Η «μαύρη» Παρασκευή των «ηρωικών» κομμουνιστών το 1944 και το θαύμα των ΛΟΚ στην Κόνιτσα το 1947.

Η Άλωση του «ΣΤΑΛΙΓΚΡΑΝΤ» 
των Αθηνών από τους Ριμινίτες

Στις 29 Δεκεμβρίου 1944 , ημέρα Παρασκευή, η 3η Ορεινή Ταξιαρχία, (Ρίμινι) ανέλαβε την εκκαθάριση από τον ΕΛΑΣ των περιοχών ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ – ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ – ΒΥΡΩΝΟΣ. 

Την επιχείρηση ανέλαβε το Συγκρότημα του Συντ/χου Νικολάου Παπαδοπούλου στο οποίο διατέθηκαν το 2ο και 3ο Τάγμα, ο 1ος Λόχος του 1ου Τάγματος, το 148ο Τάγμα Εθνοφυλακής (μείον λόχος), δύο λόχοι χωρ/κής (200 άνδρες),
3 ουλαμοί αρμάτων (9 άρματα), και Ουλαμός 3 τεθωρακισμένων.
Η επιχείρηση υποστηρίχτηκε με πυρά Αγγλικής Πυροβολαρχίας.

Η επιθέση εκδηλώθηκε στις 07.15 της 29ης Δεκεμβρίου. Ταυτοχρόνως αγγλικές δυνάμεις επιτέθηκαν επί των κατευθύνσεων, ΚΑΤΣΙΠΟΔΙ-ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ ΥΜΗΤΤΟΥ, ΚΑΤΣΙΠΟΔΙ Α΄. ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΝ, ΣΤΑΔΙΟΝ και ΑΡΔΗΤΟΣ προς ΠΑΓΚΡΑΤΙ.

-α. «Το 2ον Τάγμα εξορμήσαν την 0715΄κατέλαβε αιφνιδιαστικώς την 0815΄ ώραν το ύψωμα και τον συνοικισμόν ΜΑΥΡΟΜΑΤΗ. Ανατολικώτερον ενεργών κατά ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ λόχος του, συνίντησε αποφασιστικήν αντίστασιν του εχθρού και κατόπιν σκληρού αγώνος από οικίας εις οικίαν μέχρι 1600΄ ώρας κατέλαβε τον αντικειμενικόν του σκοπόν ήτοι, Συνοικισμόν Συγγρού μέχρι πλατείας ΥΜΗΤΤΟΥ και οδού ΥΜΗΤΤΟΥ και την δυτικήν πλευράν ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ μέχρι της οδού ΦΑΡΣΑΛΩΝ συνδεόμενον δεξιά (δυτικώς) με Αγγλικάς Μονάδας ενεργήσας προς ΠΑΓΚΡΑΤΙ και αριστερά (ανατολικώς) με 148 Τάγμα Εθνοφυλακής ενεργούν προς Κέντρον Καισαριανής».

-β). «Το 148 Τάγμα Εθνοφυλακής επιτεθέν διά διλοχίας την 0730 ώραν κατά του Κέντρου ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ και προς την βορείαν παρυφήν αυτής δεν ηδυνήθη να σημειώση πρόοδον λόγω ισχυρών εχθρικών αντιστάσεων και του ακαλύπτου του εδάφους και καθηλώθη μέχρι της 1430 ώρας οπότε διά πλευρικής ενεργείας από ανατολών προς δυσμάς του 3ου Τάγματος ο εχθρός ηναγκάσθη να συμπτυχθή απειλούμενος με πλήρη κύκλωσιν και ούτω το Τάγμα επροχώρησε άνευ σχεδόν αντιστάσεως κατέλαβε το κέντρον της ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ και μέχρι 1700΄ ώρας την νοτίαν παρυφήν αυτής μέχρι της οδού ΦΟΡΜΙΟΝΟΣ συνεδεόμενον δεξιά με 2ον Τάγμα και αριστερά με 3ον τοιούτον». 

-γ). Το 3ον Τάγμα με βάσιν εξορμήσεως το ΑΛΕΠΟΒΟΥΝΙ και Άγιον Ιωάννην Πρόδρομον επετέθη από ανατολών την 0730΄ ώραν με κατευθύνσεις, μίαν προς Δυσμάς κατά τον άξονα οδού ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ και ετέραν προς Ν. Δυσμάς προς Ανάληψιν. Κατόπιν σκληρού αγώνος το Τάγμα κατέλαβε μέχρι 1430΄ ώρας την ανατολικής παρυφής ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ και εκινείτο προς ΑΝΑΛΗΨΙΝ, πλην λόγω της καθηλώσεως εις το Κέντρον του 148 Τάγματος διετάχθη να στραφή ολόκληρον προς Δυσμάς όπερ και έπραξε και ούτω ο εχθρός απειληθείς διά κυκλώσεως συνεπτύχθη προς νότον με πολλάς δι αυτόν απωλείας. Μετά την επιτυχίαν ταύτην το Τάγμα εστράφη και πάλιν προς την κατεύθυνσιν της Αναλήψεως και μέχρι της 1700΄ ώρας κατέλαβε το ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟΝ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ μέχρι της οδού ΦΟΡΜΙΟΝΟΣ εκπέμψαν μόνον περιπόλους μέχρι ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ λόγω επελεύσεως του σκότους.

-δ).Ούτω μέχρι της 1700΄ ώρας είχε ολοκληρωθή παρά του Συγκροτήματος Συντ/χου Παπαδοπούλου ο αντικειμενικός του σκοπός καταληφθέντος ολοκλήρου του Συνοικισμού ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ μέχρι της οδού ΦΟΡΜΙΟΝΟΣ και ο συνοικισμός Συγγρού μέχρι της οδού ΥΜΗΤΤΟΥ, με δεξιόν μέχρι πλατείας ΥΜΗΤΤΟΥ.

