"...το δις εξαμαρτείν , ου λαού σοφού......"

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΜΕΝ , ΑΛΛΑ ΟΙ ΛΑΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ, ΑΝΑΓΚΑΖΟΝΤΑΙ ΝΑ ΞΑΝΑΠΕΡΑΣΟΥΝ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ, ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΠΑΘΗΜΑΤΑ. ΤΟ ΙΔΙΑ ΑΚΡΙΒΩΣ ΜΕ ΤΩΡΑ, ΕΓΙΝΑΝ ΚΑΙ ΤΟ 1893.... ΔΙΑΒΑΣΤΕ.....ΤΙΣ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΕΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ

Η ελληνική οικονομική κρίση του 1893 και οι διαπραγματεύσεις του Λονδίνου με τους χρηματοδότες των Ελληνικών δανείων

Στις εκλογές στις 3ης Μαίου 1892 ο Ελληνικός λαός έδωσε μεγάλη πλειοψηφία στον Χαρίλαο Τρικούπη, καθώς το κόμμα του, (το παλαιά αποκαλούμενο και “πέμπτο κόμμα”), εξέλεξε 180 βουλευτές σε σύνολο 207.
Η νέα κυβέρνηση παρουσιάστηκε στην Βουλή με ένα σκληρό πρόγραμμα περικοπών στις δημόσιες δαπάνες ενώ ταυτόχρονα έλαβε πολλά αντιλαϊκά μέτρα αυστηρής λιτότητας που μεταφράστηκαν σε μια σειρά από έμμεσους φόρους που επιβάρυναν τους καταναλωτές.
Στις 15 Ιουλίου 1892 ανακοινώθηκε σχέδιο νόμου που καθιέρωνε “εκπαιδευτικά τέλη” σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Την ημέρα της ψήφισης του νομοσχεδίου, η σπουδάζουσα νεολαία διαδήλωνε με πάθος έξω από την βουλή, ενώ ο αντιπολιτευόμενος Δημήτριος Ράλλης υπολόγιζε ότι οι σπουδές ως το πανεπιστημιακό πτυχίο θα κόστιζαν με τον νέο νόμο 1445 δρχ, ποσό που αντιστοιχούσε σε εισοδήματα ενός έτους ενός καλά αμειβόμενου δημοσίου υπαλλήλου της εποχής.

Όπως αναφέραμε όμως, το πιεστικότερο πρόβλημα που αντιμετώπιζε η Ελλάδα τότε ήταν η δημοσιονομική κατάρρευση λόγω των συσσωρευμένων χρεών από τα δάνεια του παρελθόντος.
Η λύση ήταν αδύνατο να προέλθει από περικοπές δαπανών καθώς το “άνοιγμα” του Δημοσίου και οι άμεσες ταμειακές δαπάνες για εξόφληση παλαιών δανείων ήταν πολύ μεγάλες.
Τα δάνεια τα οποία έληγαν τότε, είχαν χρηματοδοτήσει το φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσίων έργων της περιόδου 1880-1890 (σιδηρόδρομος κτλ) τα οποία δρομολογήθηκαν από τον Τρικούπη αλλά δεν απέδωσαν αμέσως τα έσοδα που είχε προβλέψει .
Ο Τρικούπης αποφάσισε να αναχρηματοδοτήσει τα παλαιά δάνεια σε μια στιγμή που τα Ελληνικά ομόλογα έχαναν συνεχώς σε αξία στα Ευρωπαικά χρηματιστήρια. Για τον λόγο αυτό ανάθεσε προσωπικά στον στενότερο συνεργάτη του Γεώργιο Θεοτόκη να αντιπροσωπεύσει την Ελληνική κυβέρνηση στην Αγγλία για την σύναψη ενός νέου δανείου.
Από το νέο αυτό δάνειο είχε εξαρτηθεί η εκτέλεση του προϋπολογισμού του Κράτους για το 1893.

