Αντίστροφη μέτρηση για νέα διάσωση τραπεζών

Ρεπορτάζ http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/2010-06-19-21-34-17-2010061924740

Μέσα στον Ιούλιο δημοσιεύονται αποτελέσματα των νέων stress test για όλες τις ελληνικές τράπεζες – Ενεργοποιείται το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, νέα συμφωνία για «πακέτο» στις αδύναμες τράπεζες προαναγγέλλει ο Χ. Αλμούνια – Προληπτικό «σφίξιμο» των κανόνων ελέγχου εξαγορών τραπεζών από την ΤτΕ, ενόψει αναγκαστικών «γάμων»

Στο τραπεζικό σύστημα της χώρας περνά πλέον ο διεθνής «προβολέας» δημοσιότητας για την ελληνική οικονομία, καθώς όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση περνά προς το παρόν με επιτυχία τα τεστ των ελεγκτών της «τρόικας» και είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση της χώρας με τη δεύτερη δόση του διεθνούς δανείου των 110 δις. ευρώ. Υπουργείο Οικονομικών και Τράπεζα της Ελλάδος, σε συνεργασία με την Ε.Ε., το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, προετοιμάζουν την επόμενη φάση του σχεδίου σταθεροποίησης του πιστωτικού συστήματος, που δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε κρατικοποιήσεις τραπεζών, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, αλλά και σε αναγκαστικούς «γάμους», για να διασωθούν αδύναμες τράπεζες.

Ο αρμόδιος επίτροπος Ανταγωνισμού, Χοακίμ Αλμούνια, προανήγγειλε χθες και επίσημα την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για μια νέα συμφωνία της Αθήνας με την Κομισιόν, μετά την αντίστοιχη για το «πακέτο» των 28 δις. ευρώ:

n Η αύξηση του κόστους δανεισμού μεταξύ των τραπεζών θα μπορούσε να οδηγήσει ορισμένες κυβερνήσεις σε νέα παρέμβαση διάσωσης τραπεζών οι οποίες μέχρι σήμερα δεν είχαν προσφύγει σε κρατική βοήθεια, δήλωσε στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, εκτιμώντας ότι ορισμένες τράπεζες, κυρίως μερικές ισπανικές και ελληνικές, είναι πιθανόν να ζητήσουν βοήθεια.

n Από την κλιμάκωση της κρίσης το Σεπτέμβριο του 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει τουλάχιστον 4,13 τρισ. ευρώ σε σχέδια κεφαλαιακής ενίσχυσης τραπεζών. «Ενδεχομένως να έχουμε και λίγη δουλειά παραπάνω», δηλώνει τώρα ο Αλμούνια, σημειώνοντας ότι η Ελλάδα είναι πιθανόν να θέσει σε εφαρμογή ένα νέο κρατικό σχέδιο για τις τράπεζες, δεδομένου ότι το μνημόνιο συνεργασίας με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ είχε εκπονηθεί εν μέρει με την πρόθεση αυτή και προβλέπει νέες κεφαλαιακές ενισχύσεις μέχρι του ποσού των 10 δις. ευρώ από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. «Δεν μπορώ να προβλέψω τίποτα. Αλλά υποψιάζομαι ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει σε ένα νέο κρατικό σχέδιο διάσωσης σε συνεργασία με τις Βρυξέλλες», τονίζει ο επίτροπος Ανταγωνισμού.

Η διαδικασία διάσωσης τραπεζών συνδέεται στενά με το… «στριπτίζ» για τα οικονομικά στοιχεία όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών, το οποίο αποφασίσθηκε την Πέμπτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθώς οι ηγέτες των «27» αποφάσισαν να κάνουν τα πάντα για να διευκολύνουν την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο τραπεζικό σύστημα και στο ευρώ.

Η «ακτινογραφία» φερεγγυότητας όλων των τραπεζών στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα δοθεί στη δημοσιότητα μέσα στον επόμενο μήνα, με μια απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών. «Θα διενεργήσουμε ελέγχους προσομοίωσης ακραίων συνθηκών (stress tests) τράπεζα προς τράπεζα και θα ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί στους δημοσιογράφους, μετά τη λήξη των συζητήσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Ουσιαστικά, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να ακολουθήσουν με καθυστέρηση ενός έτους το δρόμο της αμερικανικής διοίκησης Ομπάμα, που από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε καθήκοντα προχώρησε σε stress test και έδωσε τα αποτελέσματα στη δημοσιότητα.