Οι κομμουνιστές που αμύνθηκαν με λύσσα υπέστησαν πανωλεθρία. 180 νεκροί και (μόνον) 12 τραυματίες. 400 αιχμάλωτοι.

Κατά την διάρκειαν της νυκτός υπεχώρησαν από την ΑΝΑΛΗΨΗ, τον ΒΥΡΩΝΑ και τη ΖΩΟΔΟΧΟ ΠΗΓΗ και συμπτυχθήκαν διά του ΥΜΗΤΤΟΥ, η μεν «Ι Ταξιαρχία» προς Λιόπεσι, το δε «ΙΙ/34 Σύνταγμα» προς την Αγ. Παρασκευή.

Άφησαν πίσω τους 6 πυροβόλα , 10 πολυβόλα, 5 όλμους και 400 τυφέκια, αφθονία πυρομαχικών και χειροβομβίδων, 5 (αρπαγμένα) αυτοκίνητα και 10 φορτηγά αυτοκίνητα. Βρέθηκαν και μεγάλες ποσότητες τροφίμων πάσης φύσεως που διανεμήθησαν εις τον εξηντλημένον εκ της πείνης πληθυσμόν, καθώς επίσης φάρμακα και πολλά είδη ιματισμού και υποδύσεως.

Οι απώλειες των δικών μας ήταν 8 νεκροί αξιωματικοί και 16 οπλίτες, και τραυματίστηκαν 24.

Οι κομμουνιστές έλεγαν τότε ψευδώς και συνεχίζουν να το λένε και σήμερα ότι «η Καισαριανή ισοπεδωθείσα από τα πυρά πυροβολικού και αεροπορίας περιήλθε εις χείρας των Άγγλων».


Η Καισαριανή απελευθερώθηκε με ελληνικό αίμα!

Σύμφωνα με αναφορά του Α’ ΣΣ στην ΚΕ του ΕΛΑΣ, το βράδυ της 29ης Δεκεμβριου  η δύναμη και διάταξη του ΕΛΑΣ στην Αθήνα είχε ως εξής:

«α) Μικτό Απόσπασμα: Μπαρουτάδικο-Ιερά Οδός-Κων/λεως-ΣΠΑΠ σε βάθος μέχρι Ακαδημία Πλάτωνος. Δύναμη 1.050 μαχητές.

β) 4ο Σύνταγμα: Βάθη-Μεταξουργείο-Ομόνοια. Δύναμη 800.

γ) 3ο Σύνταγμα: Νεάπολη-Φυλακές Αβέρωφ-Λεωφ. Αλεξάνδρας (Εξάρχεια-Πευκάκια-Ομόνοια). Δύναμη 700 άνδρες.

δ) Ανεξάρτητο Απόσπασμα: Φυλακές Αβέρωφ-Αμπελόκηποι-Γηροκομείο. Δύναμη 1.100.

-5ο Σύνταγμα Προαστίων 400 μαχητών.

-  Εφεδρεία του Σώματος: ένα Τάγμα του 7ου κι ένας Λόχος 11ου. Σύνολο 350 μαχητές.»

Το 1947, στην συνεχιζόμενη μάχη της Κόνιτσας, ο ελληνικός στρατός κατόρθωσε στις 29 Δεκεμβρίου να κλείσει το ρήγμα που είχαν προκαλέσει ο κομμουνιστοσυμμορίτες στην βόρεια είσοδο της πόλης στο   Μακροβούνι .

Οι δυνάμεις των συμμοριτών στον τομέα βορείως του Καλπακίου ήταν αρκετά μεγάλες και κατείχαν τα υψώματα της Γκραμπάλας στα χαρακώματα που πολέμησαν οι ημίθεοι του Κατσιμήτρου.  

Το απόγευμα  της 29ης Δεκεμβρίου στις 15.00, μία Διλοχία του 527 Τάγματος Πεζικού με  επικεφαλής τον Κρητικό ταγματάρχη Γιώργο  Λυγεράκη, με ηρωϊκή εξόρμηση, μπήκε στα χαρακώματα και τους έδιωξε κακήν. Μετά την κατάληψη του υψώματος 1060, το άλλο ύψωμα της Γκραμπάλας, το ύψωμα 1090 εγκαταλείφτηκε τις νυχτερινές ώρες, όπως και  το ύψωμα 723, μεταξύ Γκραμπάλας και Βίγλας, όπου παρέμεναν οχυρωμένοι οι κομμουνιστοσυμμορίτες της Ταξιαρχίας  Παλαιολόγου. 

Τη νύχτα της 29ης Δεκεμβρίου οι πολιορκημένοι της Κόνιτσας αντίκριζαν  πέρα, κατά τη Βίγλα, να σκάζουν οι φωτοβολίδες των τμημάτων  που αγωνίζονταν να ανοίξουν τον δρόμο για την Κόνιτσα .Τη νύχτα της 29^ης, οι ΛΟΚατζήδες μέσα στο πυκνό σκοτάδι, υπερπήδησαν το ύψωμα 935, και το ύψωμα  Κεφαλοβουλγάρα, και βρέθηκαν στα νώτα της Βίγλας,  που ήταν  το κλειδί για το Μπουραζάνι. 

Η διείσδυση των ΛΟΚ στα νώτα των συμμοριτών συντόμεψε κατά πολύ την επαφή του στρατού με την πολιορκημένη Κόνιτσα. Ήταν κάτι που 

ο  «Δημοκρατικός Στρατός'» δεν το περίμενε.