ΟΙ Εθνομάρτυρες , Στέλιος Μαυρομμάτης ,Μιχαήλ Κουτσόφτας και Ανδρέας Παναγίδης

 

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, στην Κύπρο, οι πουστροεγγλέζοι απαγχόνισαν στις Κεντρικές φυλακές Λευκωσίας τους αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α , Στέλιο Μαυρομμάτη, (24), Μιχαήλ Κουτσόφτα (22) και Ανδρέα Παναγίδη (22 χρονών), που έδωσαν την ζωή τους για την Ένωση με την Ελλάδα. Τους έθαψαν στον περίβολο των Κεντρικών φυλακών, στο χώρο που αποκαλείται Φυλακισμένα Μνήματα.

Ο Μαυρομάτης συμμετείχε σε ανεπιτυχή επίθεση, στην οδό Αγίου Παύλου στον Άγιο Δομέτιο Λευκωσίας, από κοινού με τους Ανδρέα Παναγίδη και Μιχαήλ Κουτσόφτα, εναντίον δυο Βρετανών.

Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Μαζί τους συνελήφθη και ο Παρασκευάς Χοιροπούλης, που καταδικάστηκε σε ποινή ισόβιας καθείρξεως, λόγω του ότι ήταν ανήλικος. 

Ο Μαυρομάτης αντιμετώπισε με τεράστιο ψυχικό σθένος την εκτέλεσή του. Όταν έφτασε στην αγχόνη, φώναξε στους παριστάμενους Άγγλους. «Σκοτώστε με, δεν σας φοβάμαι, είναι πολλοί πίσω μου που θα πάρουν το αίμα μου». 

Εκτελέστηκε με απαγχονισμό μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 21ης Σεπτεμβρίου 1956, μαζί με τους Ανδρέα Παναγίδη και Μιχαήλ Κουτσόφτα. 

Μετά την εκτέλεση του, κατα διάρκεια ερευνών που διεξήγαγαν τα Αγγλικά στρατεύματα κατοχής στο πατρικό του σπίτι, η 27χρονη αδελφή του Μαρία, πυροβολήθηκε στη σπονδυλική στήλη και έζησε το υπόλοιπο του βίου της σε αναπηρική καρέκλα. 

 Στην τελευταία του επιστολή, την οποία απηύθυνε προς του γονείς και τα αδέλφια του έγραφε, «Σεβαστοί μου γονείς, πολυαγαπημένες μου αδελφές και αδελφέ μου, Σας απευθύνω το τελευταίο μου γράμμα με την ελπίδα πως θα κατορθώσω να ρίξω λίγο βάλσαμο στην πονεμένη σας ψυχή. Τώρα που σας γράφω, ευρίσκομαι μέσα στο σκοτεινό κελί της φυλακής μου, περιμένοντας με θάρρος και υπομονή τον δήμιο ναρθή να με οδηγήσει στον τόπο της εκτελέσεως. Αισθάνομαι τον εαυτό μου ισχυρόν και γαλήνιον, γιατί έχω τον Χριστό μέσα μου και είμαι βέβαιος πως θα με βοηθήσει μέχρι τέλους. Η τελευταία μου επιθυμία που ζητώ από σας είναι: Να σταθήτε ψύχραιμοι μέχρι τέλους και να προσεύχεστε για μένα. Δεν θέλω ούτε μοιρολόγια ούτε θρήνους, παρά μόνο να ευχαριστείτε και να δοξάζετε το Θεό που με αγάπησε και θέλησε να με πάρει κοντά του. Θέλω να ξέρετε πως ο υιός και αδελφός σας πέθανε με το χαμόγελο στα χείλη, γιατί κράτησε μέχρι τέλους τον ιερόν όρκον που έδωσε να θυσιαστή χάριν της ελευθερίας της Κύπρου. Να είστε δε βέβαιοι πως γρήγορα θα ανατείλει το άστρον της Ελευθερίας και της δικαιοσύνης στο Νησί μας, τον ψυχρό δε και σκοτεινό χειμώνα των θλίψεων και δοκιμασιών θα επακολουθήσει η γλυκεία άνοιξης της γαλήνης και ευτυχίας. Θέλω να είστε υπερήφανοι γιατί ο υιός και αδελφός σας θυσιάστηκε για την κοινήν ελευθερία. Θυσιάστηκε γιατί θέλησε να χαρεί κι αυτός μαζί με όλους τους Έλληνες της Κύπρου το μεγαλύτερο δώρο που χάρισε ο Θεός στην ανθρωπότητα. Με αυτά, σεβαστοί μου γονείς και πολυαγαπημένες μου αδελφές και αδελφέ μου, κλείω το γράμμα μου και σας στέλνω τον τελευταίο θερμό μου ασπασμόν. Σας γλυκοφιλώ Ο υιός και αδελφός σας ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ». 

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, που ως καταζητούμενος κρύβονταν στο σπίτι του Μαυρομάτη στο Λάρνακα κι αργότερα απαγχονίστηκε κι αυτός από τους Άγγλους, έγραψε στις 21 Σεπτεμβρίου 1956 και αφιέρωσε στους Μαυρομάτη, Ανδρέα Παναγίδη και Μιχαήλ Κουτσόφτα, το ποίημα με τίτλο «Το τελευταίο Τρίο απαγχονισμού».