Οι θανάσιμοι κίνδυνοι για τις επιχώριες τράπεζες

http://www.banksnews.gr/portal/home-page/124-top-story/582-2010-02-09-23-42-21

Το 30% του ελληνικού εξωτερικού χρέους ευρίσκεται σε χέρια των ξένων τραπεζών, ενώ οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζονται ευάλωτες σε αιφνίδια απόσυρση αποταμιευτικών καταθέσεων, που αποτελούν το 50% περίπου του παθητικού τους.

Εάν η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών και των Ελλήνων καταθετών στο τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας κλονιστεί, τότε και οι ευρωπαϊκές τράπεζες θ’ αντιμετωπίσουν προβλήματα. Το ενδεχόμενο αυτό προβληματίζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ν’ αφήσει την Ελλάδα να πτωχεύσει. Απ’ την άλλη μεριά, τυχόν διάσωσης της αποτελεί «κακό προηγούμενο» για τις αδύναμες οικονομίες της Ευρωζώνης, όπως, λόγου χάρη, την Πορτογαλία. Εν τούτοις η κρίση μεταφέρεται εκ των πραγμάτων σε έτερο πεδίο: Των ημεδαπών τραπεζών.

Στα τέλη του 2009, οι ξένοι επενδυτές διακρατούσαν ελληνικά ομόλογα αξίας 216 δις ευρώ, που αντιπροσώπευαν το 72% του εξωτερικού χρέους της χώρας μας και το 90% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της. Οι επενδυτές στα ελληνικά ομόλογα προσελκύστηκαν από το 2004 και είναι αναλογικώς οι υψηλότερες μέσα στην Ευρωζώνη. Οι ελληνικές τράπεζες παρασύρθηκαν κι αυτές απ’ τα εύκολα κέρδη των κρατικών ομολόγων και επένδυσαν άνω των 50 δις ευρώ κεφάλαια.

Λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη υποτίμηση των τίτλων αυτών και της συνεχούς αναθεωρήσεως των στοιχείων του ελληνικού προϋπολογισμού, η ραγδαία επιβράδυνση ή ακόμη και απόσυρση των εισροών κεφαλαίων υπό των ξένων επενδυτών αυξάνει τον κίνδυνο ρευστότητας για την ελληνική οικονομία.

Για τις τράπεζες όμως ο κίνδυνος είναι θανάσιμος. Πλήττει όχι μόνον τον ισολογισμό, αλλά και την ρευστότητά τους. Την κατάσταση χειροτερεύει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δυσκόλευσε τα κριτήρια αποδοχής εγγυήσεων, για την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες. Εάν δεν βελτιωθεί η αξιολόγηση του ελληνικού πιστωτικού κινδύνου από τον Moody’s, τα ελληνικά κρατικά ομόλογα δεν θα ικανοποιούν τα κριτήρια αναπροεξοφλήσεως, άπαξ και η ΕΚΤ αυξήσει το κατώφλι εγγυήσεων στο προηγούμενο επίπεδο. Αυτό αναμένεται να συμβεί (πλην απροόπτου) στις 16/12/2010 αλλά εν τω μεταξύ «πολύ νερό θα’ χει κυλήσει στο γεφύρι» των τραπεζών.

Η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει ότι οι ξένοι επενδυτές (τράπεζες και επενδυτικά κονδύλια) θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τα δημόσια ελλείμματα καθώς πολλοί από αυτούς πιστεύουν τελικώς στη διάσωση (bail out) της Ελλάδος από την Ευρωζώνη. Οι ενδείξεις όμως ότι οι ελπίδες αυτές εξασθενούν, καθώς οι ξένοι κεφαλαιούχοι ζητούν ολοένα και υψηλότερο επασφάλιστρο (premium) για ν’ αγοράσουν το ελληνικό χρέος. Εφόσον οι ξένοι κεφαλαιούχοι αποσυρθούν από τις δημοπρασίες των ελληνικών ομολόγων, η Υπηρεσία Διαχειρίσεως του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους θα στραφεί στις εγχώριες τράπεζες, των οποίων η χωρητικότητα των ισολογισμών δεν είναι η απεριόριστη.

Επιπρόσθετα, η πώληση κρατικών ομολόγων πέρα των ήδη διατεθέντων τον περασμένο Δεκέμβριο (2 δις ευρώ με ιδιωτική τοποθέτηση) θα εκτοπίσει την εγχώρια οικονομία απ’ την τραπεζική χρηματοδότηση, επιτείνοντας έτσι την ύφεση, οπότε ο φαύλος κύκλος των δημοσίων ελλειμμάτων επαναλαμβάνεται από την πτώση των φορολογικών εσόδων.

Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες είναι η πορεία των αποταμιευτικών καταθέσεων. Εάν συνεχισθεί η αιμορραγία των τελευταίων μηνών, εξαιτίας των άστοχων δηλώσεων των «αρμόδιων» (περί δήθεν δεσμεύσεως ή δηλώσεως των καταθέσεων στο «πόθεν έσχες»), τότε η συρρίκνωση της ρευστότητας θα προέλθει και από άλλη αιτία: της διατραπεζικής αγοράς, όπου σχεδόν το 90% των ρευστών προέρχονται από καταθέσεις, και η οποία μόλις προσφάτως επανεκκίνησε αλλά με πολύ αργό ρυθμό. Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά τα δυσάρεστα, οι τράπεζες αντιμετωπίζουν και την εχθρότητα της κυβέρνησης, με την ψήφιση του νομοσχεδίου για τη ρύθμιση των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων, παρά την αντίθεση της ΕΚΤ – γεγονός που επιτείνει την απογοήτευση και την ανησυχία των εγχωρίων τραπεζιτών.

Καθώς η επιτοκιακή διαφορά των ελληνικών ομολόγων με τα γερμανικά αυξάνει, ο δανεισμός των εμπορικών τραπεζών καθίσταται ακριβότερος και η χρηματοδότηση της οικονομίας επιλεκτική. Οπότε και το τελευταίο ίχνος αισιοδοξίας στους συνήθως «εξ επαγγέλματος αισιόδοξους» τραπεζίτες εξατμίζεται. Οπότε την κρίση να περιμένουμε να εκδηλωθεί από το τραπεζικό σύστημα και όχι απ’ την αδυναμία του κράτους, που έπαυσε προ πολλού να πληρώνει τους προμηθευτές.