Φιλίπ Στεπάνοβιτς Όρλικ,: Ενας Ουκρανός. Εξωμώτης Ιησουίτης Καθολικός που ηταν Αταμάνος των Κοζάκων που πολεμούσαν ενάντια στον Μεγάλο Πέτρο

 

 Ηταν Αταμάνος   του Στρατού της Ζαπορόζιε  από τις 5 Απριλίου 1710 ως το θάνατό του  στις 24 Μαΐου 1742.

  Γεννήθηκε στις  21 Οκτωβρίου 1672 στο Χωριό Κασούτα τώρα  Βιλέϊκα  της περιοχής του Μινσκ .Πέθανε στο Ιάσιο.‎ 

Ο πατέρας του, ήταν Τσέχος , καθολικός,  ευγενής που έλαβε μέρος στον πολωνοτουρκικό πόλεμο και πέθανε στη μάχη του Χοτίνου το 1673. Η μητέρα του, Ιρίνα, Ορθόδοξη Χριστιανή, καταγόταν από οικογένεια μικρών ευγενών των Μαλακόφσκι, ιδιοκτητών ενός μικρού κτήματος στο χωριό Κασούτα. Η μητέρα του τον βάπτισε Χριστιανό Ορθόδοξο. 

Εκπαιδεύτηκε στο Κολέγιο των Ιησουιτών   στη Βίλνα, όπου υιοθέτησε τον καθολικισμό. Αποφοίτησε από την Ακαδημία Κίεβο-Mohyla το  1694.  Μιλούσε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες (πολωνικά, σουηδικά, γαλλικά, βουλγαρικά, σερβικά, ιταλικά, γερμανικά, ελληνικά), καθώς και λατινικά και αρχαία ελληνικά.

Μετά την αποφοίτησή του , έγινε γραμματέας της Εκκλησιαστικής Εφορίας  του Κιέβου. Το 1698, παντρεύτηκε την κόρη του συνταγματάρχη ΠαύλοΧέρτσικ Πολτάβα , και έγινε πλούσιος από την προίκα της. Αργότερα μπήξε στην υπηρεσία του Αταμάνου Ιβάν Μαζέπα . Ξεκινώντας, το 1702 έγινε ανώτερος στρατιωτικός υπάλληλος, διευθύνοντας τις υποθέσεις της στρατιωτικής καγκελαρίας του Αταμάνου .Το 1706 , εισήλθε στον στενό  κύκλο του Μαζέπα . Διαχειριζόταν θέματα εξωτερικής πολιτικής και έστελνε διπλωματικές αποστολές, κρατώντας στα χέρια του όλα τα νήματα της μυστικής διπλωματίας με τον  Κάρολο των 12ο, την Υψηλή Πύλη και τη Βαρσοβία, έγινε ένας από τους προγραμματιστές και εμπνευστές του σχεδίου Συμμαχίας με τον Κάρολο της Σουηδίας κατά τη διάρκεια του Βόρειου Πολέμου, πείθοντας τον αμφιταλαντευόμενο Ιβάν Μαζέπα για την ορθότητα του. 

 Μετά την ήττα του σουηδικού στρατού στη μάχη της Πολτάβα το καλοκαίρι του 1709, σε μια μετανοητική επιστολή προς τον συνταγματάρχη Mirgorod Daniel Apostol, ο οποίος παρέμεινε πιστός στον Πέτρο Α', προσπάθησε να ζητήσει συγχώρεση, ωστόσο, αφού δεν έλαβε καμία απάντηση από τη ρωσική πλευρά, διέφυγε με τον Mazepa στο τουρκικό έδαφος στην πόλη Μπέντερ.

Μετά το θάνατο του Mazepa, ο Όρλικ ξεκίνησε διαμάχη στο Μπέντερ με τον ανιψιό του Mαζέπα Αντρέι Βοϊναροφσκι. Ο Κάρολος ο 13ος απένειμε την κληρονομιά στον Βοϊναρόφσκι, αλλά αποφάσισε να κάνει τον Όρλικ νέο Αταμάνο. Στις 5 Απριλίου 1710, η συνέλευση των Κοζάκων  εξέλεξε τον Όρλικ  "Αταμάνο του στρατού της Ζαπορόζιε". Σε αυτή τη Σύνοδο ο Όρλικ παρουσίασε τη Συμφωνία με τον Κάρολο για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του στρατού της Ζαπορόζιε » που  ονομάζονται «Σύνταγμα του  Πίλιπ Ορλικ" στην ουκρανική ιστοριογραφία.

 Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής,  το "Σύνταγμα" αναγνώριζε  το Προτεκτοράτο το Σουηδού βασιλιά Κάρολου 13ου πάνω στον στρατό  της Ζαπορόζιε. Λόγω της ήττας της Σουηδίας, οι Συνθήκες και οι Κανονισμοί δεν τέθηκαν ποτέ σε ισχύ.

 Προσπαθώντας να αποκαταστήσει οποιαδήποτε πραγματική δύναμη στα εδαφη του Αταμανάτου ο Όρλικ το 1711 ανέλαβε μια στρατιωτική εκστρατεία στην Ουκρανία της Δεξιάς Όχθης . Μαζί του ήταν περίπου 3.000-4.000 Κοζάκοι της Ζαπορόζις υπό τη διοίκηση του Κόσεφ Αταμάν Κοστιάνα Γκορντιένκο, καθώς και ένα πολωνικό απόσπασμα 4.000 ανδρών που έστειλε ο Στανισλάβ Λεζτσίνσκι. 

Ο Κάρολος ο 13ος κατάφερε να προσελκύσει τη βοήθεια του Τούρκου Σουλτάνου Αχμέντ Γ'. Με εντολή της Κωνσταντινούπολης, μια ταταρική ορδή 30.000 ανδρών ξεκίνησε εκστρατεία με τον Όρλικ σύμφωνα με τη Συνθήκη του Κουρ, η οποία έγινε η κύρια εντυπωσιακή δύναμη του στρατού του Όρλικ. 

Εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη ρωσικών στρατευμάτων στη Δεξιά Όχθη, ο Όρλικ και οι σύμμαχοί του κατάφεραν να πλησιάσουν την Μπίλα Τσίρκβα και να την υποταχθούν. Ωστόσο, η ακλόνητη άμυνα από την πλευρά μιας μικρής αλλά καλά εξοπλισμένης φρουράς υποβίβασε τους Τατάρους της Κριμαίας, οι οποίοι, αφήνοντας τον Όρλικ , στράφηκαν στη λεηλασία του άμαχου πληθυσμού  στις περιοχές που έχουν ήδη αιχμαλωτιστεί από τον Όρλικ. Οι Κοζάκοι στο στρατό του άρχισαν να λιποτάκτησαν μαζικά για να υπερασπιστούν τα χωριά τους. Όταν ο στρατός του Μπόρις Σερεμέτιεφ πλησίασε, οι Τάταροι αποσύρθηκαν στη στέπα με ένα τεράστιο ουκρανικό πεδίο. Η επιχείρηση του Όρλικ απέτυχε και έπρεπε να επιστρέψει στον Μπέντερ ντροπιασμένος.

 Η αποτυχία της εκστρατείας προκάλεσε διάσπαση στο μικρό στρατόπεδο των Ορλικοβιτών. 

Ο Γκορντιένκο ανακηρύχθηκε επίσης "Αταμάνος". Ένας πολύ μικρός αριθμός Κοζάκων παρέμεινε με τον Όρλικ. 

Σύντομα, κατόπιν εντολής του Καρόλου του 13ου, τους έστειλε στην Πολωνία για τον πόλεμο για τα συμφέροντα του Λεζτσίνσκι, όπου σκοτώθηκαν σχεδόν ολοκληρωτικά. 