Στο τέλος της διαδικασίας, πάντως, αν όλα εξελιχθούν καλά, θα έρθει αναπόφευκτα η ώρα της αλήθειας για αρκετές αδύναμες τράπεζες. Και οι εθνικές κυβερνήσεις, αλλά ενδεχομένως και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης, θα χρειασθεί να δείξουν άμεσα την αποφασιστικότητά τους να ενισχύσουν με νέα κεφάλαια τις προβληματικές τράπεζες, ή να επιβάλλουν συγχωνεύσεις, για να δημιουργηθούν ισχυρότερα ιδρύματα. Οι αγορές θα παρακολουθούν στενά και αυτή τη διαδικασία, για να διαπιστώσουν αν και σε ποιο βαθμό οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις διαθέτουν επαρκή κεφάλαια για να κρατήσουν στα πόδια του το τραπεζικό σύστημα.

Για τις ελληνικές τράπεζες, η διαδικασία των stress test προβάλλει εξαιρετικά απειλητική, καθώς αυτή τη φορά οι έλεγχοι θα διενεργηθούν με βάση πολύ πιο «μαύρα» σενάρια, από αυτά που είχε χρησιμοποιήσει η Τράπεζα της Ελλάδος στους περυσινούς αντίστοιχους ελέγχους. Όποιες τράπεζες βρεθούν στην «κόκκινη γραμμή» θα πρέπει να λάβουν άμεσα κεφαλαιακές ενισχύσεις από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, εκδίδοντας προνομιούχες μετοχές σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές. Ουσιαστικά, αυτές οι τράπεζες θα περάσουν προσωρινά στον έλεγχο του Ταμείου, χωρίς να είναι βέβαιο πότε θα επανέλθουν στον ιδιωτικό τομέα.

Επιπλέον, η διαδικασία θα πρέπει να εξελιχθεί με τρόπο που θα αποφευχθεί μια νέα δοκιμασία της υπομονής και της ψυχραιμίας των Ελλήνων καταθετών: κάθε επαναφορά των συνθηκών πανικού, που επικράτησε αρκετές φορές τους τελευταίους μήνες της αβεβαιότητας, μπορεί από μόνη της να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνη για τις ελληνικές τράπεζες, προειδοποιούν τραπεζικά στελέχη.

Σε απλά υποκαταστήματα της ΕΚΤ μετατρέπει η κρίση τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες, ιδιαίτερα μετά την τελευταία «βροχή» υποβαθμίσεων από την Moody’s, αναζητούν εναγωνίως αποδεκτά καλύμματα για να συνεχίσουν να αντλούν τους «ποταμούς» ρευστότητας από την Φραγκφούρτη, που είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίοι για τη συνέχιση της λειτουργίας τους.

Τα στοιχεία της ΕΚΤ και της Τράπεζας της Ελλάδος είναι αποκαλυπτικά της σημερινής τραγικής κατάστασης του άλλοτε κραταιού τραπεζικού συστήματος της χώρας, που βασίζει πλέον αποκλειστικά τη λειτουργία του στη «γενναιοδωρία» της Ευρωτράπεζας, που με τη σειρά της είναι υποχρεωμένη να στηρίζει πέρα από κάθε αποδεκτό, μέχρι πρόσφατα, όριο το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, για να αποτρέψει ένα επικίνδυνο τραπεζικό και δημοσιονομικό ντόμινο στην Ευρωζώνη:

n Τον Μάιο, οι ελληνικές τράπεζες είχαν αισίως συγκεντρώσει χρηματοδοτήσεις 90 δις. ευρώ (37,5% του ελληνικού ΑΕΠ!) από την ΕΚΤ. Για να γίνει αντιληπτή η έκταση αυτής της πρωτοφανούς στην ιστορία της Ευρωζώνης «μετάγγισης» ρευστότητας σε ένα εθνικό τραπεζικό σύστημα, αρκεί να αναφερθεί, ότι τον ίδιο μήνα οι ισπανικές τράπεζες, που επίσης βρίσκονται σε δεινή θέση και δραστηριοποιούνται σε μια οικονομία τετραπλάσια της ελληνικής, είχαν αντλήσει «μόνο» 86 δις. ευρώ.

n Η απαξίωση των στοιχείων ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών που είναι αποδεκτά για αναχρηματοδότηση από την ΕΚΤ ξεπέρασε κάθε προηγούμενο: χρειάσθηκαν τίτλοι ονομαστικής αξίας 123 δις. ευρώ να δεσμευθούν στην ΕΚΤ, για να αντλήσουν οι ελληνικές τράπεζες τα 90 δις. ευρώ (αυτό αντιπροσωπεύει ένα «κούρεμα» της τάξεως του 27% στους τίτλους που δεσμεύθηκαν). Δηλαδή, οι τράπεζες έχουν ενεχυριάσει στην ΕΚΤ τίτλους, που η ονομαστική τους αξία φθάνει το μισό ΑΕΠ της χώρας!

