Μια «Χατζαρική» πρόταση από πριν 6 χρόνια

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ στον δρόμο του πετρελαίου
…..και ο τουρκικός διαθρακικός αγωγός

του Σπύρου Χατζάρα
Σεπτέμβριος 2004

Βουλευτής του Συνασπισμού στις αρχές Σεπτεμβρίου με ερώτησή του στη Βουλή εξέφρασε την ανησυχία του, επειδή «οι Τούρκοι πάνε να μας φάνε τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, καθώς σχεδιάζουν τον αγωγό Κιγίκεϊ - Ιμπρικχμπαμπά από τη Μαύρη Θάλασσα στον κόλπο του Ξηρού στο Αιγαίο». Η κυβέρνηση απάντησε και επέρριψε ευθύνες στο «σύστημα ΠΑΣΟΚ», επειδή άφησε την υπόθεση να τελματώσει.

O αρμόδιος υπουργός κάλεσε τον βουλευτή του Συνασπισμού να μην ανησυχεί, αφού η νέα κυβέρνηση προωθεί το ζήτημα. Προώθηση εννοείται μια μάλλον τουριστική επίσκεψη τον Αύγουστο στη Μόσχα ενός πολυμελούς κλιμακίου μετά συζύγων. Ο Πρωθυπουργός πάντως περιέλαβε τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης στην ομιλία του στη ΔΕΘ στις 9 Σεπτεμβρίου.

Όπως είπε σε συνέντευξη Τύπου στις 24 Ιουνίου ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Σιούφας, ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής συζήτησε με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, «την προοπτική κατασκευής ελληνο-τουρκικού αγωγού μεταφοράς πετρελαίου, που θα ακολουθεί τη χάραξη της Εγνατίας Οδού». Ο κ. Σιούφας δεν θέλησε να δώσει περισσότερα στοιχεία για τον πετρελαιαγωγό, είπε μόνον ότι είναι στα σχέδια του Πρωθυπουργού και ότι συζητήθηκε στο γεύμα Ελλήνων και Τούρκων επιχειρηματιών κατά την επίσκεψη Ερντογάν και ότι δεν υποκαθιστά το σχέδιο του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης. Σύμφωνα με εξηγήσεις που έδωσαν μετά «κύκλοι του υπουργείου» στους δημοσιογράφους, το θέμα του πετρελαιαγωγού συζητήθηκε εκτενέστερα κατά την επίσκεψη του κ. Δ. Σιούφα στην Τουρκία. Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, πριν από περίπου 2 χρόνια οι πρώτες αναφορές σε πετρελαιαγωγό Ελλάδος - Τουρκίας είχαν γίνει στις ΗΠΑ.

Πριν συνεχίσουμε, έχει αξία να επισημάνουμε το «καφενειακό» επίπεδο της συζήτησης στη Βουλή, σε αντίθεση με το υψηλό επίπεδο πληροφοριών που έδωσε ο κ. Σιούφας στους δημοσιογράφους, χωρίς όμως αυτές να εκτιμηθούν ιδιαίτερα.

Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης έθεσε στην ημερήσια διάταξη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής το θέμα του ελέγχου από τις ΗΠΑ της ροής των πετρελαίων της Κασπίας και της Ρωσίας προς τις διεθνείς αγορές.

Κύριοι σύμμαχοι των Αμερικανών όλη τη δεκαετία του ’90 ήταν η Ουκρανία και η Τουρκία. Η επιλογή ήταν αυτονόητη, καθώς η Τουρκία ήταν και είναι «σταθερή σύμμαχος των ΗΠΑ», ενώ η ουκρανική ηγεσία απέβλεπε στην απεξάρτησή της από τη Ρωσία.

