Τρίτη 5η Νοεμβρίου 1940. 9η ημέρα του Πολέμου. Σφοδρές μάχες σε Γκραμπάλα, Καλπάκι και Βροντισμένη. Ο δειλός Νικόλαος Λιούμπας το έβαλε στα πόδια προ του εχθρού τρέχοντας να καλυφθεί πίσω από τον Αχέροντα και ο δειλός ς Ιωάννης Πιτσίκας που ήταν ο άνθρωπος του Παπάγου στο Μέτωπο, απέρριψε το σχέδιο Τσολάκογλου για αιφνιδιαστική επίθεση προς την Κορυτσά. Η ιταλική αεροπορία βομβάρδισε τον Πειραιά.

 

Τη νύχτα 4ης προς 5η Νοεμβρίου, ο Κατσιμήτρος διέταξε για ψυχολογικούς κυρίως λόγους την έξοδο επιθετικών περιπόλων σε όλη τη ζώνη της Μεραρχίας.

 Οι ελληνικές περίπολοι αιφνιδίασαν τους Ιταλούς και μάλιστα ο Πράσκα ανέφερε στη Ρώμη ότι ,«οι ηρωικοί Βερσαλιέροι υπέστησαν απροσδόκητη επίθεση από συντριπτικά υπέρτερες δυνάμεις»! 

 Οι περίπολοι στη γέφυρα του Καλαμά, μάζεψαν τις μοτοσικλέτες που είχαν εγκαταλείψει οι Ιταλοί στις 3 Νοεμβρίου. 

Επιθετικές αναγνωρίσεις εστάλησαν και στη γέφυρα του Αγίου Αθανασίου και στις θέσεις ανατολικά του Καλαμά, του υποτομέα Γρίμπιανης. 

 Στις 05:00 π.μ οι Ιταλοί επιτέθηκαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα για να καταλάβουν τη Γκραμπάλα, το Καλπάκι και τη Βροντισμένη.

 Στον τομέα Ελαίας –Καλάμα της 8ης Μεραρχίας , οι Ιταλοί εγκατέστησαν βάση πυρός στο ύψωμα Λεπροβούνι και συνέχισαν τον σφοδρό βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων, συνεπικουρούμενοι, και από την Αεροπορία τους.

 Στις 9 το πρωί εμφανίστηκαν και ελληνικά αεροπλάνα στο μέτωπο και βομβάρδισαν τις ιταλικές θέσεις κοντά στους Φιλιάτες. 

Στις 5 Νοεμβρίου μπήκε στη μάχη και η αντιαεροπορική πυροβολαρχία των 88 χιλ. που ο Κατσιμήτρος είχε διατάξει να μετασταθμεύσει από τα Ιωάννινα στο Καλπάκι για να ενισχύσει την αντιαεροπορική του άμυνα. 

Η πυροβολαρχία αυτή, υπό τον λοχαγό Ζαρονίκο, κατέρριψε δύο ιταλικά βομβαρδιστικά. Σε ένα από αυτά βρέθηκαν δύο δέματα με μαύρα μαντίλια που θα τα έριχναν πάνω από τα Ιωάννινα «για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό, ο οποίος υποτίθεται θα πενθούσε τους χιλιάδες νεκρούς του». 

 Στον κεντρικό τομέα, οι Ιταλοί κατάφεραν να περάσουν τον Καλαμά, στην περιοχή Τσιφλίκι, και να διαπεραιωθούν νότια από αυτόν και να δημιουργήσουν μικρό προγεφύρωμα, αλλά ελληνική αντεπίθεση τους έριξε και πάλι πέρα από τον ποταμό. 

 Γύρω στις 14.30, οι Ιταλοί εξαπέλυσαν την αναμενόμενη επίθεσή τους για την κατάληψη της Γκραμπάλας, (από το χωριό Αρίστη), και της Ελαίας αλλά τα επιτιθέμενα τμήματά τους διαλύθηκαν από το ελληνικό πυροβολικό, πριν φθάσουν τα ελληνικά χαρακώματα. 

Νέα επίθεση στο ύψος του χωριού Παρακάλαμος, υποστηριζόμενη από επιλαρχία αρμάτων, απέτυχε παταγωδώς και 15 άρματα εγκαταλείφθησαν μπροστά στη Βροντισμένη . 

 Κατά την 9η ημέρα του Πολέμου εκδηλώθηκε στο μέτωπο η διαφορετικότητα των εθνικοφρόνων αξιωματικών με τους δειλούς τενεκέδες της Αγγλοκρατίας και της Βασιλικής Καμαρίλας.

 Στον τομέα του αποσπάσματος Λιούμπα της Θεσπρωτίας, οι Ιταλοί, με την κάλυψη αεροπορίας και πυροβολικού, κατόρθωσαν στις 4 το απόγευμα , και πέρασαν τον Καλαμά στο ύψος του χωριού Βρυσέλα με δύο τάγματα του 32ου Συντάγματος της Σιένα και ανέτρεψαν το τάγμα που αμυνόταν εκεί . Το ελληνικό τάγμα συμπτύχθηκε στη γραμμή Δρυμίτσα-Δράμεσι. 

 Το ίδιο βράδυ ο εκλεκτός του Παπάγου Νικόλαος Λιούμπας, αποφάσισε το απόσπασμα Θεσπρωτίας να συμπτυχθεί αμέσως προς την «γραμμή Αχέροντα», για να έχει χρόνο για αναδιοργάνωση και ανασυγκρότηση. 

 Ο Λιούμπας ενημέρωσε τον Κατσιμήτρο και το έβαλε στα πόδια. 

 Η 8η Μεραρχία, όταν πληροφορήθηκε την κατάσταση, διέταξε τον Θ. Τσακαλώτο να καλύψει η διάβαση Ελευθεροχωρίου που οδηγούσε στο χωριό Κοσμηρά, 10 χιλιόμετρα ΝΔ των Ιωαννίνων. Για τη διατήρηση της διάβασης η μεραρχία συγκρότησε το Απόσπασμα Ελευθεροχωρίου, το οποίο εκτός από την ομώνυμη διάβαση είχε αναλάβει τη φύλαξη και της ορεινής διάβασης Ζαμπάνη.

 Στο Μέτωπο Καστοριάς-Φλώρινας ολοκληρώθηκε η επιστράτευση των περισσοτέρων μονάδων. Στο Ξυνό Νερό ολοκληρώθηκε η συγκέντρωσή του 68ου Σύνταγματος Πεζικού, με διοικητή το Συνταγματάρχη Μπιζάνη.

 Ο (Μεταξικός) διοικητής του Γ΄ Σώματος Στρατού αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου πρότεινε προς τον έμπιστο του Παπάγου αντιστράτηγο Ιωάννη Πιτσίκα που ειχε μόλις τοποθετηθεί ως διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας, να εξαπολυθεί αιφνιδιαστική επίθεση χωρίς προπαρασκευή πυροβολικού προς την κατεύθυνση της Κορυτσάς ώστε να ανακουφιστούν τα µμέτωπα στην Πίνδο και στην Ήπειρο, αλλά ο δειλός Πιτσίκας με το Παπάγο απέρριψαν την πρόταση. 

 Ο Παπάγος , (το Γενικό Στρατηγείο της Μεγάλης Βρετανίας), διέταξε το ΤΣΔΜ στις 5 Νοεμβρίου , να βομβαρδίζει το ιταλικό αεροδρόμιο στην Κορυτσά και να βγάλει επιθετικές περιπόλους πέρα από τα σύνορα, μέσα στο αλβανικό έδαφος. 

 Ο Στρατηγός Πράσκα που ενημερώθηκε από τον στρατηγού Σοντού, στο στρατηγείο του στη Δερβιτσάνη για την επικείμενη αντικατάσταση του στις 9 Νοεμβρίου, ζήτησε από τον Στρατηγό Μπαντόλιο να σταλούν νέες δυνάμεις από την Ιταλία, για να μην χαθούν όσα εδάφη είχε ως τότε καταλάβει, και να διατεθεί στο μέτωπο η μεραρχία Μπάρι που προοριζόταν για την κατάληψη της Κέρκυρας. 

 Η ιταλική αεροπορία αντί για τη Φλώρινα βομβάρδισε από λάθος τα Μπίτολα, (Μοναστήρι), προκαλώντας τον θάνατο πολλών . 

Σε ολόκληρο τον τομέα της Πίνδου συνεχίστηκαν οι σκληρές μάχες. 

Στις 5 Νοεμβρίου, η Μεραρχία Τζούλια άρχισε να εγκαταλείπει τα υψώματα Βασιλίτσα και ΝΑ Σμόλικα. 

Στις 5 Νοεμβρίου, μεταφέρθηκαν με τραίνο στην Αθήνα οι πρώτοι Ιταλοί αιχμάλωτοι και με μυστικότατα τους πήγαν τη νύχτα , στο στρατόπεδο στη θέση «παραπήγματα» , απέναντι από το σημερινό Χίλτον, (περίπου στο ΝΙΜΙΤΣ). 

Η ιταλική αεροπορία βομβάρδισε τον Πειραιά. 

Από τις βόμβες που έπεσαν στη Λαϊκή αγορά της Πηγάδας, σκοτώθηκαν οι πρώτοι άμαχοι Πειραιώτες. Κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού του Πειραιά, καταρρίφθηκαν δύο ιταλικά αεροπλάνα, εκ των οποίων το ένα από τη R.A.F. που έκανε την εμφάνιση της πάνω από την Αθήνα.

 Οι Αθηναίοι διάβαζαν στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: «Τρίτη 5 Νοεμβρίου 1940: Ήρχισε μεγάλη ελληνική αντεπίθεσις. Η υποχώρηση του ιταλικού στρατού λαμβάνει έκτασιν ατάκτου φυγής. Ιταλική φάλαγξ, απολεσθείσα εις την Πίνδον, παραδίδεται μετά του οπλισμού της. Η Κορυτσά ευρίσκεται υπό σφοδρόν και αδιάλλειπτον πυρ του ελληνικού πυροβολικού». 

Σπυρίδων Χατζάρας ‎ ‎ ‎ ‎