Η προδοσία του 1941, του Παπάγου και του Εστεμμένου τενεκέ «με χαρτί και καλαμάρι». Το (φανφαρονικό) Γιουγκοσλαβικό σχέδιο

 Το στενογραφημένο Πρακτικό της Συσκέψεως που έγινε στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Κρεμενίτσα,(Κιναλί) τη νύχτα της 3ης

 προς 4η Απριλίου 1941, βρίσκεται στα Αγγλικά Αρχεία. 

 

Συμμετέχοντες: Α. Παπάγος, Αρχιστράτηγος των Ελληνικών Ένοπλων Δυνάμεων, ο Στρατηγός Χένρι Μέτλαντ Γουίλσον, Διοικητής των βρετανικών Δυνάμεων στην Ελλάδα, ο Υποπτεραρχος κ. Ντ’ Αλμπιάκ, Αρχηγός των βρετανικών Αεροπορικών Δυνάμεων Μ. Ανατολής, ο Ναύαρχος Τουρλ , ο Αρχηγός του Γιουγκοσλάβικου Γενικού Επιτελείου Ραντιβόϊε Γιάνκοβιτς και ο Συνταγματάρχης Πέρεσιτς Γιάνκοβιτς: 

 

Το πρακτικό:

ΓΙΑΝΚΟΒΙΤΣ. «Έξουσιοδοτήθην ύπό του κ. Προέδρου τής Κυβερνήσεως Στρατηγού Σίμοβιτς να έλθω εις έπαφήν μετά του Έλληνος και Άγγλου αντιπροσώπου και να συζητήσω δια τάς κοινάς επιχειρήσεις Γιουγκοσλάβων, Ελλήνων και Άγγλων εις τήν περίπτωσιν καθ’ ην γερμανικαί, βουλγαρικαί ή ίταλικαί δυνάμεις ήθελον απειλήσει την Θεσσαλονίκην. Η Θεσσαλονίκη, ναυτική ελληνική βάσις, αποτελεί σήμερον τον μοναδικό λιμένα επικοινωνίας της Γιουγκοσλαβίας με τήν Τουρκίαν, Άγγλίαν και Άμερικήν. Εάν ή ελευθερία της Θεσσαλονίκης ήθελεν απειληθή ύπό ενεργειών Γερμανών ή Ιταλών ή Βουλγάρων, οι Γιουγκοσλάβοι θά ενδιαφερθούν δι' ίδιον λογαριασμόν των. Ή άπόφασις αύτη θά ληφθή έν καιρώ τω δέοντι ύπό τής γιουγκοσλαβικής Κυβερνήσεως. Διά τήν παρεμπόδισιν ενεργείας εναντίον τής Θεσσαλονίκης έκ μέρους τών Γερμανών, Βουλγάρων, Ιταλών δέον οί "Αγγλοι, Γιουγκοσλάβοι και Έλληνες νά μελετήσωμεν τάς συνθήκας κοινής ένεργείας. Έπί τω σκοπώ τούτω κατηρτίσθη Σχέδιον ένεργείας, εις ο καθορίζονται ό ρόλος και αί συνθήκαι συμμετοχής εκάστου τών τριών συμμάχων και βάσει του οποίου συνεπώς και οί Γιουγκοσλάβοι θά λάβωσι μέρος εις τήν κοινήν ένέργειαν. Ή ισχύς τών διατάξεων του κοινού Σχεδίου ένεργείας άρχεται άμα τή έγκρίσει τούτων ύπό τής γιουγκοσλαβικής Κυβερνήσεως. Μεταβολή άρθρων τινών έν δεδομένη τινι στιγμή θά λαμβάνη χώραν μετά σύμφωνον γνώμην Άγγλων, Ελλήνων και Γιουγκοσλάβων. Τό κείμενον του Σχεδίου ένεργείας όπερ τίθεται ύπ' όψιν ύμών, εχει ως έξης: I. Σκοπός τής κοινής ένεργείας θά είναι ή συντριβή τών γερμανικών ή γερμανικών και βουλγαρικών δυνάμεων αίτινες ύπερβαίνουσαι τά έλληνικά σύνορα θά κατευθυνθώσι προς Θεσσαλονίκην απειλούσαι ταύτην. 

α. Αί έλληνικαί δυνάμεις αί εύρισκόμεναι εις τήν ώχυρωμένην τοποθεσίαν, ώς έπίσης και αί τοιαύται δεξιά του Στρυμόνος ποταμού, τηρουσαι άμυντικήν στάσιν, θά έπιζητήσουν νά άναχαιτίσουν τήν γερμανικήν ή γερμανοβουλγαρικήν έπίθεσιν, διά νά παράσχουν τον χρόνον εις τάς άγγλικάς και γιουγκοσλαβικάς δυνάμεις, 'ίνα αύται δυνηθούν και πλήξωσι τό πλευρόν και τά μετόπισθεν των προς Θεσσαλονίκην κινηθησομένων άντιπάλων δυνάμεων. Συγχρόνως, αί εις Άλβανίαν έλληνικαί δυνάμεις ύποχρεούνται νά άναλάβωσιν έπίθεσιν έν συνεργασία μετά γιουγκοσλαβικών δυνάμεων διά νά συντρίψωσι τάς ίταλικάς δυνάμεις. 