Πρώτη επιλογή των ΗΠΑ ήταν ο αγωγός Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν, ο οποίος θα μετέφερε τα πετρέλαια του Αζερμπαϊτζάν και του Καζαχστάν στη Μεσόγειο. Το Τζεϊχάν επελέγη επειδή εκεί κατέληγε ο αγωγός από το Κιρκούκ και υπήρχαν αποθηκευτικοί χώροι και λιμενικές εγκαταστάσεις που επέτρεπαν την προσέγγιση υπερδεξαμενοπλοίων (+ 300 000 τόνοι). Η επιλογή κατάληξης του αγωγού στο Τζεϊχάν στηριζόταν στην υπόθεση ότι το εμπάργκο κατά του Ιράκ θα συνεχιζόταν.

Τώρα που το Ιράκ κατέχεται από τις ΗΠΑ, διαπιστώνεται ότι οι εγκαταστάσεις στο Τζεϊχάν δεν επαρκούν ούτε καν για το ιρακινό πετρέλαιο. Στις αρχές του καλοκαιριού μάλιστα διεκόπη η άντληση πετρελαίου στο Κιρκούκ, γιατί δεν άντεχαν άλλο οι δεξαμενές στο Τζεϊχάν.

Ένα άλλο πρόβλημα του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν είναι ότι έχει σχεδιαστεί για 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα, ενώ η σημερινή παραγωγή του Αζερμπαϊτζάν εξυπηρετείται από τον αγωγό Μπακού-Σούψα (145 000 b/d) και από τον αγωγό Μπακού-Νοβοροσίισκ (100 000 b/d). Τα πετρέλαια του Καζαχστάν η ΒΡ και οι άλλοι κατασκευαστές του αγωγού μπορούν να τα ξεχάσουν για αρκετά χρόνια, αφού η παραγωγή από το κοίτασμα του Τενγκίζ εξάγεται από τον αγωγό Τενγκίζ-Νοβοροσίισκ, (565 000 b/d με την προοπτική αύξησης σε 1.340.000 b/d). Στον αγωγό μετέχει η αμερικανική Σεβρόν, η οποία διατηρεί άριστες σχέσεις με τη ρωσική ηγεσία.

Το κόστος για τη μεταφορά ενός βαρελιού πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν στην αγορά του Ρότερνταμ, από τον αγωγό Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν κυμαίνεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2002, από 3,02 δολ. ώς 2,86 δολ.

Αντίθετα, η μεταφορά με δεξαμενόπλοια από το Νοβοροσίισκ, πετρελαίων του Καζαχστάν, στοιχίζει 2,25, ενώ η επιβάρυνση του πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν που φορτώνεται σε δεξαμενόπλοια στη Σούψα της Γεωργίας είναι 1,83 δολ. ανά βαρέλι.

Ο περίφημος υποθαλάσσιος αγωγός που θα συνέδεε το Ακτάου του Καζαχστάν με το Μπακού, (κόστους 2 δισ. δολ. το 1997) έχει προς το παρόν εγκαταλειφθεί, επειδή εκτός όλων των άλλων το νομικό καθεστώς της υφαλοκρηπίδας της Κασπίας δεν έχει καθοριστεί και νομικά είναι αδύνατη η κατασκευή του.

Για τα πετρέλαια του Καζαχστάν όμως υπάρχουν και οι ανατολικές αγορές. Ο αγωγός προς την Κίνα (Ακτιούμπινσκ-Ξινιάγκ) 2.880 χλμ., θα μεταφέρει 800 000 b/d, ενώ ο παλαιός σοβιετικός αγωγός Ατουράου (Καζαχστάν)-Σαμάρα (Ρωσία) χρησιμοποιείται ήδη για τη μεταφορά 310.000 b/d. Όλα τα στοιχεία δείχνουν λοιπόν ότι ο αγωγός Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν, που αναμένεται να τελειώσει μέσα στο 2005, θα εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες οικονομικές αποτυχίες.