Η «βροχή» υποβαθμίσεων από την Moody’s, που φαίνεται ότι εντάσσεται στο ευρύτερο κερδοσκοπικό σχέδιο κατά της Ευρωζώνης, προκαλεί ήδη μια νέα, ιδιαίτερα σοβαρή «αιμορραγία» ρευστότητας στις τράπεζες, η οποία μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με νέες «γενναιόδωρες» παρεμβάσεις της ΕΚΤ, για τις οποίες όμως θα χρειασθούν πρόσθετα καλύμματα πολλών δισεκατομμυρίων από τις τράπεζες, τα οποία είναι πλέον απορίας άξιον πώς θα εξευρεθούν –σύμφωνα με πληροφορίες, το Δημόσιο ετοιμάζεται να προσφέρει νέες εγγυήσεις για την έκδοση τραπεζικών ομολόγων, τα οποία θα «στηθούν» αμέσως στο «παράθυρο» χρηματοδότησης της ΕΚΤ.

Η υποβάθμιση των κρατικών ομολόγων, σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχου της ΕΚΤ, οδηγεί αμέσως σε ένα «κούρεμα» της τάξεως του 5% στην ονομαστική αξία των ομολόγων που έχουν δεσμεύσει οι τράπεζες στην ΕΚΤ. Αυτό, όμως, φαίνεται ότι είναι, παραδόξως, το μικρότερο πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών στην παρούσα φάση, αφού το πραγματικό… αιματοκύλισμα αποτιμήσεων γίνεται στους τίτλους ιδιωτικού τομέα που έχουν δεσμευθεί στην ΕΚΤ ως καλύμματα χρηματοδότησης. Η αξία αυτών των τίτλων ξεπερνά τα 80 δις. ευρώ και είναι υπερδιπλάσια της αξίας των κρατικών ομολόγων που έχουν δεσμευθεί στην ΕΚΤ.

Ενόψει του νέου κύματος συγχωνεύσεων στις τράπεζες, θα ελέγχονται με νέους, αυστηρότερους κανόνες οι πάσης φύσεως τραπεζικοί «γάμοι» από την Τράπεζα της Ελλάδος, σύμφωνα με προσχέδιο νόμου που δόθηκε ήδη σε δημόσια διαβούλευση από τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Οικονομίας.

Η ρύθμιση θα καθιερωθεί σε μια κρίσιμη περίοδο για το τραπεζικό σύστημα, όπου αφενός προβλέπεται ότι η κρίση θα οδηγήσει σε συγχωνεύσεις και εξαγορές ανάγκης και αφετέρου αναμένεται ότι οι ιδιαίτερες συνθήκες που διαμορφώνονται στην αγορά θα «ανοίξουν την όρεξη» σε πάσης προέλευσης επίδοξους αγοραστές τραπεζών, ενδεχομένως ακόμη και σε διαχειριστές χρήματος από ύποπτες πηγές.

Η Τράπεζα της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 11 του προσχεδίου, θα έχει πλέον την υποχρέωση να αξιολογεί όλες τις κοινοποιήσεις απόκτησης συμμετοχής σε τράπεζες πάνω από το 5% ή πάνω από τα όρια του 10%, 20%, του 1/3 ή του 50% του μετοχικού κεφαλαίου και να αποφαίνεται για την καταλληλότητα του αγοραστή με βάση το σύνολο των ακόλουθων κριτηρίων:

1.Τη φήμη του υποψήφιου αγοραστή,

2.Τη φήμη και την εμπειρία οποιουδήποτε προσώπου θα διευθύνει τις δραστηριότητες της τράπεζας μετά την απόκτηση της προτεινόμενης συμμετοχής,

3.Τη χρηματοοικονομική ευρωστία του αγοραστή,

4.Την ικανότητα του πιστωτικού ιδρύματος που εξαγοράζεται να συνεχίσει να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας,

5.Το βαθμό κατά τον οποίο υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες, ότι επιχειρείται να διαπραχθεί, έχει διαπραχθεί ή επιχειρήθηκε να διαπραχθεί νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, αλλά και αν η προτεινόμενη απόκτηση συμμετοχής είναι δυνατόν να αυξήσει αυτό τον κίνδυνο.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι με το νέο θεσμικό πλαίσιο σφίγγει ο κλοιός του ελέγχου και για τις «πονηρές» περιπτώσεις επιθετικών εξαγορών, όπου πολλά φυσικά ή νομικά πρόσωπα κινούνται ανεξάρτητα για την απόκτηση σημαντικής συμμετοχής σε μια τράπεζα. Σε αυτή τν περίπτωση, αν οι υποψήφιοι αγοραστές κινούνται συντονισμένα, έστω και αν δεν συνδέονται μεταξύ τους, υποχρεώνονται να γνωστοποιούν στην ΤτΕ τα ποσοστά μετοχών που συγκεντρώνουν σαν να επρόκειτο για ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο.