26η Νοεμβρίου 1940. 30η ημέρα του πολέμου. Ο Παπάγος έπαιζε τον στρατηγό και ανακάτευε τις Μονάδες . Ο Μεταξάς δυσφορούσε για την καθυστέρηση. Η Ανακωχή και το Ανοιχτό Γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη

 

 Στις 26 Νοεμβρίου 1940 , την 30η ημέρα του πολέμου δημοσιεύτηκε στον Αθηναίικό Τύπο με τίτλο "ΟΛΟΙ ΕΙΣ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΝ.ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ¨,  το Ανοιχτό Γράμμα του  Νίκου Ζαχαριάδη προς τον Ελληνικό λαό, που είχε γραφεί στις 2 Νοεμβρίου  που έλεγε ότι,  « η Ελλάδα δεν έχει καμιά θέση στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και Ιταλία-Γερμανία» και ζητούσε , «Οι πολεμικές δυνάμεις της Αγγλίας να φύγουν όλες άπ΄ τά χώματα και τά νερά της Ελλάδας».

 Όταν στις 28 Οκτωβρίου κυκλοφόρησε η Προδοτική Προκήρυξη του ΚΚΕ με τίτλο , «ΚΑΤΩ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ, Κάτω η βασιλομεταξική σπείρα που τον προκάλεσε», που καλούσε τον ελληνικό λαό « στην αποφασιστική πάλη για την ανατροπή της φιλοπόλεμης, βασιλομεταξικής σπείρας, με διαδηλώσεις, απεργίες, με καθόδους απ' τα χωριά στις πόλεις», ο Μανιαδάκης γνώριζε ότι την είχε γράψει ο «φιλοξενούμενος» στα «Θερινά Ανάκτορα» της Σωτηρίας της Νίκος Πλουμπίδης. 

 Το ερώτημα είναι, γιατί δεν τον συνέλαβε και γιατί δεν τον έστειλε στο Στρατοδικείο για να τον εκτελέσουν.

 Το ερώτημα , μας το είχε απαντήσει ο Αισχύλος με την «Ορέστεια». «βοῦς ἐπὶ γλώσσῃ μέγας βέβηκεν». (Μεγάλο Βόδι μου πατάει την γλώσσα). 

Το μεγάλο Βόδι ήταν η Ιντέλιζενς Σέρβις. Ο Μπάλφουρ. Με την προκήρυξη ο πράκτορας της SoE Πλουμπίδης φώναζε: «Κυβέρνηση Μετώπου Εθνικής Σωτήρας».

 Δηλαδή , ζητούσε από τον Βασιλιά την απομάκρυνση του Μεταξά, (όπως ήθελαν οι Άγγλοι),  για να μην γίνουν διαδηλώσεις και απεργίες.

Ο σύντροφος Νίκος Πλουμπίδης δεν έμαθε φυσικά από το ραδιόφωνο στις 28 Οκτωβρίου ότι άρχισε ο Πόλεμος, και η προκήρυξη του ΚΚΕ ήταν γραμμένη και τυπωμένη πριν ξυπνήσει ο Γκράτσι τον Μεταξά. 

 

Ο Μανιδάκης, απάντησε στην προκήρυξη Πλουμπίδη –Μπάλφουρ με την μεταγωγή του Ζαχαριάδη στην Αθήνα, και στο ημερολόγιο του σχολίασε με ικανοποίηση,  «Εδώ πολύ δουλειά, τακτοποιημένα ΟΛΑ»..

Ο Νίκος Ζαχαριάδης, μα το γράμμα του έδωσε πλήρη στήριξη στον Μεταξά, γράφοντας: 

«Στον πόλεμο αυτό, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη». 

«Σήμερα, όλοι οι Έλληνες παλεύουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία. Ο λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσολίνι».

Το κείμενο αυτό , ο πράκτορας Πλουμπίδης , από τη Σωτηρία όπου «παραθέριζε» με εντολή της Ιντέλιτζενς Σερβις. το χαρακτήρισε πλαστό, και κατήγγειλε ως «χαφιεδική» επιστολή του Ζαχαριάδη γιατί , «εδινε αμνηστεία στη ματοβαμμένη τετραετία του Μεταξά», και «σιωπούσε για τα εγκλήματά του».