Η παράκαμψη των Στενών

Το φθηνότερο μέσο για τη μεταφορά των πετρελαίων της Ρωσίας και της Κασπίας στις διεθνείς αγορές, και κυρίως στις ΗΠΑ, είναι με δεξαμενόπλοια από τη Μαύρη Θάλασσα διά της Μεσογείου (1,83-2,25 δολ./βαρέλι). Μάλιστα, σε μια περίοδο συνεχούς αύξησης των τιμών του αργού, η φθηνή μεταφορά είναι ζωτικής σημασίας για τη διεθνή οικονομία.

Ο μόνος εναλλακτικός δρόμος είναι ο αγωγός που πρότεινε το 2002 η Λουκ-Όιλ από την πετρελαιοπαραγωγό περιοχή Τιμάνο-Πετσέρσκοε στη Δ. Σιβηρία προς το Μουρμάνσκ δυναμικότητας 50 εκατ. τόνων ετησίως, με την προοπτική αύξησής τους σε 100. Το κόστος υπολογίζεται σε 1,2 δισ. δολ. και αποφάσεις γι’ αυτόν αναμένονται στο τέλος του φθινοπώρου. Οι Ρώσοι, επειδή προτιμούν να ελέγχουν τα σημεία φόρτωσης, ευνοούν την αποστολή του πετρελαίου τους στις ΗΠΑ διά του αγωγού (1,2 εκατ. b/d) που συνδέει τα κοιτάσματα Τιμάν - Πετσόρα της Δυτικής Σιβηρίας διά της Ούχτα και του Γιαροσλάβ, από τους τερματικούς σταθμούς, στον κόλπο της Φινλανδίας (Αγ. Πετρούπολη), του Μούρμανσκ (1,6 - 2,4 εκατ. b/d) και ίσως αργότερα του Βίλνιους. Όμως, η «βόρεια διαδρομή» αντιμετωπίζει τεχνικές δυσκολίες, επειδή τα λιμάνια στον Πόλο παγώνουν, ενώ παγοθραυστικά τάνκερς υπάρχουν λίγα και κοστίζουν πολύ.

Τα πετρέλαια της Ρωσίας και της Κασπίας φθάνουν σήμερα με τον αγωγό CPC στο Νοβοροσίισκ (στη Μαύρη Θάλασσα) και από εκεί μεταφέρονται με δεξαμενόπλοια διά των Στενών των Δαρδανελίων. Τα πετρέλαια του Αζερμπαϊτζάν μεταφέρονται διά του λιμένος της Σούψα στη Γεωργία (η πρόσφατη «επανάκτηση» της Ατζαρίας από την Τιφλίδα θα επιτρέψει και τη χρησιμοποίηση του παλαιού σοβιετικού αγωγού Χασούρι-Βατούμι).

Σήμερα διέρχονται από τα Δαρδανέλια 2,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα (135-140 εκατ. τόνοι τον χρόνο). Από τον Οκτώβριο του 2002 η Τουρκία επέβαλε περιορισμούς στη διέλευση πλοίων και φορτίων, με αποτέλεσμα και την καθυστέρηση στη μεταφορά (20-25 ημέρες), αλλά και την επιβάρυνση των φορτίων με 12 δολ. τον τόνο. Η αδυναμία αύξησης του όγκου του διερχόμενου πετρελαίου ωθεί τις εταιρείες είτε να μειώνουν την παραγωγή τους είτε να μην κάνουν εξαγωγές, ενώ προκαλεί ζημιές 400 εκατ. δολ. στους Ρώσους πλοιοκτήτες. Το μεγάλο πρακτικό, και όχι πολιτικό, ζήτημα είναι το πώς θα μεταφερθεί περισσότερο πετρέλαιο έξω από τη Μαύρη Θάλασσα. Η παράκαμψη των Στενών είναι πρώτα πρακτικό και μετά πολιτικό ζήτημα.