Όταν έφτασε στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1893, ο Θεοτόκης επιδόθηκε σε μια εργώδη προσπάθεια για να πείσει την Αγγλική κοινή γνώμη για τις δυνατότητες της Ελληνικής Οικονομίας δίνοντας συνεχείς συνεντεύξεις σε Αγγλικές εφημερίδες. Ταυτόχρονα είχε δεκάδες επαφές με τραπεζικούς και χρηματιστηριακούς παράγοντες του Σίτυ, διαπραγματευόμενος την σύναψη του νέου δανείου.
Για τις επαφές αυτές τηρούσε ενήμερο με ιδιόχειρα πολυσέλιδα υπομνήματα τον Τρικούπη.
Οι Άγγλοι δανειστές όμως έθεταν ιδιαίτερα σκληρούς όρους λόγω των συσσωρευμένων Ελληνικών χρεών και της αρνητικής πορείας των ομολόγων των προηγούμενων Ελληνικών δανείων. είναι χαρακτηριστικό πως οι τόκοι των δανείων αυτών (που απλώς αποπλήρωναν αυτά που έληγαν τότε) έφτανε το 30% της συνολικής αξίας τους!

Ο Θεοτόκης πρότεινε στον Τρικούπη να αποδεχθεί όλους τους τοκογλυφικούς αυτούς όρους καθώς “αν δεν συναφθεί το δάνειο θα ναυαγήσει η πίστη της Χώρας και θα οδηγηθεί με μαθηματική ακρίβεια στην χρεοκοπία”.
Ο Θεοτόκης σε επιστολή του στην γυναίκα του εκείνη την εποχή από την Αγγλία της ανέφερε πως παρουσίασε στους Έλληνες με μελανά χρώματα την κατάσταση και αυτό το έκανε γιατί
“δεν ήθελα να ενθαρρύνω εκείνους τους υπεραισιόδοξους που πριν φύγω πίστευαν ότι θα μας παρακαλούσαν να δεχθούμε το δάνειο. Θα πρέπει να καταλάβουν οι Έλληνες ότι από εδώ και πέρα πρέπει να υποστούμε πολλές θυσίες και να αποφασίσουμε να μην έχουμε αξίωση να μας στηρίζουν κάθε φορά οι ξένοι. Οι μέρες που μπορούσαμε να βρούμε εύκολα δανεικά, πέρασαν φοβάμαι ανεπιστρεπτί και όταν πάρουμε αυτό το δάνειο, πρέπει να ρυθμίσουμε έτσι την κατάσταση, ώστε οι επενδύσεις να αποδώσουν γρήγορα”.

Ένας από τους όρους που έθεταν οι τραπεζιτικοί κύκλοι του Σίτυ ήταν το δάνειο να μην εγκριθεί από την βουλή υπό τον φόβο καταψήφισης του, αλλά απευθείας με Βασιλικό διάταγμα που θα υπέγραφε ο βασιλιάς Γεώργιος.
Η αντιπολίτευση με ηγέτη τον Δηλιγιάννη επιτέθηκε με σφοδρότητα στην βουλή για τον όρο αυτό αναφέροντας πως ο δανεισμός ταπείνωνε την Ελλάδα και αναιρούσε την Εθνική της κυριαρχία.
Ο Βασιλιάς κάμφθηκε τόσο από τις αντιδράσεις αυτές που είχαν μεγάλη απήχηση στην κοινή γνώμη και στον Τύπο όσο και από επιχειρηματίες, (Ανδρέας Συγγρός), που αντιπροσώπευαν Γαλλικά συμφέροντα, με τους οποίους βρισκόταν σε στενότατη επαφή
Ο Γεώργιος φοβήθηκε ότι επωμιζόταν όλη την ευθύνη ενός αβέβαιου και δυσβάστακτου δανεισμού έναντι της εξαγριωμένης κοινής γνώμης και αρνήθηκε να υπογράψει το διάταγμα.

Η κυβέρνηση Τρικούπη παραιτήθηκε υπό το βάρος των εξελίξεων και το άδειασμα του Βασιλιά. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα οξυνόταν επικίνδυνα πλέον και όλα έδειχναν πως η χρεοκοπία ήταν επικείμενη…..

ΤΟ «ΣΥΣΤΗΜΑ» ΔΟΥΛΕΥΕΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ....ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΑΛΛΑΞΕ. ΑΠΛΑ ΕΜΕΙΣ "ΞΕΧΝΑΜΕ"

knossopolis@gmail.com

Πηγή .Συλλογικό έργο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, “εκδοτική Αθηνών” .Γεώργιος Ράλλης, Γεώργιος Θεοτόκης ο πολιτικός του μέτρου, εκδόσεις “Ελληνική ευρωεκδοτική”