 Ο Ζαχαριάδης, όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, από το Νταχάου, σε μια δεξίωση , στα γραφεία του ΕΑΜ, την 1η Ιουνίου 1945, μετά από ερώτηση δημοσιογράφου, παραδέχθηκε ότι έγραψε μια επιστολή.. Τότε δημοσιεύτηκε και ο διάλογος. 

Δημοσιογράφος:  «Υπάρχει επιστολή σας χρονολογουμένη από τον Ιανουάριο του 1941, με την οποία καλούσατε τον λαό να σταματήσει τον αγώνα, γιατί ο πόλεμος είχε μετατραπεί σε «ιμπεριαλιστικό»; 

Νίκος Ζαχαριάδης: «Τέτοια επιστολή, ούτε γράφτηκε ποτέ από μένα, ούτε δημοσιεύτηκε. 

Εγώ έγραψα μόνο το γράμμα της 2-11-1940. Και δεν το απηύθυνα στον Μανιαδάκη, αλλά προς τον ελληνικό λαό». 

Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης, στις 28 Οκτωβρίου 1945, αποκάλυψε στον «Ριζοσπάστη», μια μυστική πτυχή της επιστολής:

«Η επιστολή αυτή αποτελούσε αντικείμενο συναλλαγής μεταξύ Ζαχαριάδη με το καθεστώς Μεταξά, καθώς συνοδεύονταν κι από 4 όρους του σ. Ζαχαριάδη Οι τέσσερες προτάσεις-όροι ήταν οι εξής: 

1) Το ΚΚΕ αναλαμβάνει, τη γραμμή του «ανοιχτού γράμματος» να την κράτηση ως το τέλος του πολέμου. 2) Η κυβέρνηση δίνει γενική αμνηστία. 3) Ξαναβγαίνει ο «Ριζοσπάστης». 4) Όποιο μέλος του ΚΚΕ, διαφωνήσει με την γραμμή του «ανοιχτού γράμματος» θα διαγραφεί από το ΚΚΕ. 

 Το Γράμμα Ζαχαριάδη ανέφερε: 

 «Ολόκληρος ό λαός της Ελλάδας ξεσηκώθηκε σαν ένας άνθρωπος και χάλασε τά σχέδια τον φασισμού. Με το αίμα του ό λαός εξασφάλισε τη λευτεριά και την ανεξαρτησία του. Εξω άπ΄ αυτά ή Ελλάδα δεν έχει καμμιά θέση στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και Ίταλία-Γερμανία. Αφού ό λαός μας υπερασπίσει αποτελεσματικά την ανεξαρτησία και την εθνική λευτεριά του, σήμερα ένα μοναχά πράμα θέλει:

Ειρήνη και ουδετερότητα μέ τούτους τους όρους: 

1) Να ξανάρθουν τα πράγματα όπως ήταν στις 28 του Όχτώβρη 1940 δίχως καμιά έδαφική-οίκονομική-πολιτική ζημία σε βάρος της Ελλάδας. 2) Οι πολεμικές δυνάμεις της Αγγλίας νά φύγουν όλες άπ΄ τά χώματα και τά νερά της Ελλάδας. Με βάση τους δύο αυτούς όρους να ζητήσουμε αμέσως από την κυβέρνηση της Ε.Σ.Σ.Δ. να μεσολαβήσει για να γίνει έλληνοϊταλική ειρήνη. Αυτό σήμερα είναι το μοναδικό έθνικολαϊκό συμφέρον. Και ή πράξη έχει αποδείξει ότι μόνον ή Ε.Σ.Σ.Δ. σήμερα έσωσε την ειρήνη και ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας - Βουλγαρίας - Τουρκίας. Ν. Ζαχαριαδης.

   Υ.Γ. Είμαστε υποχρεωμένοι να ζητήσουμε ειρήνη έντιμη και δίχως κυρώσεις και για να ξεκαθαρίσουμε άλλη μια φορά τόσο τον έθνικό-άμυντικό-άπελευθερωτικό χαρακτήρα τοϋ πολέμου πού κάνουμε, όσο και ότι είμαστε ξένοι προς τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο πού κάνουν οι πλουτοκρατικες μεγάλες δυνάμεις. Αν σήμερα δεν δουλέψουμε για μια έντιμη ειρήνη, ό πόλεμος θα χάσει για μας τον εθνικό αμυντικό χαρακτήρα του, θα γίνει κατακτητικός και τότε θά έχει αντίθετο το λαό.»

