομένων ατομικώς με εγκλήματα γυναικών, καθώς και εκείνων που είναι πιο εξασθενισμένοι, ανεξάρτητα από φύλο και ηλικία» (Διαταγή υπ’ αρ. 712/28.12.44).