Το 1994 ελληνικοί επιχειρηματικοί κύκλοι διατύπωσαν την πιο πρακτική και οικονομικά εφικτή λύση για την παράκαμψη των Στενών, με την κατασκευή αγωγού. Λόγω των ελληνικών πολιτικών σκοπιμοτήτων, η διαδρομή του αγωγού έπρεπε να παρακάμψει την Τουρκία. Έτσι, βρέθηκε η λύση της Βουλγαρίας, και ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Το 1994 κυρίαρχο στοιχείο δεν ήταν η μεταφορά του πετρελαίου, αλλά η η ασφάλεια της Θράκης και η υποβάθμιση της στρατηγικής σημασίας των Στενών. Και αυτό ήταν μια καλή πολιτική ιδέα.

Οι Βούλγαροι όμως (μόλις τους βάλαμε στο παιχνίδι), με την ενθάρρυνση εχθρικών προς την Ελλάδα παραγόντων, σκέφθηκαν ότι υπάρχει και άλλη διαδρομή. Γι’ αυτό, παράλληλα με τον ελληνο-βουλγαρικό αγωγό ενεπλάκησαν και με τον αγωγό Μπουργκάς (Πύργος) - Βλόρα (Αυλώνα) διά μέσου της πΓΔΜ, ενώ ταυτόχρονα υπακούοντας στις αμερικανικές ανησυχίες για την πιθανή υποβάθμιση του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν, εφεύρισκαν διάφορους λόγους κωλυσιεργίας, ώστε ο ρωσο-βουλγαρο-ελληνικός αγωγός να μην προηγηθεί του αζερμπαϊτζανο-τουρκικού.

Μήνα τον μήνα, χρόνο τον χρόνο, πέρασαν 10 χρόνια, αλλά ακόμα βρισκόμαστε εκεί που ξεκινήσαμε. Τώρα όμως έχουμε ένα διαφορετικό περιβάλλον. Οι παίκτες του πετρελαίου έχουν ξεπεράσει τον αιφνιδιασμό που προκάλεσε η ελληνική ιδέα, ενώ διάφορες χώρες προσπάθησαν και ετοίμασαν και αυτές τα δικά τους σχέδια για την παράκαμψη των Στενών των Δαρδανελίων.

Η Ουκρανία στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 προωθούσε την ιδέα της μεταφοράς των πετρελαίων της Κασπίας προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Οι ουκρανικές «ιδέες» ικανοποιούσαν μεν την αντιρωσική στάση των ΗΠΑ, αλλά δεν ικανοποιούσαν την ανάγκη τροφοδοσίας των ΗΠΑ με πετρέλαιο. Το Κίεβο μάλιστα κατασκεύασε με δικές του δαπάνες τον αγωγό Οδησσός - Μπρόντι, που θα μπορούσε να συνδεθεί με τον υφιστάμενο αγωγό Ντρούζμπα - Άντρια (Αδριατική) και να επεκταθεί ώς το Γκτανσκ. Ο αγωγός αρχικά, με νομοθετική διάταξη, απαγορευόταν να χρησιμοποιηθεί για ρωσικό πετρέλαιο. Στόχος ήταν να μεταφέρει στην Ευρώπη πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής, διακόπτοντας έτσι την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης, (και της Ουκρανίας) από τη Ρωσία. Οι Ουκρανοί πρότειναν γι’ αυτό την κατασκευή του αγωγού Τζεϊχάν-Σαμψούντα, ο οποίος θα μετέφερε αραβικό πετρέλαιο στη Μαύρη Θάλασσα. Από τη Σαμψούντα στην Οδησσό η μεταφορά θα γινόταν με δεξαμενόπλοια.

Τα σχέδια αυτά ναυάγησαν τελικώς, και φέτος η Ουκρανία παρέδωσε τον αγωγό της σε ρωσικά χέρια (στην κοινοπραξία ΤΝΚ-ΒΡ). Σήμερα μεταφέρει 100.000 b/d ρωσικού πετρελαίου από το Νοβοροσίισκ. Ο αγωγός έχει δυναμικότητα 300.000 b/d.