 Ο Ζαχαριάδης έλεγε ότι, « ή πράξη έχει αποδείξει ότι μόνον ή Ε.Σ.Σ.Δ. σήμερα έσωσε την ειρήνη και ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας - Βουλγαρίας – Τουρκίας». 

 Στις 22 Νοεμβρίου ο Έλληνας πρέσβης στην Μόσχα «κατόπιν συνομιλίας μετά των Πρεσβευτών Αγγλίας, Τουρκίας και Γιουγκοσλαβίας ώς προς τα άποτελέσματα του ταξειδίου Μολοτώφ» κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα που τα τηλεγράφησε στην Αθήνα .

Πρώτον: Έκτος άμφιβολίας ότι, έν περιπτώσει γερμανικής στρατιωτικής ενεργείας έν τή Βαλκανική, ή Ρωσία θ' άπόσχη νά άναμιχθή ύποστηρίζουσα οιονδήποτε τών έμπολέμων.

 Δεύτερον: Ή γερμανική δραστηριότης ή άναπτυσσομένη έν τή Βαλκανική εχει άμεσον σχέσιν προς τάς έν Βερολίνω συνομιλίας Μολοτώφ. Έφ' όσον, έπομένως, πρόκειται περί συνεννοήσεων έπί μελλοντικών στρατιωτικών ένεργειών, είναι φανερόν ότι ή Ρωσία κατά τήν έν Βερολίνω έπίσκεψιν του κ. Μολοτώφ ήναγκάσθη νά συγκατατεθή εις τό νά άφίση εις τον "Αξονα έλευθερίαν δράσεως εις τήν Βαλκανικήν. 

Είναι πιθανόν ότι υποσχέσεις τίνες εδόθησαν όσον άφορα τον ελεγχον τών Στενών και τήν έπέκτασιν Σοβιέτ εις τήν Τουρκικήν Άρμενίαν. 

Τριτον .Γερμανία είναι ύποχρεωμένη νά ένεργήση κατά ενα οιονδήποτε τρόπον διά νά έξαγάγη τήν Ίταλίαν έκ τής θέσεως εις ην έχει περιέλθει. 

 Η Ιταλική αεροπορία συνέχισε τους βομβαρδισμούς για να κάμψει το ηθικό στα μετόπισθεν. 

Ο Μεταξάς στο ημερολόγιο του σχολίασε . «Βομβαρδισμοί- Βομβαρδισμοί»,.

Στο Μέτωπο επικρατούσε σύγχυση, καθώς ο Παπάγος μετέθετε Μεραρχίες από Σώματος εις Σώμα. 

Στις 26 Νοεμβρίου έγιναν «αναπροσαρμογές» στο αριστερό της 10ης Μεραρχίας που παρέμενε στη Μοσχόπολη, και ο στρατάρχης μετακίνησε την 9η Μεραρχία από το Γ ΣΣ στο Β΄ ΣΣ. Η Μεραρχία που ενεργούσε στην Λίμνη Μαλίκη έφθασε την γραμμή ως τα χωριά Τρέσοβα και Τσερέσνικο χωρίς σοβαρή εχθρική αντίσταση αλλά συνάντησε στο υψ. 1548 (Γκούρι Κάµιας) , ισχυρές ιταλικές δυνάµεις. Τμήματα της 13ης Μεραρχίας ενήργησαν στα δυτικά του αυχένα Γραμποβίτσας, για να συνδεθούν με την 9η Μεραρχία και κατέλαβαν το Υψ. 1210. Στον παραλιακό τομέα το Απόσπασμα Λιούμπα, μετά από 21 ημέρες χωρίς επαφή με τους Ιταλούς έφθασε στην την οροθετική γραμμή στα βόρεια του χωριού Σαγιάδα και κατόρθωσε το βράδυ της 26 Νοεμβρίου να λάβει επαφή με την εχθρική τοποθεσία στα νότια του ποταμού Πάβλα. 

