Η μάχη της Κερπινής που δρομολόγησε το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων

 

Το πρωί της 16.10.1943, ξεκίνησε με φορτηγά από το Αίγιο, ένα μικτό «μπουλούκι», 92 ανδρών, από τον πρώτο και τον πέμπτο λόχο του 749 Συντάγματος της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών για να κάνει εκκαθαριστική επιχείρηση περί τα Καλάβρυτα. 

Η 117η «Jäger Division «της Βέρμαχτ, ήταν ελαφρά μεραρχία πεζικού που δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 1943 στην Κροατία για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων ασφαλείας. 

Προήρθε από την αναδιοργάνωση της 717ης Μεραρχίας Πεζικού , που πολέμησε στο Στάλινγκραντ, με την ένταξη Κροατών και Σλοβάκων. 

 Από τη Γιουγκοσλαβία, η 117η, με 3 συντάγματα , (737ο , 749ο , και 670ο ), και 2 ανεξάρτητα τάγματα, μεταφέρθηκε το Μάιο του 1943 στην Πελοπόννησο. 

 Όταν τελείωσε ο πόλεμος, παραδόθηκε στον αμερικανικό στρατό στην Σιλεσία το Μάιο του 1945.

Στις 5 το απόγευμα της 15ης Οκτωβρίου 1943 συγκροτήθηκε στην αυλή του Σχολείου στο Αίγιο ένα μικτό απόσπασμα , από τον πρώτο και τον πέμπτο λόχο του 749 Συντάγματος .

O στρατιώτης ALOIS PÜHRINGER που διασώθηκε από τη μάχη της Κερπινής στην αφήγηση στο Μόναχο , τον Οκτώβριο του 1982, είπε : «Παραταχτήκαμε στην αυλή του Σχολείου στις 5 το απόγευμα της 15 ης Οκτωβρίου 1943. Δεν ήταν ακριβώς ο 5/749, αλλά ένα ποικίλο μπουλούκι. Είμαστε 92 άνδρες. Εκεί παρουσιάστηκε ο Λοχαγός Σόμπερ, (Schober). Δεν τον γνωρίζαμε. Πιστεύαμε ότι θα έχει μαχητική πείρα γιατί είχε έλθει από το μέτωπο της Ρωσίας. Αλλά δυστυχώς κάτι τέτοιο δε συνέβαινε. Μας είπαν ότι θα βαδίσουμε για τα Καλάβρυτα να επιβάλλουμε την τάξη που είχε διασαλευτεί από τους αντάρτες. Τίποτα άλλο. Ξεκινήσαμε το πρωί της 16.10.1943 με φορτηγά αυτοκίνητα όσο ήταν δυνατόν. Μετά πήραμε το ποτάμι και συνεχίσαμε την πορεία με τα πόδια. Μερικοί συνάδελφοί είχαν πυρετό από ελονοσία. Στη διαδρομή βρήκαμε μερικά ζώα, για να μεταφέρουν τα πυρομαχικά. Το απόγευμα φθάσαμε σε ένα χωριό». 

 Το «μπουλούκι», δεν είχε μαζί του ούτε μυδραλιοβόλο ούτε και ασύρματο. 

 Το απόγευμα , έφθασαν στην Κερπινή, και την ώρα του Εσπερινού, το μικτό γερμανικό απόσπασμα , δέχθηκε την επίθεση του ΕΛΑΣ, από πολυάριθμη ομάδα 350 ανταρτών, με επικεφαλής τους Νικολόπουλο, Σφακιανό, Κατσικόπουλο και τον αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού που είχε περάσει στον ΕΛΑΣ Νίκο Μουτούση . 

 Οι Γερμανοί αιφνιδιάστηκαν, αλλά παρά τα καταιγιστικά πυρά των ελασιτών , κατόρθωσαν να καταφύγουν στη θέση «Δρυμώνας» όπου παρέμειναν σε θέσει αμύνης, τη νύχτα της 16ης προς την 17ην Οκτωβρίου 1943. 

Αργά το απόγευμα της 17ης Οκτωβρίου 1943, ο διοικητής τους λοχαγός Σόμπερ κατάκοπος και χωρίς πυρομαχικά, παραδόθηκε μαζί με τους άντρες του, αφού κατέστρεψαν τα όπλα τους. 

 Από την διήμερη μάχη της Κερπινής οι Γερμανοί είχαν 4 νεκρούς και τρείς βαριά τραυματίες, ενώ ο ΕΛΑΣ είχε 6 νεκρούς, που ήταν οι Γεώργιος Γιδάς, Αθανάσιος Μυλωνάς, Αθανάσιος Ζεβέρδας, Ιωάννης Καλούσης, Βασίλειος Λεμπέσης και ένας ανώνυμος με το ψευδώνυμο «Όλυμπος». 