Ο τουρκικός διαθρακικός αγωγός

Η «νέα ιδέα» ανακοινώθηκε επισήμως από το τουρκικό πρακτορείο «Ανατολή» στις 28 Μαΐου 2004. Η ρωσική κρατική εταιρεία Τρανσνέφτ, που έχει το μονοπώλιο των ρωσικών αγωγών πετρελαίου, η ρωσο-βρετανική εταιρεία πετρελαίου ΤΝΚ-ΒΡ, η ρωσική εταιρεία πετρελαίου Τατνέφτ, συμφώνησαν με όμιλο τουρκικών κατασκευαστικών εταιρειών για την κατασκευή αγωγού από το Κιγιέκεϊ (στην ακτή της Ανατολικής Θράκης στη Μαύρη Θάλασσα) στο Ιμπρικχμπαμπά (στον κόλπο του Ξηρού στο Αιγαίο, όπου όμως δεν μπορεί να πρεσεγγίζουν υπερδεξαμενόπλοια).

Το σχέδιο, που είχε υποβληθεί τον Ιούνιο του 2003 στο ρωσικό υπουργείο Ενέργειας, προέρχεται από την αμερικανική εταιρεία Thrace Development Co του Χιούστον, ενώ συμμετέχουν ισχυρά τουρκικά συμφέροντα που έχουν δεσμούς με την ηγεσία του Καζαχστάν.

Ο προτεινόμενος αγωγός θα έχει μήκος 193 χλμ. και θα μπορεί να μεταφέρει 60 εκατ. τόνους τον χρόνο. Το κόστος του αγωγού θα είναι 900 εκατ. δολ.. και έως την απόσβεση του κόστους του η δίοδος του πετρελαίου θα επιβαρύνεται με 0,96 δολ. το βαρέλι. Η απόσβεση αναμένεται να γίνει σε 7 χρόνια και μετά την περίοδο αυτή η δίοδος ενός βαρελιού θα κοστίζει 0,40 δολ. Η ανακοίνωση, στις 28 Μαΐου, της συμφωνίας της Τρανσνέφτ για τον διαθρακικό αγωγό προκάλεσε σάλο στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών το οποίο ενδιαφέρεται κυρίως για τα γεωπολιτικά συμφέροντα της χώρας. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να ανακοπεί η αρχική ορμή του σχεδίου. Η πρώτη σύσκεψη των ρωσικών εταιρειών με τους διπλωμάτες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι προς το παρόν συμφέρει η μεταφορά με πλοία. Επίσης, συμφωνήθηκε ότι στον αγωγό πρέπει να συνεργαστεί και η εταιρεία πετρελαίου του Καζαχστάν.

Η Ρωσία, που ήδη ανησυχεί λόγω του ελέγχου των Στενών από την Τουρκία, δεν βλέπει με καλό μάτι την παράλληλη δέσμευσή της από τον τουρκικό διαθρακικό αγωγό. Όμως αυτό θα μπορούσε να διορθωθεί με την υπογραφή μιας διεθνούς συμφωνίας, που θα διακανόνιζε τα του ρωσικού συν-ελέγχου επί του αγωγού. Το θέμα αυτό θα ήταν από τα κυρίαρχα της επίσκεψης του κ. Πούτιν στην Τουρκία στις 3-4 Σεπτεμβρίου 2004, η οποία αναβλήθηκε λόγω των γεγονότων του Μπεσλάν.

Ο κ. Πούτιν θα συζητούσε παράλληλα και τον ρόλο της Τουρκίας για την «εξημέρωση» της νέας αμερικανοτραφούς ηγεσίας της Γεωργίας, δεδομένου ότι ο αγωγός Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν διέρχεται διά των υψωμάτων Πανγκίσι, όπου διατηρούν τα στρατόπεδά τους οι Τσετσένοι τρομοκράτες. Η Ρωσία, εάν δεν λάβει μέτρα η Γεωργία εις βάρος των Τσετσένων, προτίθεται να πραγματοποιήσει εκεί αεροπορικές επιδρομές _ όπως έκανε και στο παρελθόν _ γεγονός που καθιστά εντελώς αβέβαιη τη λειτουργία του αγωγού που ενδιαφέρει την Τουρκία.