Η Ταξιαρχία Ιππικού κατέλαβε το Υψ. 1305 και το χωριό Ζαβαλάνι. Το 5/42 Σύνταγμα συνέχιζε την επίθεση του στην ζώνη Αργυροχωρίου-Κακαβιάς. Διαδοχικές επιθετικές ενέργειες του Συντάγματος για κατάληψη των υψωμάτων που υπεράσπιζαν οι Ιταλοί Στις 26 Νοεμβρίου 1940, έπεσαν μαχόμενοι ο Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Αναστάσιος Τσατσάνης και ο Στρατιώτης Γεώργιος Κουτσούκης, και οι δύο του 42ου Συντάγματος Ευζώνων. Πιο δυτικά, η ΙΙΙ Μεραρχία Πατρών υπό τον Γεώργιο Μπάκο, με το12ο Σ.Π. Πατρών και το 6ο Σ.Π. Κορίνθου, προωθήθηκε στη περιοχή Καστάνατης – Βαλτίστης έχοντας διανύσει σε 25 ημέρες 450 χιλ, με νυκτερινές πορείες, υπό βροχή. 

Ο Μεταξάς σχολίασε στο ημερολόγιο του τις εξελίξεις στο μέτωπο γράφοντας. «Βραδεία Προχώρησις».

Στις 26 Νοεμβρίου 1940, οι Γερμανοί άρχισαν να χτίζουν τον τοίχο γύρω από το εβραϊκό γκέτο στη Βαρσοβία στο οποίο ζούσαν 400.000 Εβραίοι . 

Στη Ρουμανία, έγινε η σφαγή της στρατιωτικής φυλακής Τζίλιαβα , που ήταν κοντά στο Βουκουρέστι. Εκτελέστηκαν από μέλη της Σιδηράς Φρουράς 64 στελέχη τους καθεστώτος του βασιλιά Καρόλου που είχαν συλληφθεί μετά το πραξικόπημα Αντονέσκου και οι οποίοι συμμετείχαν στις «κατασταλτικές ενέργειες» του Καρόλου, μεταξύ των οποίων ο πρώην πρωθυπουργός, Αγκρεσεάνου , ο στρατηγός Μαρινέσκου, πρώην υπουργός Εσωτερικών. Ένας από τους εκτελεστές ο Γκεόργκε Κρέτου στο στρατοδικείο που τους δίκασε τον Ιούνιο του 1941 κατέθεσε΅: «μου ανατέθηκε το κελί 18. Στις 0:30 ακούστηκε το σήμα. Άνοιξα την πόρτα του κελιού, έδωσα εντολή «Όρθιοι» , και μετά πυροβόλησα και τους 14 κρατούμενους που ήταν μέσα. Μετά την εκτέλεση αναγνωρίσαμε τα πτώματα σώματα των εξής: Πάνοβα, Ότο Ράινερ, Μπονέα Νικουλέσκου, Μαρίν Γεωργέσκου, Χορουάθ Ιουλίου, Χόρβαθ Βίκτορ, Πετρέ Τυδώρ, Μπομποτσέα Γ., Βαυροπεράνου, Μαλένσκι Γ. και τους αδελφούς Μπιλέκα (δύο). Τα άλλα δύο που δεν ήξερα. Επαναλαμβάνω ότι κάναμε την εκτέλεση πυροβολώντας και δεν παραμορφώσαμε κανένα πτώμα με το τσεκούρι. Η εκτέλεση έγινε με περίστροφα Mausser, με τα οποία η φρουρά λεγεωνάριων ήταν οπλισμένη. Μεταξύ των εκτελεστών γνωρίζω τους εξής: Ρόμιουλους Οπρις, Γκροζέα Ντουμιτρού, Μάρκου Οκταβιανό, Πάβελ Γκριμάλσκι, Ποπέσκου Ιλαρίωνα, Σαουτσιούκ Βανγκέλε, Ιφετσέσκου Ιόν, Ραϊντουλέσκου Ίλι. [...] Η εκτέλεση διήρκεσε περίπου 10 λεπτά..».