 Το 1712, ο Oρλικ  συνέταξε τον «Κώδικα δικαιωμάτων της Ουκρανίας» και το «Μανιφέστο προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προσπάθησε να αποκτήσει την κηδεμονία του Τούρκου σουλτάνου (ο οποίος απάντησε και εξέδωσε διάταγμα για την «αιώνια κυριαρχία του επί των Κοζάκων») και ίδρυσε μάταια επαφές με τον Αύγουστο Β ́ τον Ισχυρό, στον οποίο προσέφερε τις υπηρεσίες του ως αντιβασιλέας στην πολωνική δεξιά όχθη . Ωστόσο, στο τέλος, ο Όρλικ παρέμεινε με τον Κάρολο. Μαζί με τον Κάρολο τον 13ο, ο Όρλικ μετακόμισεστη Σουηδία  το 1714. Η εξαετής παραμονή του στη Σουηδία σημαδεύτηκε από μια συνεχή προσπάθεια να πάρει τουλάχιστον κάποια χρήματα από το σουηδικό δημόσιο ταμείο για πραγματικά ή φανταστικά χρέη. Το 1720, ορισμένες από τις οικονομικές του απαιτήσεις ικανοποιήθηκαν με την προϋπόθεση ότι θα έφευγε από τη Σουηδία. Από το 1720, ο Όρλικ έζησε στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αποκαλώντας τον εαυτό του «ηγέτη του κοζάκιου έθνους» και προσπαθώντας να επηρεάσει την εμφάνιση ενός αντιρωσικού συνασπισμού Ευρωπαίων μοναρχών. Μετά την Ειρήνη του Νάισταντ (1721), προσπάθησε μάταια να συμφιλιωθεί με τον Πέτρο Α'. Η ρωσική πλευρά συμφώνησε να του χορηγήσει αμνηστία και του επέτρεψε να εισέλθει, αλλά δεδομένου ότι τα πρώην υπάρχοντα του Oρλικ δεν μπορούσαν να επιστραφούν, αυτή η επιλογή δεν του ταίριαζε. Το 1722, εμφανίστηκε στο Χοτίν της Τουρκίας, προσφέροντας τις υπηρεσίες του στον σουλτάνο. 

Με τη βοήθεια Γάλλων διπλωματών, ο Ορλίκ εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου έζησε μέχρι το 1734 υπό την επίβλεψη των τουρκικών αρχών.

 Από εδώ, απευθύνθηκε σε διάφορες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις με σχέδια στρατιωτικής δράσης εναντίον της Ρωσίας, μιλώντας  ως ηγέτης των Κοζάκων ζαπορόζιε  και υποσχόμενος ότι ένας στρατός 100.000 ανδρών θα συγκεντρωνόταν κάτω από το λάβαρό του. Κατά τη διάρκεια του πολέμου της πολωνικής διαδοχής, οι Γάλλοι, οι οποίοι αντιτάχθηκαν στη Ρωσία και ήθελαν να φυτέψουν τον προστατευόμενό τους στη Βαρσοβία, αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες του Όρλικ. Η γαλλική διπλωματία κανόνισε την απελευθέρωσή του από την τ Θεσσαλονίκη και τον μετέφεραν στη Μπεσσαραβία, πιο κοντά στα ρωσικά σύνορα. Στον Όρλικ  δόθηκαν χρήματα και μπόρεσε να έρθει σε επαφή με τους Καζάκους της Ζαπορόζιε . Ωστόσο, σύντομα έγινε σαφές ότι ο Όρλικ δεν είχε καμία εξουσία και ότι δεν υπήρχαν σχέδια  για "απελευθέρωση από τον ζυγό της Μόσχας" . 

Τέλος απογοητευμένοι από την πολιτική αξία του Ορλικ, οι Τούρκοι τον όρισαν στην επανεμφάνιση του Τρανσυλβανού πρίγκιπα Γιόζεφ Ρακότσι, ο οποίος βρισκόταν επίσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ως  πολιτικός πρόσφυγας . Ο Όρλικ αναγκάστηκε να δεχτεί την υπηρεσία του Τρανσυλβανιανού. Για άλλη μια φορά, οι Σουηδοί θυμήθηκαν τον Όρλικ κατά τη διάρκεια του ρωσο-σουηδικού πολέμου του 1741-1743, ο οποίος προχώρησε εξαιρετικά ανεπιτυχώς για αυτούς.

 Ζήτησαν από την τουρκική κυβέρνηση να μετακινήσει τον Ορλίκ πιο κοντά στα ρωσικά σύνορα. Ωστόσο, οι προσπάθειές του να οργανώσει μια «επανάσταση» στο Αταμανάτο αποδείχθηκαν τόσο άκαρπες όσο την προηγούμενη φορά. Τρεκλίζοντας από την ανικανότητα και την ντροπή του, ο Όρλικ υπονόμευσε την υγεία του και πέθανε στο Iάσιο το 1742. Ο τάφος του σύντομα χάθηκε.