Εξατμίζεται η τουρκο-ισραηλινή «στρατηγική συμμαχία»

του Κώστα Μπετινάκη
http://www.styx.gr

To 1994, όταν η τότε πρωθυπουργός Τανσού Τσιλέρ, πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη επίσκεψη Τούρκου πρωθυπουργού στο Ισραήλ, έκπληκτοι Τούρκοι και Ισραηλινοί συνδαιτυμόνες την άκουσαν στο επίσημο γεύμα να λέει: «Καθώς ο Ιουδαϊκός λαός απέκτησε τη βιβλική του γη, ήρθε η ώρα και για τους Παλαιστίνιους να αποκτήσουν τη δική τους»….

Αλλά η ιστορία δεν σταματούσε εκεί. Μετά το επίσημο γεύμα η Τσιλέρ πήγε να επισκεφτεί τον «Οίκο της Ανατολής» το σύμβολο των Παλαιστινιακών ονείρων. Ούτε αυτό άρεσε στους Ισραηλινούς, μπορεί και να τους είχε εξοργίσει.

Αργότερα, η Τσιλέρ πήγε να προσευχηθεί στο πλέον ιερό τέμενος της Ιερουσαλήμ το τζαμί αλ Ακσά, φωτογραφία που προβλήθηκε πρωτοσέλιδη στις τουρκικές εφημερίδες.


Κι όμως η επίσκεψη εκείνη της Τσιλέρ αποτέλεσε ένα δείγμα της ραγδαίας βελτίωσης των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων, κάτι που συνεχίστηκε με γοργά βήματα όλη τη δεκαετία του ’90.

Στην πρώτη δεκαετία του 2000 οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ, αποτελούσαν πλέον ρουτίνα, και δεν απασχολούσαν τα τουρκικά Μέσα. Με εξαίρεση το 2009.

Στην διάσκεψη του Νταβός, ο πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν, άφησε άφωνο τον Ισραηλινό πρόεδρο Σιμόν Πέρες, λέγοντάς του: «Οι Ισραηλινοί γνωρίζουν πολύ καλά πώς να σκοτώνουν», πριν αποχωρήσει από την αίθουσα. Το επεισόδιο εκείνο, ήταν το σημαντικότερο γεγονός της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής για τη χρονιά που πέρασε, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο. Είχε παρομοιαστεί με την έκρηξη του Νικήτα Χρουστσόφ στην γενική συνέλευση του ΟΗΕ, στις αρχές του ’60, όταν είχε χτυπήσει το έδρανο με το παπούτσι του.

Παρόλο που και προηγούμενες τουρκικές κυβερνήσεις είχαν εκφράσει αποδοκιμασία στην πολιτική του Ισραήλ έναντι των Παλαιστίνιων, το επεισόδιο στο Νταβός το 2009, σήμαινε την απαρχή κρίσης στις σχέσεις Τουρκίας –Ισραήλ.

Αν συνδυαστεί μάλιστα με την ραγδαία βελτίωση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν, στο Ισραήλ άρχισαν να αναρωτιούνται μπας και η Άγκυρα άρχισε να διολισθαίνει από τη Δύση.


Ένας από τους λόγους της ψυχρότητας με τους Ισραηλινούς μπορεί να θεωρηθεί η μεσολαβητική προσπάθεια της Άγκυρας να τους τα βρει με τη Συρία. Μεσολαβητικές προσπάθειες που εντάθηκαν το Δεκέμβριο του 2008. Με αποκορύφωμα την επίσκεψη του τότε πρωθυπουργού του Ισραήλ Ολμέρτ στην Άγκυρα, στις 22 Δεκεμβρίου. Έτσι θεωρήθηκε πως προκάλεσε σοκ στην τουρκική κυβέρνηση η φονική επίθεση των Ισραηλινών στη Γάζα, λίγες μέρες αργότερα.

Έτσι, όπως φαίνεται το κλειδί για την βελτίωση των σχέσεων Τουρκίας –Ισραήλ βρίσκεται στη Γάζα. «Δεν μπορεί να υπάρξει λύση χωρίς τη Χαμάς», είπε Τούρκος αξιωματούχος. Στη δεκαετία του ’60 η ΟΑΠ είχε παρόμοιες θέσεις. Και την θεωρούσαν «τρομοκρατική οργάνωση». Είκοσι χρόνια αργότερα η ΟΑΠ αναγνωρίστηκε ως «νόμιμος συνομιλητής» συμπλήρωσε ο ίδιος.

«Δεν είμαστε κατηγορηματικά εναντίον του Ισραήλ», είπε ο Μουράτ Μερσάν, επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών σχέσεων της τουρκικής εθνοσυνέλευσης. «Το Ισραήλ θα πρέπει να καταλάβει πως η Τουρκία επιθυμεί ειρήνη και σταθερότητα κι εκείνο που κάνει το Ισραήλ στη Γάζα δεν συνεισφέρει στη σταθερότητα. Στη Γάζα σημειώνεται μια ανθρώπινη τραγωδία» πρόσθεσε.

Παρόλο που δεν το έχει πει ξεκάθαρα, η τουρκική κυβέρνηση πιστεύει πως για να επιτευχθεί μακροχρόνια ειρήνη στην περιοχή απαιτείται πίεση στο Ισραήλ να άρει τον αποκλεισμό της Γάζας και να αποδεχτεί ως συνομιλητή την Χαμάς.

Στο Ισραήλ, πολλοί σχολιαστές υποστηρίζουν ότι η στροφή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προς Ανατολάς, έχει σχέση με την άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να βάλει στους κόλπους της την Τουρκία.

Για τη χώρα μας, δεν μένει παρά να δούμε αν θα επαναληφθούν κοινά τουρκο-ισραηλινά γυμνάσια στο Αιγαίο και πόσο έχει πληγεί η στρατηγική συνεργασία των δύο αυτών χωρών, που είχε ξεκινήσει ως «συμμαχία-φάντασμα» στις αρχές του 1960.

Φυσικά, θα παίξει ρόλο και πόσο οι ΗΠΑ θα αφήσουν να εξελιχθούν τα πράγματα…