β. Αί άγγλικαί δυνάμεις, (τέσσαρες μεραρχίαι μηχανοκίνητοι και μία μεραρχία τεθωρακισμένη), αίτινες συγκεντρούνται εις περιοχήν Όλυμπος-Άλιάκμων ποταμός-Βέρμιον ορος, δέον νά έπισπεύσωσι τήν συγκέντρωσαν των, ίνα δυνηθώσι και ένεργήσωσι τό ταχύτερον. Ούτω, μετά τήν άφιξιν τών δυνάμεων τούτων δέον αύται νά συγκεντρωθώσιν εις περιοχήν λίμνης Δοϊράνης έπί σκοπώ έξασφαλίσεως του συνδέσμου μεταξύ τών έλληνικών και γιουγκοσλαβικών δυνάμεων και, έν δεδομένη στιγμή ένεργούσαι μετά τών γιουγκοσλαβικών δυνάμεων, νά άναλάβωσιν έπίθεσιν κατά του πλευρού έν τή κατευθύνσει Στρώμνιτσα-Πετρίτσι. Εις περίπτωσιν καθ’ ήν ή έπίθεσις τών Γερμανών και Βουλγάρων εναντίον τής Γιουγκοσλαβίας ή Ελλάδος άρχίση προ τής πλήρους συγκεντρώσεως τών δυνάμεων τούτων, αί πρώται άφιχθείσαι ήδη δυνάμεις νά κατευθυνθώσιν εις περιοχήν Δοϊράνης έπί σκοπώ πραγματοποιήσεως έν τή περιοχή ταύτη συνδέσμου μεταξύ γιουγκοσλαβικών και έλληνικών δυνάμεων, μεθ' ο νά άναλάβωσιν έπίθεσιν έν συμπράξει μετ' αύτών. 

γ. Αί γιουγκοσλαβικαί δυνάμεις, δύο μεραρχίαι πεζικού έν πρώτη γραμμή και δύο έν δευτέρα, θά άναλάβωσιν έν συνεργασία μέ τάς άγγλικάς δυνάμεις έπίθεσιν έπί τών κάτωθι κατευθύνσεων: Στρώμνιτσα-Πετρίτσι, Πέτσοβον-Κρέσνα, Τσάρεβο Σέλο-Τζουμαγιά, Κρίπα Παλάγκα-Κιούστεντηλ, έπί σκοπώ ένεργείας κατά του πλευρού και τών νώτων του εχθρού. Αί προς Άλβανίαν συγκεντρωμέναι γιουγκοσλαβικαί δυνάμεις, τρεις μεραρχίαι πεζικού έν πρώτη γραμμή και μία έν δευτέρα, ήτις θά εχη περατώσει τήν συγκέντρωσίν της τήν 12 Απριλίου, θά άναλάβωσι ταυτοχρόνως έπίθεσιν αν συμπράξει μετά τών έλληνικών δυνάμεων προς συντριβήν τών έν Αλβανία Ιταλών. II. Ίδιαίτεραι ύποχρεώσεις τών τριών συμμάχων: Κατά τάς έπιχειρήσεις ταύτας οί Άγγλοι θά πρέπει νά βοηθήσουν δι' άεροπορίας εις τον μεγαλύτερον δυνατόν άριθμόν άεροπλάνων, ώς έπίσης και δι' άντιαρματικών, τόσον τούς Γιουγκοσλάβους όσον και τούς Έλληνας, οίτινες στερούνται τών άναγκαίων μέσων προς καταπολέμησιν μηχανοκινήτων φαλάγγων. 

Καθ' όσον άφορα τούς Γιουγκοσλάβους, θά πρέπει τούτους νά βοηθήσωσιν οί Άγγλοι και διά τάς έπιχειρήσεις τούτων προς βορράν όσον και διά τό μέτωπον προς τούς Ιταλούς έν Αλβανία και δι’ άεροπορίας διώξεως και διά τοιαύτης βομβαρδισμού. I

II. Ζώναι Ενεργείας και ρόλος έκάστου τών τριών συμμάχων: 

α. Αί έλληνικαί δυνάμεις, συγκεντρούμεναι εις περιοχήν Σιδηροκάστρου-Κρουσια-λίμνη Δοϊράνη, δέον νά ένεργήσουν άμυντικώς, διά νά δώσωσι τον αναγκαίο χρόνο εις τούς Γιουγκοσλάβους και τούς Άγγλους νά έκδηλώσωσιν έπίθεσιν κατά του άντιπάλου. Ό όγκος τών δυνάμεων τούτων θά συγκεντρωθή δυτικώς του ποταμού Στρυμόνος και τό μικρότερον μέρος άνατολικώς του ποταμού τούτου.

 β. Αί άγγλικαί δυνάμεις, όταν θά καταστή αναγκαίο (έδόθη ή έξήγησις ότι τήν άνάγκην θά τήν κρίνη ή γιουγκοσλαβική Κυβέρνησις, ήτις τότε θά ζητήση τήν συγκέντρωσίν τών άγγλικών δυνάμεων), θά συγκεντρωθώσιν εις τήν περιοχήν λίμνη Δοϊράνη-Βαλάντοβο-Στρώμνιτσα, μέ άποστολήν νά άναλάβωσιν έν συνεργασία μέ τάς γιουγκοσλαβικάς δυνάμεις έπίθεσιν έν ταις κατευθύνσεσι: Στρώμνιτσα-Πετρίτσι, Πέτσοβο-Κρέσνα, Τσάρεβο Σέλο-Τζουμαγιά. Ό όγκος τών αγγλικών τούτων δυνάμεων θά συγκεντρωθή εις τήν κοιλάδα Στρούμνιτσα, μέ δύο δευτερεύοντα συγκροτήματα, τό έν εις περιοχήν περί τήν λίμνην Δοϊράνην και τό ετερον εις περιοχήν Μπέροβο-Πέτσοβο. 

γ. Αί γιουγκοσλαβικαί δυνάμεις θά συγκεντρωθώσιν εις περιοχήν Στρώμνιτσα-Ραδόβιστε-Κρίβα-Παλάνκα-Τσάρεβο Σέλο-Πέτσοβο, μέ άποστολήν τήν έκδήλωσιν έπιθέσεως έν συντονισμώ μέ τάς άγγλικάς δυνάμεις κατά του πλευρού και τών μετόπισθεν τής έχθρικής έπιθέσεως. 

IV. Τέλος τό παρόν Σχέδιον ένεργείας προβλέπει: Ώς προς τήν διοίκησιν, ό,τι είναι γνωστόν ύμίν (άπευθυνόμενος προς τον κ. Άρχιστράτηγον) έξ άλλων σχετικών κατά τό παρελθόν συζητήσεων, ήτοι προκειμένου περί άποσπασμάτων έλληνικών και γιουγκοσλαβικών δυνάμεων κοινός διοικητής είναι ό εχων τάς περισσοτέρας δυνάμεις.Εις περίπτωσιν ίσων δυνάμεων ή κοινή διοίκησις θά έξασφαλισθή μερίμνη έκείνης, εις τήν ζώνην τής όποιας ένεργεί τό απόσπασμα. Διά τήν περίπτωσιν καθ' ήν δυνάμεις έλληνικαί και γιουγκοσλαβικαί άναμιχθώσιν έν πορεία ή σταθμεύσει ή κατά τον άγώνα, ή κοινή διοίκησις άνήκει εις έκείνον όστις άσκεί διοίκησιν άνωτέρου κλιμακίου. Ώς προς τά λάφυρα προβλέπει, όπως ταύτα περιέρχωνται εις τήν κυριότητα τού στρατού δστις τά έπραγματοποίησεν. Πλήν, οί "Αγγλοι, ώς μή έχοντες άνάγκην ύλικού και δοθέντος ότι και ή Γιουγκοσλαβία και ή Ελλάς, ώς πτωχά κράτη, δεν διαθέτουσιν υλικά και δη συγχρονισμένα, θά πρέπει δότι περιέρχεται εις χείρας των (τών "Αγγλων) ώς λάφυρα νά διατίθενται υπέρ τών δύο τούτων χωρών. Τέλος, προβλέπει το Σχέδιον ώρισμένα άλλα ζητήματα (διαβιβάσεις, συνδέσμους κτλ.), άτινα είσι δευτερεύοντα, δυνάμενα νά συζητηθώσι μετά τήν συζήτησιν τών κυρίων θεμάτων άτινα ήδη έξέθηκα ύμίν. Ταύτα έξέθηκα ύμίν, μή έχων έντολήν νά συζητήσω επί ούδενός ετέρου τινός σημείου. Μεταφέρω τάς ώς άνω άπόψεις και επί τούτων δύναμαι νά δώσω οιανδήποτε έξήγησιν, ώς νά ήμην όμως ό σύνδεσμος, και νά μεταφέρω έπίσης οιανδήποτε πρότασιν ύμών εις τήν Κυβέρνησίν μου».

 

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΧΑΤΖΑΡΑΣ