Η συνομωσία του Γερογιάννη Ντεληγιαννόπουλου, που τον αποκεφάλισαν οι Τούρκοι στις 12/24 Φεβρουαρίου 1816

του Σπύρου Χατζάρα

Η οικογένεια των Ντελη-γιάννηδων ή Παπαγιανόπουλων απέκτησε δύναμη και ισχύ στην Πελοπόννησο, μετά τα Ορλωφικά, οπότε τοποθετήθηκε από τους Τούρκους ο Ιωάννης ( Γερογιάννης) Δεληγιάννης, πρώτα Κοτζάμπασης της επαρχίας της Καρύταινας και μετά Προεστός. Ήταν δηλαδή «Νέο Τζάκι». 

Η ομάδα των νέων «αριστοκρατών» της Πελοποννήσου διαμορφώθηκε γύρω από τους Γερογιάννη (Δεληγιάννη),τον Παπααλέξη και τον Αναγνώστη Παπατσιώνη που γύρω στα 1780 διορίστηκαν επίτροποι στις έξι επαρχίες της Πελοποννήσου,(Καρύταινα, Φανάρι ( Ολυμπία), Αρκαδία, Νεόκαστρο, Καλαμάτα, και Εμπλάκια) ,που ήσαν «φέουδα» (μαλικια) της κόρης του Σουλτάνου Μουσταφά ΙΙΙ και αδελφής του Σελίμ Γ, της Μπεγιάν Χανούμ. 
Οι επίτροποι μάζευαν και απέδιδαν τα έσοδα της Σουλτάνας, τα οποία δεν υπόκειντο σε φορολογία. 
Επί της ηγεμονίας του υιού του Αλή των Ιωαννίνων , Βελή Πασά , ο Γερογιάννης, ανήλθε στην κορυφή των προεστώτων, ως Μώρα Αγιάννης, μαζί με τον Σωτήριο Λόντο. 

Ταυτόχρονα, ο Γερογιάννης φρόντισε με τα «σωστά» προξενιά στους γιους του να ενισχύσει την οικογένεια. . Κυριότερος γάμος ήταν αυτός του Κανέλλου με την κόρη του Αναγνώστη Παπατσιώνη, Βεκίλη του Μωριά στην Κων/πολη το 1806-1808. 

Η ρήξη των Δεληγιάννηδων με τον Βελή επήλθε το 1810, όταν αυτός διετάχθη να εκστρατεύσει στην Βουλγαρία στο πλαίσιο του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου, και προσπαθούσε να καλύψει τις δαπάνες του στρατού του, επιβάλλοντας έκτακτη φορολογία . Το ποσό ήταν υπερβολικό για τα μέτρα της τοπικής οικονομίας και έφτανε τα 7 εκατ. γρόσια. Ο Βελής αναχώρησε από την Πελοπόννησο τον Μάιο του 1810. 

Το εκστρατευτικό του σώμα, συμμετείχε στις μάχες στο Ρουστσιούκι, τη Βράκιτσα και τη Λόφιτσαν , όπου απωλέσθη το πλείστον μέρος τού στρατού του Βελή.

 Τότε, όπως περιγράφει ο Κανέλλος Δεληγιάννης στα απομνημονεύματα του, ο πατέρας του «συμφώνησε με ορισμένους επιφανείς Τούρκους της Πελοποννήσου για τη δημιουργία μιας ελληνοτουρκικής διοίκησης, που θα σεβόταν την περιουσία και τη θρησκεία όλων των πολιτών της», επαναφέροντας ουσιαστικά, για λογαριασμό του το «γαλλικό σχέδιο» του 1809. Ωστόσο, το σχέδιο έμεινε στα «προφορικά», και οι έμπειροι Κοτζαμπάσηδες κινήθηκαν πρακτικά. 