11 Γερμανοί διέφυγαν. 

 Οι υπόλοιποι 75 (μαζί με τον Λοχαγό), και οι τρείς τραυματίες παραδόθηκαν. Ήταν η πρώτη και μοναδική κατά μέτωπο επίθεση του ΕΛΑΣ κατά Γερμανικού τμήματος, και η πρώτη φορά που ο ΕΛΑΣ πήρε αιχμαλώτους. 

 Οι αιχμάλωτοι της «μάχης της Κερπινής» μεταφέρθηκαν στην αρχή στα Καλάβρυτα όπου διαπομπεύτηκαν και στη συνέχεια στα Μαζέικα, όπου παρέμειναν μέχρι την 6 Δεκεμβρίου που τους μετέφεραν για εκτέλεση. 

 Οι Γερμανοί πρώτοι ζήτησαν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων και άρχισαν διαπραγματεύσεις με την διαμεσολάβηση του τότε Μητροπολίτη Αιγιαλείας και Καλαβρύτων Θεόκλητου (Παναγιωτόπουλου) και του αρχηγείου ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Εκπρόσωπος της Μητρόπολης στις διαπραγματεύσεις ορίστηκε από τον Θεόκλητο ο αρχιμανδρίτης Κωνστάντιος Χρόνης, μετέπειτα Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως. 

 Από την πλευρά του ΕΛΑΣ συμμετείχαν οι Δημ. Μίχου και Ε. Λασάνης και τον Γερμανό μέραρχο εκπροσωπούσε ο λοχίας των S.D Konrand Dohnert. 

 Τις επιστολές που ανταλλάχθηκαν ανεπίσημα μεταξύ του αρχιμανδρίτη Κωνστάντιου, του στελέχους του ΕΑΜ Αιγίου Ανδρέα Παπαδημητρίου,(Καπετάν Θαλασσινού), και του Πελοποννησιακού γραφείου ΚΚΕ , τις μετέφραζε ο βιομήχανος χάρτου του Αιγίου Α. Φιλιππόπουλος. 

 Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν 20 ημέρες και την τελική απόφαση να μην γίνει ανταλλαγή των αιχμαλώτων έλαβε το Πελοποννησιακό γραφείο του ΚΚΕ, αφού «μελέτησε» την γνώμη των συνδέσμων της SOE. 

 Μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων, οι 75 Γερμανοί αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν, (και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η γιγαντιαία χερσαία «επιχείρηση Καλάβρυτα»), στη περιοχή Μάζι του Χελμού , όπου και εκτελέστηκαν το βράδυ της 7ης Δεκεμβρίου 1943, ενώ τα πτώματα τους ρίχθηκαν σ’ ένα βάραθρο 80 μέτρων. 

Την διαταγή για την μεταφορά από τα Μαζέικα στο Μάζι και την εκτέλεση τους υπέγραψαν (με ημερομηνία 4-12-1943) οι τρείς επικεφαλείς του αρχηγείου ΕΛΑΣ βορειοδυτικής Πελοποννήσου Αχιλλέας, Αλέξανδρος και Μίχου. 

Οι δύο πρώτοι ήταν κομματικά στελέχη του ΚΚΕ ενώ ο Μίχου (Δημ. Μίχου ή Γερο-Μίχος από τους Λαπαναγούς) στρατιωτικός διοικητής). 

Η απόφαση για την εκτέλεση ελήφθη με υπόδειξη της Αγγλικής Αποστολής (Άντονυ Άντριους, Τζών Στήβενς και Ντάνκαν Μακμάλεν ) που παρακολουθούσαν τα γεγονότα. 

 Την εκτέλεση ανέλαβε η ομάδα του λοχαγού Χρ. Στασινόπουλου του 9ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Αρκαδίας, με την συμμετοχή του λοχαγού Αργυρόπουλου και 20 ανδρών τους. 

Από τους ομήρους Γερμανούς διασώθηκαν δύο, που είπαν ότι στην εκτέλεση οι Έλληνες τους έδεναν με σύρμα ανα έξη και ότι πυροβολούσαν δυο ξένοι, που μιλούσαν Αγγλικά. Αυτοί οι δύο εκτέλεσαν τους γερμανούς αιχμαλώτους. 

Οι Γερμανοί, μάζεψαν 79 πτώματα, (4+3+72) και τους έθαψαν στην Τρίπολη στις 23 Δεκεμβρίου.