Οι Τούρκοι ιθύνοντες δεν βλέπουν όλοι θετικά τον διαθρακικό αγωγό Κιγιέκεϊ – Ιμπρικχμπαμπά. Στους αντιπάλους του σχεδίου περιλαμβάνονται, εκτός του λόμπι των κατασκευαστών του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν, το οποίο φοβάται μείωση του όγκου που θα περνάει από τον αγωγό αυτό, _ αρχικά αναμένεται η δίοδος από τον Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν 10-15 εκατ. τόνων τον χρόνο με τελική δυναμικότητα τα 67 εκατ. τόνους ετησίως _ και όσοι ανησυχούν για τις επιπτώσεις από τη νομική υποχρέωση που έχει αναλάβει η τουρκική κυβέρνηση να μην υποστηρίξει άλλον αντίπαλο αγωγό του BTC.

Μια νέα ομάδα στους κόλπους της τουρκικής ηγεσίας αναζωογόνησε την παλαιά ουκρανική ιδέα για τον αγωγό Τζεϊχάν-Σαμψούντα και προτείνει την κατασκευή αγωγού με ανάποδη ροή, Σαμψούντα-Τζεϊχάν, ο οποίος θα τροφοδοτείται με δεξαμενόπλοια από τη Σούψα. Έτσι θα εγκαταλειφθεί η επικίνδυνη διαδρομή από τα υψίπεδα Παγκίσι. Η διαδρομή αυτή παραμένει ακριβή (2,54 δολ./b), είναι όμως φθηνότερη από την Μπακού-Τζεϊχάν και πολιτικά ασφαλέστερη, ενώ θα μπορούσε να γίνει διπλής διαδρομής κάποτε στο μέλλον.

Οι άλλοι αγωγοί

Η Βουλγαρία, από το 1995 (σχεδόν ταυτόχρονα με τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης), πρότεινε τον αγωγό Μπουργκάς - Βλόρα (Αυλώνα). Το αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου και Ανάπτυξης επιχορήγησε το 1999 με 588.000 δολ. την εκπόνηση της μελέτης σκοπιμότητας του αγωγού. Τον Ιανουάριο του 2004 το σχέδιο αυτό υποστηρίχθηκε και από το Κέντρο Μελετών Νίξον.

Η κατασκευή του αγωγού αποτελεί την απάντηση των αμερικανικών συμφερόντων στη διαδρομή Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης, καθώς θεωρείται δεδομένη (τουλάχιστον προς το παρόν) η ταύτιση των πολιτικών προσανατολισμών των χωρών αυτών με τα αμερικανικά συμφέροντα. Μέσω της κατασκευής του αγωγού (στην οποία δεν συμμετέχει η Ρωσία) θα μπορούν να επιβάλλονται όροι στη ροή του πετρελαίου από το λιμάνι του Νοβοροσίσκ, ενώ παράλληλα θα δοθεί η δυνατότητα μεταφοράς και του πετρελαίου που θα καταλήγει στο λιμάνι Σούπσα της Γεωργίας.

Η Ρουμανία προτείνει τον αγωγό Κοστάντζα - Πάντσεβο (Σερβία) - Ομνίσαλι (Κροατία) - Τεργέστη. Η μελέτη βιωσιμότητας του αγωγού, που θα στοιχίσει 900 εκατ. δολ., παραδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2003 και χρηματοδοτήθηκε κατά τα 2/3 από την αμερικανική υπηρεσία Trade and Development Agency και κατά το 1/3 από ομάδα επιχειρήσεων (2 ρουμανικές και 4 αμερικανικές). Ο αγωγός θα μεταφέρει 50 εκατ. τόνους ετησίως. Τα πλεονεκτήματα που θα προσφέρει ο αγωγός αυτός, σύμφωνα με την ομάδα μελέτης, συνοψίζονται μεταξύ άλλων στα εξής:

α. Εξυπηρετεί τελικούς καταναλωτές, αντί να είναι ένας αγωγός διαμεταφοράς όπως ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης και θα αποτελεί μια ζωτική υποδομή κατά μήκος του Ανατολικού - Δυτικού ενεργειακού διαδρόμου, ο οποίος προωθείται στα πλαίσια της πρωτοβουλίας INOGATE.

β. Ο αγωγός μπορεί να διασυνδεθεί και με τον αγωγό Ντρούζμπα - Άδρια (Αδριατική). γ. Αποφυγή μεταφοράς του πετρελαίου από τα στενά του Βοσπόρου. δ. Διαδρομή διά μέσου χωρών με πολιτική σταθερότητα. ε. Εφοδιασμός των ανατολικοευρωπαϊκών διυλιστηρίων με αργό πετρέλαιο του Αζερμπαϊτζάν.

Η ελληνο-τουρκική προσέγγιση

Το πρώτο μέλημα για την επιλογή της διαδρομής του πετρελαίου είναι η πολιτική ασφάλεια. Αυτό εξηγεί γιατί όλες οι επιλογές που έχουν διατυπωθεί ώς τώρα αποκλείουν τον πιο φυσικό και οικονομικό δρόμο: την ελληνο-τουρκική συνεργασία. Σύμφωνα όμως, με τις δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης κ. Σιούφα, «εδώ και 2 χρόνια στις ΗΠΑ συζητήθηκε για πρώτη φορά η ιδέα της ελληνο-τουρκικής συνεργασίας». Η συνεργασία αυτή έχει ήδη υλοποιηθεί με τον αγωγό φυσικού αερίου, που θα συνδέει το τουρκικό με το ελληνικό δίκτυο. Ο τουρκικός διαθρακικός αγωγός θα βρίσκεται πάντα εκτεθειμένος σε μια μελλοντική ελληνο-τουρκική κρίση. Ο μόνος τρόπος που θα καθιστά ασφαλή και απρόσκοπτη την ροή του πετρελαίου είναι η ελληνο-τουρκική συνεννόηση και η συνεγγύηση προς τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Η Τουρκία κατέχει στρατηγική θέση στον δρόμο των πετρελαίων της Κασπίας προς τις διεθνείς αγορές και τις ΗΠΑ. Η παράκαμψή της είναι πολιτικός ελιγμός τον οποίο δεν επιθυμεί η ηγεσία των ΗΠΑ.

Επομένως, μια λογική λύση είναι η κατασκευή ενός αγωγού από το Κιγίκεϊ στην Αλεξανδρούπολη, ο οποίος θα μπορούσε να επεκταθεί για να μεταφέρει μέρος του πετρελαίου προς τη Θεσσαλονίκη και από εκεί με τον υφιστάμενο αγωγό στα Σκόπια και ένα άλλο μέρος προς το Ιόνιο. Από τα Σκόπια θα μπορούσε να γίνει αγωγός προς το Πάντσεβο, ώστε να τροφοδοτείται και το κύριο διυλιστήριο της Σερβίας. Αυτή η λύση θα πρέπει να ξεπεράσει τις αντιδράσεις όσων έχουν επενδύσει στον αγωγό Μπακού-Τζεϊχάν, σ’ αυτούς που προωθούν τον αγωγό Σαμψούντα-Τζεϊχάν, και να γίνει αποδεκτή από τους Ρώσους.
Είναι πάντως πολιτικά προτιμότερη από την «αφύσικη κουμπαριά» με τη Σόφια, γιατί, όπως λέει και η παροιμία, «όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα χρόνους κοσκινίζει».