Ο Γερογιάννης Δεληγιάννης μαζί με τον προεστό της Τρίπολης και δραγουμάνο του Μωριά, Σωτήριο Κούγια μαζί με τους Βεκίληδες, και σε συμμαχία με τους Τούρκους αγάδες που δεν ήθελαν τον Βελή , κινητοποιήθηκαν για να επιτύχουν τον διορισμό ενός νέου Πασά ώστε να γλιτώσουν τη φορολογία. Στην κίνηση αυτή δεν ήταν σύμφωνος ο Λόντος, που είχε ειδοποιήσει για τις ενέργειες αυτές τον Βελή, ο οποίος πέτυχε να εκδοθεί φιρμάνι για την επιστροφή του στην Πελοπόννησο, όπου έφθασε τον Μάρτιο του 1812. 

Η εκδίκηση του Βελή ήταν σκληρή, και ο σχεδόν ταυτόχρονος θάνατος του Παπατσιώνη και του Ασημάκη Πόλου, των οποίων η περιουσία δημεύθηκε, δείχνει την έκταση των αντιποίνων του γιου του Αλή.

 Προς την οικογένεια του Γερογιάννη όμως έδειξε αρχικά επιείκεια γιατί προσπαθούσε να ανασυγκρότηση την προηγούμενη συμμαχία τους με τους Λόντους. 

Τον Ιούνιο του 1812 ,ο Βελής φυλάκισε τον Γερογιάννη μαζί με τον πρωτότοκο υιό του Θεόδωρο, τον Κούγια και άλλους και ζήτησε από την Πύλη την άδεια να τους εκτελέσει ως ενόχους σοβαρών εγκλημάτων. 

Τους έσωσε όμως η παρέμβαση της αδελφής του «μακαρίτη» Σελίμ , την οποία πέτυχαν οι Βεκίληδες, Θάνος Κανακάρης, Παπααλέξης και Αναγνώστης Δεληγιάννης. Σε εκείνη την δύσκολη στιγμή, ο Κανέλλος Δελληγιάνης έστειλε στην Ζάκυνθο υπό την προστασία της Στοάς του Ρώμα, τα γυναικόπαιδα της οικογένειας μαζί με αρκετά χρήματα. 

Το διάταγμα για την μετάθεση του Βελή στα Τρίκαλα έφθασε στην Πελοπόννησο στις 6 Αυγούστου 1812. 

Ο νέος Πασάς, Ιτσιελή Αχμέτ, ακολουθήσε τις συμβουλές των αγάδων που ήσαν εχθροί του Βελή αλλά και του Λόντου και το 1813 καρατόμησε τον Σωτήριο Λόντο, ως υπεύθυνο για τις ενέργειες του Βελή κατά των Τούρκων . 

Οι αλλαγές, στην πολιτική σκηνή της Κωνσταντινούπολης, όμως είχαν την αντανάκλαση τους στον «μικρόκοσμο» της Πελοποννήσου.

 Ο Ιτσιελή Αχμέτ Πασάς ανήκε στον κύκλο των ανθρώπων του Βεζύρη Χαλέντ Εφέντη, ο οποίος ανατράπηκε το 1815, από το κόμμα των «ισλαμιστών», και τον διαδέχθηκε ο Ραούφ Μεχμέτ Πασάς. 
Αυτός έστειλε στην Πελοπόννησο τον Σεκίρ Αχμέτ Πασά . Η πτώση του Χαλέντ είχε σοβαρές επιπτώσεις για τους Δεληγιανναίους.

 Ο Γερογιάννης αποκεφαλίστηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1816 στο σπίτι του στα Λαγγάδια, η δε περιουσία του δεσμεύθηκε και επρόκειτο να δημευθεί , αλλά η παρέμβαση και πάλι της αδελφής του Σελίμ, απέτρεψε την ολική καταστροφή της οικογένειας. Ο Ιωάννης ( Γερογιάννης) Ντεληγιάννης ή Δεληγιάννης, ή Παπαγιαννόπουλος αποκεφαλίστηκε , για να αποδείξει την πίστη του στον Σουλτάνο και να σώσει την περιουσία της Οικογένειας.

Περισσότερα στο βιβλίο μου, 

«Η επανάσταση των Φιλογενών».